Варонічы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Варонічы (неадназначнасьць).

Цэнтар сельсавету Полацкага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 427 чалавек. Знаходзіцца за 22 км на паўднёвы захад ад Полацку, за 6 км ад чыгуначнай станцыі Ветрына; на аўтамабільнай дарозе Ўшачы — Полацак.

Варонічы лац. Varoničy
Замчышча
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Полацкі
Сельсавет:	Вароніцкі
Насельніцтва:	427 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 214
Паштовы індэкс:	211656
СААТА:	2238819011
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°19′43″ пн. ш. 28°38′16″ у. д. / 55.32861° пн. ш. 28.63778° у. д. / 55.32861; 28.63778 28°38′16″ у. д. / 55.32861° пн. ш. 28.63778° у. д. / 55.32861; 28.63778
Варонічы на мапе Беларусі ± Варонічы Варонічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Варонеч — даўняе мястэчка гістарычнай Полаччыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Варонеч (сяло «Вороноч») датуецца 1552 годам. У гэты час тут было 48 дымоў сялянаў-дольнікаў, 2 путныя баярыны і 4 агароднікі. Большая частка сяла знаходзілася ў валоданьні царквы, рэшта належала полацкім мяшчанам, якія з свайго маёнтку выстаўлялі ў войска Вялікага Княства Літоўскага аднаго ўзброенага коньніка.

У Інфлянцкую вайну (1558—1583), па захопе ў 1563 годзе Полацку маскоўскімі войскамі Івана IV Тырана, Варонеч стаў адным з фарпостаў абароны Літвы. Паселішча ўлучылі ў склад дзяржаўных уладаньняў, а ў 1566 годзе полацкі гараднічы Ф. Жук распачаў тут будаваньне замка. У 1579 годзе, па выгнаньні захопнікаў з Полацкага ваяводзтва, Варонеч вярнулі царкве. Будаваньне замка, значнае павелічэньне колькасьці жыхароў спрыялі пераўтварэньню сяла ў мястэчка. На 1601 год у ім было 37 дымоў, царква Раства Багародзіцы, каля ракі Ўшача, на гары стаяў замак.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Варонеч апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Лепельскага павету Віцебскай губэрні. У XIX стагодзьдзі ў мястэчку існавалі пачатковая школа, лякарня, царква, касьцёл. У пачатку XX стагодзьдзя — 57 двароў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Варонеч занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Варонічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Варонічы вярнулі БССР, дзе яны сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1941 год у Варонічах было 170 двароў, на 1970 год — 163, на 1992 год — 243, на 1995 год — 237.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1838 год — 98 чал. (47 муж. і 51 жан.), зь іх мяшчанаў-юдэяў 15 муж. і 11 жан., сялянаў зямянскіх 30 муж. і 40 жан., аднадворцаў 2 муж.; 1838 год — 134 чал.
• XX стагодзьдзе: 1901 год — 300 чал.; 1970 год — 511 чал.; 1992 год — 543 чал.; 1995 год — 575 чал.; 1999 год — 522 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 427 чал.

Інфраструктура

У Варонічах працуюць сярэдняя школа, лякарня, клюб, бібліятэка, пошта.

Славутасьці

• Замчышча
• Могілкі юдэйскія

Страчаная спадчына

• Замак (XVI ст.)
• Капліца (1880; рымска-каталіцкая)
• Касьцёл (XVIII ст.)
• Сынагога
• Сядзіба Лісоўскіх (XVIII ст.)
• Царква Раства Багародзіцы (XVI ст.)
• Царква Сьвятога Юрыя (1863)

• Краявіды Варонічаў
•  
  Агульны выгляд з Замчышча
•  
  Былая карчма
•  
  Каменны крыж
•  
  Памятны камень каля Замчышча

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым. — 480 с. — ISBN 985-11-0090-0
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.

• Варонічы , Radzima.org