Крамяніца

Цэнтар сельсавету Зэльвенскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 1997 год — 158 чалавек. Знаходзіцца за 12 км на паўночны захад ад Зэльвы, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Лябяды (лінія Ваўкавыск — Баранавічы).

Крамяніца лац. Kramianica
Касьцёл Сьвятога Юрыя
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Зэльвенскі
Сельсавет:	Крамяніцкі
Насельніцтва:	923 чал. (1999)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1564
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	53°13′0″ пн. ш. 24°41′0″ у. д. / 53.21667° пн. ш. 24.68333° у. д. / 53.21667; 24.68333 24°41′0″ у. д. / 53.21667° пн. ш. 24.68333° у. д. / 53.21667; 24.68333
Крамяніца на мапе Беларусі ± Крамяніца Крамяніца
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Крамяніца — даўняе мястэчка гістарычнай Ваўкавышчыны (частка Наваградчыны). Да нашага часу тут захаваўся кляштарны комплекс канонікаў лятэранскіх з касьцёлам Сьвятога Юрыя ў стылі рэнэсансу, помнік архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў.

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Крамяніца ўпамінаецца ў другой палове XV ст. як двор Рачковічаў у Ваўкавыскім павеце. У 1498 годзе вялікі князь Аляксандар пацьвердзіў правы на маёнтак кухмістру вялікай княгіні Алены Мікалаю Юндзілавічу (Рачковічу). Юндзілы-Рачковічы валодалі Крамяніцай у XVI—XVIII стагодзьдзях. На мапе Тамаша Макоўскага 1613 году Крамяніца значыцца як мястэчка.

У XVII ст. маёнтак падзяляўся на 2 часткі: уласна Крамяніца і Крамяніца Старая (пазьней Крамяніца Горная і Крамяніца Дольная). У 1617 годзе у Крамяніцы Дольнай кашталян віцебскі Мікалай Вольскі заснаваў мураваны касьцёл Сьвятога Юр’я. У 1690 годзе Крамяніцай Дольнай (15 дымоў) валодаў віцебскі стольнік Міхал Юндзіл, у мястэчку Крамяніца было 82 дымы, 2 карчмы, 2 млыны. На 1790 год — млын, карчма, шпіталь для бедных.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Крамяніца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Ваўкавыскім павеце Гарадзенскай губэрні. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, існавалі вёска Крамяніца Горная (32 двары, 2 крамы, кузьня) і маёнтак Крамяніца Дольная, якімі валодаў граф дэ Жэльві. Пазьней усе населеныя пункты зьліліся ў адну вёску.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Крамяніцу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Крамяніца абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Крамяніца апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Ваўкавыскім павеце Беластоцкага ваяводзтва.

У 1939 годзе Крамяніца ўвайшла ў БССР, дзе ў 1940 годзе стала цэнтрам сельсавету Зэльвенскага раёну. На 1972 год тут было 84 двары, на 1997 год — 73, на 1998 год — 75.

• Мястэчка на старых дымках
•  
  Кляштарны комплекс, 1907 г.
•  
  Касьцёл, да 1944 г.
•  
  Кляштар, 1907 г.
•  
  Візыт біскупа, 1907 г.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1897 год — 238 чал.
• XX стагодзьдзе: 1972 год — 297 чал.; 1997 год — 158 чал.; 1998 год — 158 чал.

Інфраструктура

У Крамяніцы працуюць сярэдняя школа, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Славутасьці

• Капліца могілкавая (XIX ст.)
• Касьцёл Божага Цела і Сьвятога Юр’я (1617—1620)

Страчаная спадчына

• Кляштар канонікаў лятэранскіх (XVII ст.)

• Краявіды Крамяніцы
•  
  Кляштарны комплекс
•  
  Касьцёл. Званіца
•  
  Касьцёл. Агароджа
•  
  Касьцёл. Помнік

•  
  Касьцёл, фрагмэнт інтэр'еру
•  
  Кляштар. Гаспадарчая пабудова
•  
  Кляштар. Афіцына
•  
  Капліца могілкавая

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883.

• Крамяніца, Radzima.org