Вёска Абчуга: вёска ў Крупскім раёне Менскай вобласьці Беларусі

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Абчуга (неадназначнасьць).

Уваходзіць у склад Заборскага сельсавету Крупскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 180 чалавек. Знаходзіцца за 32 км на паўночны ўсход ад Крупак, за 24 км ад чыгуначнай станцыі Бобр; каля шашы Бобр — Лукомаль.

Абчуга лац. Abčuha
Старая хата
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Крупскі
Сельсавет:	Заборскі
Вышыня:	188 м н. у. м.
Насельніцтва:	180 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1796
Паштовы індэкс:	222014
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°29′48.98″ пн. ш. 29°21′55.01″ у. д. / 54.4969389° пн. ш. 29.3652806° у. д. / 54.4969389; 29.3652806 29°21′55.01″ у. д. / 54.4969389° пн. ш. 29.3652806° у. д. / 54.4969389; 29.3652806
Абчуга на мапе Беларусі ± Абчуга Абчуга
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Красны Стаў — даўняе мястэчка гістарычнай Аршаншчыны (частка Віцебшчыны).

Вялікае Княства Літоўскае

Гісторыя Абчугі мае цесныя зьвязкі зь мястэчкам Красным Ставам, заснаваным Сапегамі не пазьней за канец XVI стагодзьдзя на землях маёнтку Чарэі ў Аршанскім павеце Віцебскага ваяводзтва. Упершыню Красны Стаў значыцца на мапе Вялікага Княства Літоўскага, складзенай Т. Макоўскім да 1597 году. У дакумэнтах 1-й чвэрці XVII ст. Красны Стаў (у адным выпадку Красны Стан) упамінаецца ў складзе маёнтку Чарэі, які належаў канцлеру Льву Сапегу. На 1624 год тут было 56 валок, больш за 100 двароў.

Уласна Абчуга, як вёска каля мястэчка, упамінаецца ў інвэнтарах XVII ст. Чарэйскага маёнтку Сапегаў. У 1670 годзе згадваецца як сялой з царквой у Аршанскім павеце ВКЛ. У вёсцы было 46 пляцаў і 30 валокаў зямлі, млын на двух колах. На 1713 год — 83 двары, 24 валокі, вуліцы Лукомская, Віцебская і Славенская (уласнасьць Аляксандра Сапегі); на 1775 год — 37 двароў, зь іх 3 належалі мясцовай царкве, у закладзе ў князя Ігнація Агінскага, з 1790 году — у Віленскага кляштару піяраў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

 

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Абчуга апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Капыскім павеце Магілёўскай губэрні. У гэты час яна зьлілася зь мястэчкам Красны Стаў пад агульнай назвай Абчуга. У 1847—1852 гадох тут збудавалі новую царкву. На 1863 год у мястэчку 18 двароў. У 1869 годзе адкрылася народная вучэльня. На 1880 год — 77 двароў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, існавалі аднайменныя мястэчка (112 двароў, царква, юдэйскі малітоўны дом, лякарня, народная вучэльня, гарбарня, хлебазапасны магазын, заезны двор, 2 вінныя крамы) і фальварак (капліца, вінакурня, вадзяны млын). На 1917 год — 125 двароў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Абчугу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Абчуга абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У сакавіку 1924 году Абчугу вярнулі БССР, дзе яна стала цэнтрам сельсавету Чарэйскага раёну (з 1931 году ў Крупскім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1994 год у Абчузе было 157 двароў, на 1 студзеня 1998 году — 138. 28 траўня 2013 году ў зьвязку зь ліквідацыяй Абчускага сельсавету вёску перадалі ў Заборскі (Кастрычніцкі) сельсавет.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1852 год — 210 чал. (107 муж. і 103 жан.); 1880 год — 678 чал. (319 муж. і 359 жан.), зь іх 211 праваслаўных і 467 юдэяў; 1897 год — 861 чал. у мястэчку Абчузе і 46 чал. у фальварку Абчузе
• XX стагодзьдзе: 1917 год — 783 чал.; 1994 год — 347 чал.; 1 студзеня 1998 году — 323 чал.; 1999 год — 320 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 180 чал.

Інфраструктура

У Абчузе працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстнова, лякарня, клюб, бібліятэка, пошта.

Славутасьці

• Могілкі: хрысьціянскія, юдэйскія

Страчаная спадчына

• Капліца (1862)
• Царква Сьвятога Спаса (XVIII ст.)

• Краявіды Абчугі
•  
  Каменны крыж
•  
  Каменны крыж
•  
  Каменны крыж
•  
  Старыя могілкі

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 1: А — Аршын. — 552 с. — ISBN 985-11-0036-6
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Крупскага р-на / Склад. і навук. рэд. Дз. М. Хромчанка; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.), Дз. Дз. Карань і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — 640 с.: іл. ISBN 985-11-0143-5.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — Т. 1: А — Беліца. — 494 с. — ISBN 5-85700-074-2
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.