Nôdgroda Nobla

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Nôdgroda Nobla – wëróżnienié przëznôwóné za wiôldżé òsygniãca nôùkòwé lub lëteracczi, abò za zasłudżi dlô spòlëznë i lëdzy. Nôdgroda je ùstanowionô òstatną wòlą szwédzczégò przerobnika i wënalôzcë dinamitu – Alfreda Nobela.

Pierszô ùroczëstosc wrãczeniô ti nôdgrodë òdbëła sã w Królewsczi Mùzyczni Akademii w Sztokhòlmie w 1901 rokù. Òd 1902 rokù nôdgrodë są przëznôwóné przez króla Szwëcji.

Kòżdi dobiwca dostôwô złoti medal i diplom, a téż wësoką dëtkòwą nôdgrodã, bë mógł dali robic w swòji wietwi nôùczi.

Òd 1901 rokù Nôdgroda Nobla je przëznôwónô w òbrëmiach:

• fizyczi,
• chemii,
• fizjologii abò medicynë
• lëteraturë
• Pòkòjowô Nôdgroda Nobla
• a òd 1968 rokù téż ekònomii.

• Günter Grass - 1999 z lëteraturë

Nômłodszi noblësta

• Malala Yousafzai: 17 lat stôrô, pòkòjowô nôdgroda

Nôstarszi noblësta

• Leonid Hurwicz: 90 lat stôri, ekònomijô

Wielokrotny noblëscë

• Maria Skłodowska-Curie: fizyka - 1903, chemijô - 1911
• Linus Pauling: chemijô - 1954, pòkòjowô - 1962
• John Bardeen: fizyka - 1956 ë 1972)
• Frederick Sanger: chemijô - 1958 ë 1980

Rodzënë noblëstów

Rodzeństwò

Jan Tinbergen [1](ekònomijô 1969) i jego młodszi brat Nikolaas Tinbergen [2] (medicyna 1973)

Małżeństwa

• Mariô Skłodowskô-Curie (chemijô 1911) i Pioter Curie [3] (fizyka 1903 – wspólno)
• Irène Joliot-Curie [4] i Frédéric Joliot-Curie [5](chemijô 1935 – wspólno)
• Gerty Cori [6] i Carl Cori [7] (medicyna 1947 – wspólno)
• Alva Myrdal [8] (pòkòjowô 1982) i Gunnar Myrdal [9](ekònomijô 1974)
• May-Britt Moser [10] i Edvard Moser [11](medicyna 2014 – wspólno)

Rodzëcë i dzecë

• Mariô Skłodowskô-Curie (matka), Pioter Curie (òjc) i Irène Joliot-Curie (córka)
• Joseph John Thomson' [12](òjc, fizyka 1906) i George Thomson [13] (syn, fizyka 1937)
• William Henry Bragg [14](òjc) i William Lawrence Bragg [15](syn, fizyka 1915 – wspólno)
• Niels Bohr [16](òjc, fizyka 1922) i Aage Niels Bohr [17](syn, fizyka 1975)
• Manne Siegbahn [18](òjc, fizyka 1924) i Kai Siegbahn [19](syn, fizyka 1981)
• Hans von Euler-Chelpin [20](òjc, chemijô 1929) i Ulf von Euler [21](syn, medicyna 1970)
• Arthur Kornberg [22] (òjc, medicyna 1959) i Roger D. Kornberg [23](syn, chemijô 2006)

• Lësta dobiwców Nôdgrodë Nobla [24]
• Nôdgroda Ig Nobla [25]
• Nôdgroda Abela [26]
• Nôdgroda Turinga [27]
• Right Livelihood Award, zwônô alternatiwną Nôdgrodą Nobla [28]
• Nôdgroda Fùndacji na rzecz Pòlsczi Nôùczi, zwônô "Pòlsczim Noblã" [29]

• Òficjalnô starna Nôdgrodë Nobla [30]
• Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim fizyczi [31]
• Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim chemii [32]
• Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim fizjologii abò medicynë [33]
• Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim lëteraturë [34]
• Dobiwcë Pòkòjowi Nôdgrodë Nobla [35]
• Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim ekònomii [36]

1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Nagroda_Nobla
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Alfred_Nobel
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_laureat%C3%B3w_Nagrody_Nobla_zwi%C4%85zanych_z_Polsk%C4%85
4. http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nobel_Prize?uselang=pl