Preposicions En Aragonés

As preposicions en aragonés son en a suya mayor part d'orichen latín.

Preposicions En Aragonés Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Son preposicions a, cara, con, contra/cuentra, de, dende, dica, en, enta, entre, pa, por, seguntes, sin, sobre y ta.

Preposición a

A preposición a presentaba a forma arcaica ad debant de vocal en aragonés medieval, visible en o toponimo Adauesca, en o "Poema de Yuçuf" y en o "Fuero romanz de Teruel".

Bi ha cierta competencia entre a preposición en y a preposición a.

En benasqués se fa servir en complementos circunstancials de puesto que en atras variants d'aragonés presentarían a preposición en. N'esto coincide con o catalán, l'occitán y o francés, y en aragonés medieval yera muito común.

Preposición de

A preposición de se presenta tamién en latín y en as atras luengas romances con usos equivalents en complementos de nombre y complementos circunstancials.

As funcions basicas d'a preposición de son indicar posesión, materia, procedencia, puesto, partitivo relacionau con un pronombre adverbial en/ne, introducir complementos de rechimen verbal y fer part de locucions adverbials temporals, fer part de perifrasis verbals u preceder a un infinitivo. En aragonés medieval y en belsetán bi heba uns emplegos en competencia con a preposicion per/por con caracter d'achent u proximo a achent.

Puesto

A preposición de con infinitivo

Acompanya a los infinitivos dependients dezaga de verbos u perifrasis como acabar de, haber de, deber de, decir de, precurar de, determinar de, mirar de, pareixer de, prebar de u tocar de.

  • Ya m'ha tocato de baixar.
  • Haríez d'anar a recordar el bestiar.

Ye en as perifrasis d'intencionalidat como determinar de, decir de, mirar de, prebar de y precurar de, a on que se troba a diferencia mes gran con o castellano y un pareixiu mes gran con o francés. O castellano no presenta preposición en as construccions equivalents (decidir+verbo, intentar+verbo), mientres que o francés presenta a mesma preposición en ixas construccions (décider de+verbo, essayer de+verbo), conoixidas como infinitivo d'obchecto:

  • Determinaron de tener.
  • Determinorez d'ir-tos-ne ta Francia.
  • Han determinau d'encaminar-s'ie.
  • Anque sía una mica lento mirar de fer-lo tot el pur que se pueda.
  • Mirat d'acudir un poco en hora.
  • Ha prebau d'apanyar-lo pero no ha puisto

Beluns d'estos verbos anteditos son verbos volitivos. Tamién se documenta en catalán, occitán y francés l'uso d'a preposición de seguindo a estos verbos, que permaneixe mesmo cuan os verbos chenuínament aragoneses son substituitos por verbos propios d'o castellano en as zagueras pervivencias d'a luenga aragonesa:

  • Yo no decicié de parrir.
  • No me baga de bahar.
  • No le gusta de rondar.

Complemento de rechimen verbal con a preposición de

Esta preposición tamién se presenta en o complemento de rechimen verbal dezaga de determinaus verbos como charrar de, encargar de, fer-ne de, ocupar de, ecetra.

Preposición en

A preposición en se troba en locativos y complementos circunstancials de puesto.

Puede expresar o medio con o que se fa cualquecosa:

A vegadas acompanya en especial a ciertos verbos de movimiento como arribar. En o "Fuero romanz de Teruel" se troba indicando dirección (fasta en, en asuso, entroa en).

Preposición enta

A preposición enta s'emplega pa una orientación u dirección.

  • Ni ninguno deue extender enta aqueilla carrera ixidas algunas.

Presenta la forma abreviada ta, que mesmo puede estar substituida por pa.

Se tiene conoixencia que por lo menos en Ribagorza Baixa no indica orientación temporal, función que ocupan allá a u pa.

Preposición contra/cuentra

A variant contra ye mayoritaria actualment. A variant cuentra se troba en o Viello Sobrarbe y Semontano de Balbastro y redolada, se troba a sobén en aragonés medieval y dica en o "Fuero romanz de Teruel" (cuantra, cuentra, escuentra, escuantra chunto con contra a).

Referencias

Bibliografía


As preposicions en aragonés y atras luengas romances
en aragonés | en astur-leyonés | en castellano | en catalán | en francés | en galaicoportugués | en italiano | en occitán | en rumano


Gramatica de l'aragonés
Fonetica Accentuación · Apocopa · Oclusivas xordas intervocalicas · Cheada · Diftongación debant de Yod · Diftongos · Disimilación · Elisión · Epentesi antihiatica · Esdrúixols · Eufonía · Fonolochía · Hiatos · Metafonia · Metatesi · Protesi velar · Sincopa · Sonorización dezaga de liquida ·
Morfolochía Adverbios (Adverbios d'afirmación · Adverbios de dubda · Adverbios espacials · Adverbios espacials deicticos · Adverbios de negación · Adverbios de tiempo · Adverbios de manera · Adverbios de quantidat · Adverbios d'opinión) · Locucions adverbials en aragonés (Locucions adverbials d'afirmación · Locucions adverbials de dubda · Locucions adverbials espacials · Locucions adverbials de negación · Locucions adverbials temporals · Locucions adverbials de manera · Locucions adverbials quantitativas) · Articlos definius · Articlos indefinius · Chenero · Conchuncions (Adversativas · Copulativas · Coordinativas · Dischuntivas · Completivas · Condicionals · Causals · Concesivas · Consecutivas · Comparativas · Finals · Subordinativas · Temporals)· Adchectivos (Qualificativos · Colors · Chentilicios · Grau comparativo · Grau superlativo · Demostrativos · Exclamativos · Indefinius · Numerals cardinals · Interrogativos · Numerals ordinals · Posesivos) · Numero (Substantivos incontables) · Pronombres (Pronombres demostrativos, Pronombres indefinius, Pronombres relativos · Pronombres personals · Pronombres adverbials: pronombre adverbial en/ne, pronombre adverbial i/bi/ie) · Infixo · Prefixo (Prefixos cultos) · Sufixo (Sufixos cultos) · Preposicions · Locucions prepositivas · Verbos (Verbos auxiliars · Verbos de movimiento · Verbos pronominals · Verbos freqüentativos) · Conchugación verbal (Primera conchugación · Segunda conchugación en aragonés · Tercera conchugación en aragonés · Conchugacions incoativas · Conchugación incoativa de verbos acabaus en -eixer · Conchugación incoativa de verbos acabaus en -ir · Verbos irregulars · Modo indicativo · Modo subchuntivo · Modo imperativo · Tiempos verbals · Verbo estar-ser · Verbo haber) · Locucions verbals · Perifrasis verbals
Sintaxi Concordancia · Estilo directo · Estilo indirecto · Negación · Sintagma adchectival · Sintagma nominal · Sintagma verbal · Complemento de rechimen verbal · Orden de pronombres · Combinacions de pronombres febles en aragonés · Voz pasiva · Oracions con infinitivo · Oracions de relativo · Oracions completivas · Oracions temporals · Oracions causals · Oracions finals · Oracions consecutivas · Oracions concesivas · Oracions condicionals · Oracions comparativas · Oracions impersonals
Lexicolochía Adchectivación · Anglicismos · Arabismos · Basquismos · Castellanismos · Catalanismos · Celtismos · Chermanismos · Cultismos · Fitonimia · Galicismos · Goticismos · Helenismos · Italianismos · Leyonesismos · Lusismos · Miconimia · Mozarabismos · Neerlandismos · Nominalización · Occitanismos · Persismos · Semicultismos · Superstrato francico · Toponimia (Hidronimia · Odonimia · Oiconimia · Oronimia) · Tudesquismos · Turquismos · Zoonimia
Ortografía Ortografía medieval · ACAR · Uesca · SLA

Tags:

Preposicions En Aragonés Preposición aPreposicions En Aragonés Preposición dePreposicions En Aragonés Preposición enPreposicions En Aragonés Preposición entaPreposicions En Aragonés Preposición contracuentraPreposicions En Aragonés ReferenciasPreposicions En Aragonés BibliografíaPreposicions En AragonésIdioma latín

🔥 Trending searches on Wiki Aragonés:

1989RibagorzaColorvietnamEstau de Rio de JaneiroEdna FerberWilliam Henry HarrisonSexoSierra de los CabezosDepartamentos de FranciaEnciclopediaPaís BascoYebaMaldivasEstiriaLista de municipios d'a provincia de BarcelonaRegachoPedro Sánchez1940Remiro I d'AragónPrimera Guerra MundialRevolución industrialSukhoi Su-35Nominalización en francésFus'haRepublica Popular de ChinaElemento quimicoBehin batean LoiolanKu Klux KlanReino UniuBerrocalStrap-on dildoRevolución d'os ClavelsLigallo Fondo NorteEstrelaUnidat central de procesamientoFrent Oriental (Segunda Guerra Mundial)VerroEchiptoTurcos anatolicosGato pardo824ItaliaSistema IbericoA Canal de BerdúnMarcello MastroianniChinevraAnyos 19601981QNeónAragonés chesoMolimento Natural d'o Puent de FontsecaPueyoMéntridaComarcas d'AragónAdreza IP1945Arabe clasicoBitcoinGriego antigoSiete Marabellas de lo MundoFaixismo🡆 More