Египет: Ҫурҫӗр Африкӑри патшалӑх
Еги́пет (грек.
| Египет | |
|---|---|
| арап. جمهوریّة مصر العربیّة | |
| Ялав[d] | Герб[d] |
 | .svg) |
| Никӗсленӗ/йӗркеленӗ дата | 1922 çулхи нарăс, 28-мĕшĕ |
 | |
| Официаллӑ ят | арап. جُمهورِيّةُ مِصرَ العَرَبيّةِ арап. مصر акăл. Arab Republic of Egypt акăл. Egypt малай Republik Arab Mesir малай Mesir |
| Кӗске ят | 🇪🇬 |
| Хутшӑннӑ | Война на истощение[d] |
| Пулас пурнӑҫ тӑршшӗ | 71,484 çулталăк |
| Ят никӗсӗ | Птах и Мицраим[d] |
| Этнохороним | Egyptian, egyiptomi, egypter, ægypter, Egiptiano, Lägüptänan, مِصْرِيّ, مِصْرّيَّة, مِصْرِيُّونَ, египтяне, єгиптянин, єгиптянка, єгиптяни, מצרי, מצרית, egipteni, egiptean, egipteancă, মিশরীয়, egiziano, egiziana, egiziani, egiziane, Ägypter, Ägypterin, Ägypter, Ägypterinnen, misri, egipsian, Egypťan, Egypťanka, Egypťané, Egypťanky, exipcianu, exipciana, Égyptien, Égyptienne, ezisiana, ezisiane, ezisiani, ezisian, مصري, مصرية, مصراوا и مصريات |
| Официаллӑ чӗлхе | Арап чĕлхи |
| Гимнӗ | Гимн Египта[d] |
| Культура | культура Египта[d] |
| Девиз тексчӗ | مصر أمّ الدنيا |
| Тӗнче пайӗ | Африка и Ази |
| Патшалӑх | |
| Администраци вырӑнӗ | Каир |
| Вӑхӑт тӑрӑхӗ | UTC+2:00[d] и UTC+3 |
| Шыв хӗрринче вырнаҫӑвӗ | Вăтаçĕр тинĕсĕ, Нил и Хĕрлĕ тинĕс |
| Геоданнӑйсем | Data:Egypt.map |
| Чи ҫӳллӗ вырӑн | Гора Святой Екатерины[d] |
| Чи тарӑн вырӑн | Каттара[d] |
| Ертӳлӗх форми | Республика |
| Патшалӑх пуҫлӑхӗн должноҫӗ | президент Египта[d] |
| Патшалӑх пуҫлӑхӗ | Абдель Фаттах Халиль ас-Сиси[d] |
| Правительство пуҫлӑхӗн должноҫӗ | премьер-министр Египта[d] |
| Правительство пуҫлӑхӗ | Мустафа Мадбули[d] |
| Саккун йышӑнакан орган | Парламент Египта[d] |
| Тӗп банк | Центральный банк Египта[d] |
| Дипломатиллӗ ҫыхӑну | Канада, Итали, Бразили, Раççей Патшалăхĕ, Германи, Израиль, Австрали, Украина, Сири, Ливи, Марокко, Судан, Эфиопи, Государство Палестина[d], Франци, Аслă Британи, Словени, Индонези, Кăнтăр Африка Республики, Швейцари, КНДР[d], Турци, Монголи, Уругвай, Кипр Республики, Хорвати, Аргентина, Тăнайçи Пăлхарĕ, Китай Халăх Республики, Дани, Алжир, Ирак, Малайзи, Пакистан, Тайвань, Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем, Республика Корея[d], Мексика, Кăнтăр Судан, Серби, Çĕнĕ Зеланди, Иордани, Япони, Инди, Грузи, Эрмени, Кени, Замби и Венгри |
| Пайташӗ | |
| Ҫул ҫитни | 21 лет |
| Мӑшӑрланма юракан ҫул | 21 лет |
| Миҫере вӗренме тивӗҫ (чи пӗчӗк ӳсӗм) | 6 лет |
| Вӗренме тивӗҫ ҫул (чи пысӑк ӳсӗм) | 14 лет |
| Халӑх йышӗ |
|
| Административлӑ пайланӑвӗ | Александрия[d], Асуан[d], Асьют[d], Бухейра[d], Бени-Суэйф[d], Каир[d], Дакахлия[d], Думьят[d], Эль-Файюм[d], Гарбия[d], Эль-Гиза[d], Исмаилия[d], Кафр-эш-Шейх[d], Матрух[d], Эль-Минья[d], Минуфия[d], Новая Долина[d], Северный Синай[d], Порт-Саид[d], Кальюбия[d], Кена[d], Красное Море[d], Шаркия[d], Сохаг[d], Южный Синай[d], Суэц[d] и Луксор[d] |
| Вырӑнти укҫа-тенкӗ | египетский фунт[d] |
| Номиналлӑ ВВП | 424 671 765 456 $ и 476 747 720 365 $ |
| Этемлӗх аталанӑвӗн индексӗ | 0,731 |
| Inequality-adjusted Human Development Index | 0,519 |
| Хӑйсем ҫине алӑ хунин индексӗ | 3,4 |
| Чикӗленсе тӑрать | Судан, Ливи, Израиль, Государство Палестина[d] и Бир-Тавиль[d] |
| Транспорт хӑш еннелле каять | справа[d] |
| Электричество напряженийӗ | 220 Вольт |
| Электричество разъемӗн тӗсӗ | |
| Улӑштарнӑ | Королевство Египет[d] и Всепалестинское правительство[d] |
| Калаҫу чӗлхи | египетский диалект арабского языка[d], ливийский диалект арабского языка[d], Egyptian Sign Language[d], Арабский литературный язык[d], Бедуинский диалект восточного Египта и Леванта[d], Саидский диалект арабского языка[d], Kenzi[d], Копт чĕлхи, Сиуа[d], Беджа[d], акăлчан чĕлхи и малайский язык[d] |
| Лаптӑк |
|
| Ҫӳлти шайри домен | .eg и مصر.[d] |
 | |
 | |
| Географийӗ | география Египта[d] |
| Чукун ҫул транспорчӗ ҫӳрекен ен | слева[d] |
| Уҫӑ даннӑйсен порталӗ | Egyptian Open Data initiative[d] |
| Экономики | экономика Египта[d] |
| Халӑх йышӗн теми | Население Египта[d] |
| Мазхабĕ | маликитский мазхаб[d] |
| Шкулсенче вӗренмен ача йышӗ | 1 456 758 |
| Джини коэффициенчӗ | 31,5 |
| НДС виҫи | 14 процент |
| Ача ҫуралассин пӗтӗмлетӳллӗ коэффициенчӗ | 3,338 |
| Пӗлӳлӗх шайӗ | 71 процент |
| Демократи индексӗ | 2,93 |
| BTI Governance Index | 3,88, 4,16, 4,32, 4,23, 4,52, 4,44, 3,96, 3,86 и 3,77 |
| BTI Status Index | 4,29, 4,88, 4,82, 4,76, 4,4, 4,28, 4,2 и 4,13 |
| Happy Planet Index score | 43,2 |
| OpenStreetMap-ри пысӑклату шайӗ | 4 |
| Ҫӗршывӑн модиллӗ кочӗ | 602 |
| Ҫӗршывӑн телефон кочӗ | +20 |
| Хула префиксӗ | 0 |
| Васкавлӑ пулӑшӑвӑн телефон номерӗ | |
| Ҫӗршывӑн GS1 кочӗ | 622 |
| Автомобиль номерӗн кочӗ | ET |
| Maritime identification digits | 622 |
| Ку тӑрӑхра ӳкернӗ фильмсен категорийӗ | Category:Films shot in Egypt[d] |
 Медиафайлы на Викиампар | |
.svg)
Истори
- Династичченхи Икĕпат — фараонсен пĕрремĕш династийĕ Египета йĕркеличчен (пирĕн эрăччен 3100), икĕ патшалăхран тăнă:
- Тури Икĕпат — кăнтăр патшалăхĕ;
- Анатри Икĕпат — çурçĕр патшалăхĕ.
- Авалхи Икĕпат (Пирĕн эрăччен IV ĕмĕртен пуçласа I пинçуллăх варриччен) — фараон династийесем тытăмĕнчи патшалăх; пĕрремĕш перси (Пирĕн эрăччен 525), е иккĕмĕш перси (пирĕн эрăччен 343) вăрçи хыççăн пĕтет.
- Ахеменидсен Египечĕ — Ахеменидсен перси империн улттăмĕш сатрапийĕ, пирĕн эрăччен 525—332 çç.тĕрекленсе ларнă.
- Эллиниллĕ Египет (е Птоломейсен Египечĕ, пирĕн эрăччен 332—30 çç.) — вассаллă (пăхăнăвлă) эллиниллĕ патшалăхĕ (тĕп хули — Александри), Египета Александр Македонский çĕнтернĕ хыççăн йĕркеленĕ, Птоломей «династийĕ» ертсе пынă.
- Рим Икĕпачĕ — Рим Империн провинцийĕ, образованная в 30 г. до н. э. после победы Октавиана Августа над Марком Антонием и Клеопатрой. Существовала до раздела Римской Империи.
- Висанти Икĕпачĕ — Висанти Империн провинцийĕ, IV—VII ĕмĕрсем.
- Араб Халифачĕн Икĕпат провинцийĕ; пирĕн эрăри 640—642 çç.; Багдад халифачĕ аркансан уйрăм патшалах пулса тăрать — Каир халифачĕ (973—1517);
- Çум-патшалăх Египет, Осман импери шутĕнчи, 1517 — 1914;
- Икĕпат султаначĕ (1914—1922) — британи протекторачĕнче.
- Икĕпат патшалăхĕ (1922—1953) — ирĕклĕхлĕ патшалăх, анчах та акăлчансен оккупациллĕ çарĕсем тăнă.
- Икĕпат республики (1953—1958).
- Пĕрлешнĕ Араб Республики (ПАР, 1958—1971) — Египетпа Сири пĕрлешӳллĕ патшалăх; Сири 1961 тухнă, вара çак официаллă ятпа Египет çинчен çеç каланă.
- Арабсен Икĕпат Республики (АРЕ, 1971) — хальхи ячĕ;
- Египет 1972—1977 çç. Ливипе Сирипе пĕрле Араб Республикисен Федерацине кĕнĕ.
 | Ку страницăра эсир пĕр ятлă, анчах та тĕрлĕ пĕлтерĕшлĕ статьясен ят-йышне куратăр. Енчен те эсир кунта урăх статьяран лекрĕр пулсан, çав статьяри каçăна тĕрĕс статья çине куçаракан каçă çине улăштарăр. |
Вулавăш
- Г. П. Кеннаман, "Египет. Его роль в становлении государств в Европе, Азии и Африке", Шупашкар, 2005.
- Мăн Кенна, "Скифы", Çĕрпӳ, 2001.
- История древнего мира. М.: Наука, 1989:
- Том I. Ранняя древность. ISBN 5020167827.
- Том II. Расцвет древних обществ. ISBN 5020167819.
- Том III. Упадок древних обществ. ISBN 5020169773.
- Энциклопедический словарь. Том I. М.: Большая советская энциклопедия, 1953.
This article uses material from the Wikipedia Чăваш article Египет, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Урăххине кăтартман пулсан ку материал CC BY-SA 4.0 лицензипе килĕшӳллĕн сарăлать. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Чăваш (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.