Khí-Hoāⁿ-Iām

Chit-ê hoat-iām ê chêng-hêng sī ē siau-sit--ê, chí-iàu chhùi-khiuⁿ ōe-seng chò hō· hó-sè. Sú-iōng khí-bín lù chhùi-khí, kap sú-iōng khí-sòaⁿ chheng khí-phāng, sī ûi-hō· chhùi-khiuⁿ ōe-seng siāng-hó ê hoat-tō·.

Khí-hōaⁿ-iām siang-chāi sī chhùi-khí sè-liáu bô chheng-khì só· ín-khí. Chhùi-khí nā sé bô chiâu-choân, khí-khún-pan lia̍p-chek, kiat-kó chhì-khek khí-hōaⁿ. Khí-khún-pan ê sè-khún kap i sán-seng ê to̍k-sò· (toxin) ín-khí khí-hōaⁿ chéng-tōa, hoeh-sio̍h-sûn-khoân chēng-ka, sek-chúi piàn âng, téng-téng hoat-iām ê chèng-thâu. Khí-hōaⁿ-iām mā-ū-khó-lêng hō· kòe-tō· lù-chhùi-khí he̍k sú-iōng khí-sòaⁿ bô sè-jī lâi ín-khí. Thn̂g-jiō-pēⁿ (diabetes mellitus) khòng-chè liáu bô-hó kap cha-bó-lâng ū-sin (pregnancy) ho-lu-bong sit-tiâu ē sú-tit khí-hōaⁿ piàn bín-kám, kēng-ka gâu hoat-iām. Chheng-chhun-kî (puberty) ê ho-lu-bong kái-piàn mā-ē hō·-lâng khah-gâu-ū khí-hōaⁿ-iām. Chhùi-khí pâi-lia̍t bô-chiàⁿ, thiⁿ-pó·-bu̍t chho·-chhò ê pian-iân, bô-ha̍h-su he̍k bô chheng-khì ê ké-chhùi-khí lóng-ē chēng-ka khí-hōaⁿ-iām ê hûi-hiám. Phenytoin kap pia̍h-ūn-io̍h (birth control pills), mā-ē ín-khí khí-hōaⁿ chéng-tōa.

Khí-hōaⁿ-iām ê chèng-chōng pau-koah ū:

• Khí-hōaⁿ chéng-tōa
• Chhùi-pòa
• Khí-hōaⁿ hoán chhim-âng
• Khí-hōaⁿ kim-ku̍t
• Khí-hōaⁿ bong--tio̍h ē thiàⁿ, bô bong bē thiàⁿ.
• Khí-hōaⁿ gâu lâu-hoeh, liân kheng-kheng sé-chhùi mā-ē.

Khí-hōaⁿ-iām ē-tit thàu-kòe ta̍k-kang ê chhùi-khiuⁿ ōe-seng khang-khòe lâi ī-hông, pau-koah lù-chhùi-khí kap sú-iōng khí-sòaⁿ.

Gê-i-su ē thè lí sé-chhùi-khí chheng-tû khí-tái kap chheng-kiat khí-hōaⁿ, put-jî-kò, kò-jîn ta̍k-kang ê chhùi-khiuⁿ ōe-seng khang-khòe chò-ū hó-sè chiah-sī tiōng-tiám, chiah ē-tàng ī-hông khí-hōaⁿ-iām ê koh-hoat-seng. Ū sa̍t-khún he̍k e̍k-khún kong-hāu ê lo̍k-chhùi-chúi kan-taⁿ kiàn-gī tī te̍k-sû ê chōng-khóng chi-hā té-chiām kî-kan lâi sú-iōng, bô kiàn-gī pêng-siông-sî--á lâi tn̂g-kî sú-iōng.