Hylobatidae primate hominoide familia da, siamang (simio txiki) edo giboi gisa ere ezagutzen dena.
| Hylobatidae | |
|---|---|
| Miozeno-gaur egun | |
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Mammalia |
| Ordena | Primates |
| Superfamilia | Hominoidea |
| Familia | Hylobatidae Gray, 1870 |
| Generoak | |
| |
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Mugimendua | brachiation (en)  |
| Masa | 8,5 kg |
| Eguneko zikloa | eguneko |
Beste hominoideengandik bereizten dira, batez ere, tamaina txikiagokoak direlako, gorputzaren tamainari dagokionez besoen luzera handia dutelako, zuhaitzetako bizimodu esklusiboagatik, brakiazioa lokomozio-mota nagusi gisa erabiltzeagatik eta bikote monogamiakoetan oinarritutako gizarte-antolakuntzagatik. Beste hominoide batzuk bezala, bere garezurreko barrunbea bolumen handikoa da; haien betzuloak handiak dira, eta espezie batzuek deiak areagotzeko aukera ematen dien zaku gularra dute lepoan. Egunez lortzen dute janaria, eta espezie gehienak fruta mamiz elikatzen dira batez ere, hostoekin eta ornogabeekin osatuz beren elikadura.
Hilobatidoak Asiako hego-ekialdeko lurralde gehienetan bizi dira, oihan tropikal euritsuan zein subtropikalean, batez ere behe-eremuetan. Batez beste, lau partaideko talde txikiak osatzen dituzten gizarte- eta lurralde-animaliak dira, bikote monogamo batek eta haien seme-alabek osatuak. Lurralde hori aktiboki babesten dute, eta balizko arerioak urruntzen dituzte erakustaldien bidez, batez ere ahotsezkoak, zeinetan talde bakoitzeko bikote helduek abisu-kanta ozenak abesten dituzten bikoteka.
Familiako espezie guztiak desagertzeko arriskuan daude, Asiako hego-ekialdeko giza populazioak (gero eta handiagoa dela eta) beren habitata baso-soildu, hondatu eta zatikatu duelako lurra hainbat jarduera ekonomikotara eskaintzeko. Gizakiaren presentziak bere populazioaren gainbeheran lagundu duten beste jarduera batzuk ere bultzatu ditu, hala nola ehiza haragia aprobetxatzeko edo sendagai tradizionalen sargai gisa eta biziak harrapatzea maskota gisa saltzeko edo zoologikoetan erakusteko. IUCNren Zerrenda Gorrian, espezie gehienak desagertzeko arriskuan daude sailkatuta, eta bi arrisku larrian daude. Bi urtean behingo The World's 25 Most Endangered Primates 2016-2018 argitalpenean ere, espezie bat ageri da.
Giboi hitzaren etimologia ez da oso argia. Europarren artean lehen aldiz erabili zen George Leclerc de Buffon naturalista frantsesaren eskutik XVIII. mendean, 'India orientaletan bizi den tximinoa' aipatzeko erabilia.
Ikerketa etimologiko eguneratuek proposatzen dute jatorri etimologikoa Malaysiako penintsulan aurkitzen den Semang edo Menraq komunitate nomadan dagoela. Talde honek Ipar Asli hizkuntzak hitz egiten dituzte, eta analisi fonemiko, semantiko, historiko eta linguistiko baten ostean, kbɔɲ hitza proposatu da giboi izenaren jatorri edo erro bezala; europar kolonizazioan mendebaldera malaysierako kəbɔn hitza bezala barneratu zena 'tximino edo Malaysiako penintsulan aurkitzen diren tximino hilobaido'-ei errefrentzia egiten diena.
Hylobatidae familia 4 generotan banatzen da, maila kromosomikoan oinarritua. Hoolockek 38 kromosoma ditu, Hylobatesek 44, Symphalangusek 50 eta Nomascusek 52. India, Indonesia, Sumatra, Borneo eta Javan bizi dira.
Genero iraungiak,
Hortzeri formula hurrengoa da,
| Hortzeri-formula |
| 2.1.2.3 |
| 2.1.2.3 |
Datuak: Q185939
Multimedia: Hylobatidae / Q185939
Espezieak: HylobatidaeThis article uses material from the Wikipedia Euskara article Hylobatidae, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
