Магний
Магний — ер ҡабығында таралышы буйынса алтынсы урында тороусы (кислород, кремний, алюмин, тимер һәм кальцийҙан ҡала) элемент.
| Магний | |
 | |
| Масса | 24,305 ± 0,002 массаның атом берәмеге |
|---|---|
| Кем хөрмәтенә аталған | оксид магния[d] |
| Асыусы йәки уйлап табыусы | Джозеф Блэк[d] |
| Асыу датаһы | 1755 |
| Табылыу урыны | Бөйөк Британия |
| Элемент символы | Mg |
| Химик формула | Mg |
| Каноническая формула SMILES | [Mg] |
| Атом һаны | 12 |
| Электронная конфигурация | 1s² 2s² 2p⁶ 3s² һәм [Ne] 3s² |
| Электр кирелеге | 1 |
| Ионный радиус | 0,57 ангстрем, 0,72 ангстрем һәм 0,89 ангстрем |
| Әселәнеү дәрәжәһе | 1 һәм 2 |
| Удельная электрическая проводимость | 21 500 000 А / (В·м) |
| Стандартная молярная энтропия | 32,7 ± 0,05 Дж / (моль·К) |
| Иреү температураһы | 649 °C |
| Ҡайнау нөктәһе | 1100 °C |
| Таксонда бар | F. vulgare, T. cacao[d], M. tomentosa[d], M. frutescens[d], M. leucantha[d], M. grandiflora[d], Artemia salina[d], I. cicadae[d], H. sabdariffa[d], M. chamomilla, P. aequatorialis[d] һәм C. recutita[d] |
 Магний Викимилектә | |
Тарихи белешмә
XIX быуат башында инглиз ғалимы Һемфри Дэви (1778—1829) магний табыу өсөн бик күп тырышлыҡ һала, ләкин уның күп ынтылыштары емешһеҙ була. Шулай ҙа ул уңышҡа өлгәшә — Дэви еүеш магнезияны (MgSO 4) терегөмөш оксиды менән бутай, ҡатнашманы платина пластинкаға һала һәм уның аша ток үткәрә; амальгаманы йылытып терегөмөштән арындыра һәм яңы металл таба.
Дэви металлды magnium тип атай.
Металлик магнийҙы еңелерәк табыу ысулын 1828 йылда А. Бюсси аса. Ул һыуһыҙ MgCl 2 менән калий ҡатнашмаһын быяла көпшәлә йылытып, магнийҙы таба. Был реакцияла калий ҡушылманан магнийҙы ҡыҫырыҡлап сығара һәм калий хлориды менән магний барлыҡҡа килә. Был алым 19-сы быуат аҙағына тиклем ҡулланыла, шунан һуң электролитик ысул табыла.
Физик һәм химик үҙенсәлектәре
Магний — көмөшһыу-аҡ ялтырауыҡ металл. Ул сағыштырмаса йомшаҡ һәм пластик, яҡшы электр һәм йылылыҡ үткәргесе. Һауала оксидтан тороусы яры менән ҡаплана. Магнийҙың тығыҙлығы 1,739 г/см3 (200 С та); иреү һәм ҡайнау температуралары 6510 С һәм 11070 С; электр үткәреүсәнлеге 22 (Hg=1). Магний 600—6500 С та ялҡынлана һәм MgO, өлөшләтә Mg 3 N 2 барлыҡҡа килә. Магний электр тогын насар үткәрә.
Тәбиғәттә таралышы
Литосферала магний 2,1 % -ты алып тора. Тәбиғәттә магний ҡушылмаларҙа ғына осрай, ул карбонаттар, силикаттар һ.б. төҙөлөшөнә инә. Ерҙәге тереклектә магний 1011 тоннаға тиклем.
Иң күп магний экспортлаусы илдәр (2014, млн $, донъя магний экспортының %-ы): Ҡытай — 1040 (57 %), Израиль — 115 (6.3 %), Германия — 109 (6 %), АҠШ — 103 (5.6 %), Австрия — 72.4 (4 %), Нидерланд — 37.5 (2 %), Чехия — 28.9 (1.6 %), Канада — 26.7 (1.5 %), Венгрия — 18.6 (1 %).
Иң күп магний импортлаусы илдәр (2014, млн $, донъя магний импортының %-ы): АҠШ — 198 (11 %), Канада — 195 (11 %), Германия — 178 (9.7 %), Япония — 112 (6.1 %), Мексика — 72.3 (3.9 %), Көньяҡ Корея — 66.4 (3.6 %), Франция — 59.6 (3.3 %), Нидерланд — 55.4 (3 %), Бразилия — 52.9 (2.9 %), Һиндостан — 49.8 (2.7 %), Италия — 46.9 (2.6 %), Австрия — 45.3 (2.5 %), Норвегия — 41.2 (2.2 %), Румыния — 40.2 (2.2 %), ППольша — 34 (1.9 %), Төркиә — 31.8 (1.7 %), Чехия — 29.7 (1.6 %), Испания — 29.2 (1.6 %), Швейцария — 29.2 (1.6 %).
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
- Магний// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 15-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
Һылтанмалар
- Магний//Большая российская энциклопедия(недоступная ссылка)
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Магний, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.