Canidae

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Canidae
Diferents especies de canidos.
Denominacions populars
Canidos
Rechistro fósil	Dende l'Eoceno
Clasificación cientifica
Dominio:	Eukaryota
Reino:	Animalia
Filo:	Chordata
Clase:	Mammalia
Orden:	Carnivora
Suborden:	Caniformia
Familia:	Canidae
Descripción
Canidae J. FISCHER DE WALDHEIM, 1817

En as luengas romances o suyo nombre cientifico, Canidae, que ye en latín, tiende a adaptar-se como canidos.

Os canidos son animals carnivoros por lo regular, anque i ha especies que pueden minchar fruitos y atros productos vechetals con mas u menos frecuencia. A familia tiene tres subfamilias reconoixidas: Caninae, Hesperocyoninae y Borophaginae, d'as cuals as dos zagueras son taxons fósils. A la suya vegada Caninae se divide en dos tribus: Canini y Vulpini. Existe especies de canidos en os cinco continents (sacando l'Antarctida).

Os canidos son una familia de canivoros muit adaptables, d'os cuals se'n troba miembros salvaches en os cinco continents y en ecosistemas muit diversos, que van dende disiertos dica selvas, y dende a montanya dica las planas. As suyas midas van dende o fénec, que gosa fer namás 24 centimetros de largo y pesar arredol de 0,6 kilogramos, dica os lobos grisos mas grans, que plegan a midir 1,6 metros de largo y a pesar dica 79 kg.

Toz son animals terrestres y siguen un esquema de forma corporal parellano, d'o cual podría meter-se-ne d'eixemplo a o lobo, anque as mesuras d'o mueso, as orellas, as patas y a coda varían a-saber-lo entre especies. A mayoría tienen as patas largas y bien feitas pa encorrer a las presas. As suyas codas son pobladas y a densidat y largura d'a cerra d'o suyo pelache gosa variar con as estacions de l'anyo.

A porción d'o morro ye mas important en os cranios d'os canidos que en os d'os felidos. L'arco zigomatico ye amplo, tienen una cresta lambdoide en a parte zaguera d'o cranio, y en bellas especies tamién i ha una cresta sachital en a crencha d'o cranio. As cuencas osias d'os uellos nunca zarran l'arco completo, sino que son ubiertas ta dezaga por a parte parietal.

Una atra caracteristica distinctiva d'os canidos ye a formación d'un nyudo de copula, pa lo cual toz os masclos tienen una estructura dilatable en a base d'o pene que se diz «bulbo glandar» u «bulbo d'o glande», y en bellas especies encaixa con un conchunto de musculos que prevocan lo estretimiento d'a vachina d'a fembra. D'esta forma, o pene queda atrapau adentro d'a vachina a malas que penetra de tot y entre que dura la copula, durando encara un ratet mas dimpués dica que as dos estructuras se tornan a relaixar. Esto fa que a parella de canidos quede unida tanimientres y dimpués d'a copula, d'una traza que ye bien reconoixible por qui l'haiga visto. Como eixemplo, en os cans domesticos tot lo proceso puede durar entre vente y trenta minutos.

Muitos canidos son depredadors socials: fan parte de grupos numerosos u tamién grupos familiars. De regular forman parellas monogamas mas u menos estables, en as cuals es dos miembros colaboran pa cudiar a mainada. En bels casos, os fillos d'una litada se quedan con sus pais mientres son chóvens y tamién cooperan pa fer puyar a sus chirmanos de l'anyada siguient.

Os Carnivora evolucionoron probablement a partir de miacidos fa arredol de 55 millons d'anyos, en zaguerías d'o Paleoceno. Bels 5 millons d'anyos dimpués o clado se dividiría en as dos subórdens principals: Caniformia y Feliformia. Fa arredol de 40 millons d'anyos ya heba amaneixiu o primer miembro d'a familia d'os canidos, en l'Eoceno.

• Ursidae.
• Felidae.
• Mustelidae.
• Hyaenidae.
• Viverridae.

•   Se veigan as imáchens de Commons sobre Canidae.
•   Wikispecies tiene un articlo sobre Canidae.