Atxondo: Bizkaiko udalerria

2016. urtean 1.376 biztanle zituen.

Atxondo
Bizkaia, Euskal Herria
Atxondoko Axpe herria.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Durangaldea
Izen ofiziala	Atxondo
Alkatea	Eneritz Agirre Armendia (EH Bildu)
Posta kodea	48291
INE kodea	48091
Herritarra	atxondoarra
Kokapena
Koordenatuak	43°07′48″N 2°35′01″W / 43.13°N 2.5836111111111°W / 43.13; -2.5836111111111
Azalera	23,41 km²
Garaiera	169 metro
Distantzia	36 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	1.367 (2023) −5 (2022)
681 (%49,8)   (%50,1) 685
Dentsitatea	58,39 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	-% 4,48
Zahartze tasa	% 24,5
Ugalkortasun tasa	‰ 38,46
Ekonomia
Jarduera tasa	% 73,13 (2011)
Genero desoreka	% 22,61 (2011)
Langabezia erregistratua	% 8,52 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 64,5 (2010)
Kaleko erabilera	%  (2016)
Etxeko erabilera	% 50.85 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.atxondo.net

1962. urtean Atxondo haraneko hiru herriek (Apatamonasterio (udaletxea), Axpe-Martzaa eta Arratzola) bat egin zuten, Atxondo udalerria sortzeko.

Atxondo izenaren jatorria atx edo haitz eta ondo hitzak dira, seguruenik. Beraz, herriaren izenak «haitzaren ondoan» esan nahiko luke, Anboto izanik aipatutako atxa.

Mugakideak

Herrialdearen eta eskualdearen hego-mendebaldean dago kokatua, Arabako mugan. Elorrio ekialdean, Abadiño mendebaldean, iparraldean Elorrio eta Abadiño eta Aramaio (Araba) hegoaldean udalerri mugakideak ditu.

Ingurune naturala

Ibaizabal ibaiko ertzetik Anbotoko mendilerroaraino zabaltzen den bailaran kokatuta dago. Udalerrian, Arrazola ibaiak bat egiten du Ibaizabalekin.

Mendi hauek osatzen duten kareharrizko hormak 600 metroko goi-beheak ere sortzen ditu, Euskal Herri osoko handienak.

Atxondon industrialdea Apatamonasterion dago kokatua, errepide-saretik gertu.

• San Pedro parrokia eliza, Apatamonasterion.
• San Migel parrokia eliza, Arrazolan. Estilo gotiko eta errenazentistan egindakoa.
• San Joan Bataiatzailea parrokia eliza, Axpen.
• San Martin parrokia eliza, Martzaan. Honen aurrean kokatutakoa dago Marzanatarren dorrea.

2023.eko maiatzaren 28ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Eneritz Agirre Armendia (EH Bildu) da Atxondoko alkatea, Xabier Azkarate ondotik.

2015eko udal hauteskundeak

 

2019koak

Garraiobideak BI-634 errepidea den ardatzean daude oinarrituta, udalerria Apatamonasteriotik zeharkatzen duena, eta Durango eta Arrasaterekin bat egiten duena. Ibilbide hori Durango-Beasain ardatzaren zati da. Durangon, A-8 autobidearekin lotu daiteke, Bilbo eta Donostiara joateko. Apatamonasterio auzotik, Axpe edo Arratzola herrixkekin lotzeko aukera ere badago, udalerriko errepideen bidez. Bilbotik 36 kilometrora dago Atxondo, eta eskualdeko hiriburu den Durangotik 6 kilometrora.

Antzina, Durango-Elorrio trenbidea udalerritik ere pasatzen zen, eta Apatamonasteriotik Arratzolara zihoan beste bide bat ere bazegoen. Azken bide hau meatze-tren bat zen, baina bidaiarientzako zerbitzua ere eskaintzen zuen. Aspaldian bertan behera gelditu zen, eta horren ordez gaur egun pasealeku eder bat dago, turismorako aukera paregabea eskaintzen duena.

Atxondoko euskara mendebaldeko hizkeraren parte den sortaldeko euskaran kokatzen da, zehatzago, Durangaldeko euskaran. Harekin batera, Durango, Elorrio, Izurtza, Abadiño etab. herrietako euskara ere kokatzen da bertan.

• Pedro Berrioategortua (1928-2018), apaiz antifrankista.
• Ángel García Ariño (1934-2000), esku huskako pilotaria.
• Jesús García Ariño (1934-), esku huskako pilotaria.
• Roberto García Ariño (1950-), esku huskako pilotaria.
• Iñaki Gorostiza (1953-), esku huskako pilotaria.
• Egoitz García (1986-), txirrindularia.

•  
  Atxondoko Arratzola herriaren ikuspegi orokorra.
•  
  Axpe-Martzaa herriaren ikuspegia.
•  
  Atxondoko harana, atzean Anboto.
•  
  Anboto mendipean dagoen Urrutia baserriaren inguruko paisaia.
•  
  Axpe auzoko baserri bat, egun jatetxea dena.

• Bizkaiko udalerrien zerrenda

• Durangaldea
• Atxondoko Udala