Vaasa

Vaasa yw prifddinas ranbarthol Ostrobothnia. Mae ganddi hanes hir fel porthladd masnachol a marchnad amaethyddol, ac mae'n nodedig heddiw fel canolfan addysg uwch.

Vaasa

Math	dinas, bwrdeistref y Ffindir
Enwyd ar ôl	House of Vasa
Poblogaeth	69,036
Sefydlwyd	2 Hydref 1606
Cylchfa amser	UTC+2, UTC+03:00
Gefeilldref/i	Helsingør, Harstad Municipality, Kiel, Schwerin, Dinas Pärnu, Šumperk, Umeå, Malmö, Morogoro, Olonets, Zhenjiang
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Ffinneg, Swedeg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Swedish-speaking Ostrobothnia
Sir	Ostrobothnia
Gwlad	Y Ffindir
Arwynebedd	364.84 km²
Uwch y môr	6 metr
Yn ffinio gyda	Isokyrö, Laihia, Malax, Korsholm, Vörå
Cyfesurynnau	63.0958°N 21.6153°E
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Cyngor Dinas Vaasa
Sefydlwydwyd gan	Siarl IX o Sweden
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Sefydlwyd Vaasa gan Siarl IX, brenin Sweden ym 1606, ac enwir y ddinas ar ôl ei frenhinllin, Tŷ Vasa. Derbyniodd ei siarter ddinesig ym 1611. Datblygodd yn borthladd hynod o bwysig yn y Môr Baltig, a phrif gynhyrchion hanesyddol y ddinas yw coed, haearn, a dur. Yn sgil tân mawr ym 1852, ailadeiladwyd y ddinas 8 km yn agosach i'r môr. O 1855 i 1917, pan oedd Uchel Ddugiaeth y Ffindir dan reolaeth Ymerodraeth Rwsia, ei henw swyddogol oedd Dinas Niclas (Ffinneg: Nikolainkaupunki, Swedeg: Nikolajstad), ar ôl y Tsar Niclas I. Ffoes llywodraeth y Ffindir o Helsinki i Vaasa yn Ionawr 1918, ac yma felly oedd prifddinas dros dro y Ffindir Wen yn ystod y rhyfel cartref.

Mae Vaasa yn borthladd pwysig o hyd, ac yn mewnforio nifer o ddefnyddiau crai i'r Ffindir. Mae'r diwydiannau lleol yn cynnwys melinau blawd a thecstilau, purfa siwgr, poptai mawr, a ffatrïoedd peiriannau a sebon. Heddiw, dyma canolfan economaidd gryf a chanddi safon byw uchel. Lleolir nifer o gwmnïau mawr yn Vaasa, yn y diwydiannau ynni, technoleg, ac addysg.

Un o brif atyniadau Vaasa yw Ynysfor Kvarken—a chanddi 5,500 o ynysoedd—a ddynodir yn Safle Treftadaeth y Byd gan UNESCO. Ymhlith yr atyniadau eraill mae Amgueddfa Ostrobothnia, parc dŵr Tropiclandia, a Chlwb Pêl-droed Wasa. Mae'n gartref i nifer o sefydliadau addysg uwch, gan gynnwys Prifysgol Vaasa, Prifysgol Gwyddorau Cymhwysol Vaasa, a changhennau o Åbo Akademi, Ysgol Economeg Hanken, a Phrifysgol Helsinki.

Dinas ddwyieithog ydy Vaasa, a siaredir y Ffinneg fel iaith gyntaf gan 70% o drigolion a'r Swedeg gan 25%. Cynyddodd y boblogaeth o 56,600 ym 1998 i 57,200 yn 2005, ac i 68,000 yn 2023. Vasa ydy dinas 12fed fwyaf y Ffindir yn nhermau poblogaeth.

O ran ei hinsawdd, mae'r haf yn glaear a'r gaeaf yn oer yn Vaasa, a'r tymheredd yn amrywio o -10 gradd Celsiws yn y gaeaf i 20 gradd Celsiws yn yr haf.