Цымбалы (польск.: cymbały ад лац.: cymbalum, грэч.
Гук здабываецца ўдарамі двух драўляных палачак або кухталёў з пашыранымі лопасцямі на канцах.
Цымбалы | |
---|---|
Класіфікацыя | струнны інструмент |
Роднасныя інструменты | Сантур Янцынь |
Цымбалы на вікісховішчы |
Распаўсюджаныя ва ўсходнееўрапейскіх краінах, такіх як Беларусь, Малдова, Украіна, Румынія, Венгрыя, Польшча, Чэхія, Славакія. Падобны інструмент сустракаецца ў Кітаі, Індыі і іншых краінах Азіі.
На думку навукоўцаў, віды цымбалаў існуюць ужо амаль тры тысячы гадоў. Гэты інструмент быў распаўсюджаны паўсюль — у Кітаі, Паўднёва-Усходняй і Сярэдняй Азіі, на Блізкім Усходзе. Гэта пацвярджаюць і старажытныя малюнкі, якія захаваліся да нашых дзён. У прыватнасці, на Асірыйскім каменным барэльефе ў Куюнджыку высечаны музыка, які грае на гуслепадобным інструменце, падобным цымбалам, начапіўшы іх на працяглым рамяні на шыю і б'ючы палачкамі па струнах. Жывым сведчаннем далёкага мінулага цымбалаў з'яўляецца старажытны арабскі прабацька інструмента — сантыр, які захаваўся ў Егіпце.
Найбольш раннія ўпамінанні пра цымбалы сустракаюцца ў літаратурных помніках Беларусі XVI стагоддзя. Цымбалы апеты народам у песнях. А. Куляшоў склаў пра іх паэму «Прыгоды цымбал».
Адрозніваюцца народныя і канцэртна-акадэмічныя разнавіднасці цымбалаў. Памеры корпуса ў першых могуць вар'іравацца: 750—1150 мм для ніжняга аснавання, 510—940 мм для верхняга, 255—400 мм для бакоў, вышыня — 33-95 мм, шырыня — 235—380 мм. У прафесійных цымбалаў (мадэль «Прыма») у асноўным наступныя параметры: ніжняе аснаванне — 1000 мм, верхняе — 600 мм, бакавыя бок — 535 мм, вышыня — 65 мм, шырыня — 490 мм.
Ферэнц Легар адным з першых увёў у оперны аркестр цымбалы. У аперэце «Цыганскае каханне» (Інтрадукцыя і арыя Зорыкі, акт першы) скрыпічнаму сола акампануюць цымбалы.
Цымбалы маюць рэзанатарны корпус трапецападобнай формы, асновай якога служыць рама, якая складаецца з 2 бакавых калодак і 4 брусоў — 2 знешніх (аснова трапецыі) і 2 унутраных (перакладзін, рэек, бэлечак). Да верхняй рэзанансавай дэкі (верху, грудзей), знутры прыклейваюцца 2 душкі (2 душы для гуку, падстаўкі для ўпору, падкладкі для конікаў), а зверху яе ўстанаўліваюцца 2 або 3 падстаўкі для струн (басовы і галасавыя конікі, кабылкі, козлікі, падстаўкі для струн). У верхняй дэцы прарэзваюцца 2 рэзанансавыя адтуліны (галаснікі, дзіркі для гуку), часцей за ўсё у форме круга з упісаным у яго ромбам, кветкай, зорачкай. Колькасць радоў струн у цымбалах вагаецца ад 12 да 24, а колькасць струн у пасме (тальцы) ад 3 да 8 (часцей за ўсё 3-4).
У краінах ўсходняй і паўднёвай Еўропы цымбалы называюць прыкладна аднолькава:
Цымбалы на Вікісховішчы |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Цымбалы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.