Tuvalu (Tuvalu) — Okeaniyada, Tinch okeanning janubi-gʻarbiy qismida joylashgan davlat.
BMT aʼzosi. Maydoni 26 km², aholisi 11,15 ming kishi (2002). Poytaxti Funafuti shahri. Aholisining koʻpchiligi tuvalular. Rasmiy til — ingliz tili, shuningdek, polineziya tillaridan biri — tuvalular tili ham qoʻllaniladi. Dindorlarning aksariyati protestantlar.
Tuvalu | |
---|---|
Shior: Tuvalu mo te Atua Tuvalucha: Tuvalu Hamma narsaga qodirlik uchun | |
Madhiya: Tuvalu mo te Atua Tuvalu Hamma narsaga qodirlik uchun | |
Poytaxt | Funafuti |
Rasmiy til(lar) | Tuvalucha Inglizcha |
Hukumat | Hamdoʻstlik |
• Rohib | Yelizaveta II |
• Gubernator-General | Filoimea Telito |
• Bosh Vazir | Maatia Toafa |
Mustaqillik (Birlashgan Qirolligidan) | |
• Sana | 1-oktabr 1978 |
Maydon | |
• Butun | 26 km2 (229-oʻrin) |
• Suv (%) | ahamiyatsiz |
Aholi | |
• 2002-yilgi roʻyxat | 11,636 (225-oʻrin) |
• Zichlik | 447/km2 |
YIM (XQT) | 2005-yil roʻyxati |
• Butun | AQSh$012.2 mil. (228-oʻrin) |
• Jon boshiga | AQSh$1,048 |
Pul birligi | AAQShtralian Dollar (AUD) |
Vaqt mintaqasi | UTC+12 |
• Yoz (DST) | UTC+12 |
Qisqartma | TV |
Telefon prefiksi | 688 |
Internet domeni | .tv |
|
T. — Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi mustaqil davlat (Hamdoʻstlik mamlakatlari davlat va hukumat boshliklari anjumanlarida qatnashish huquqiga ega emas). Amaldagi konstitutsiyasi 1978-yil qabul qilingan. Davlat boshligʻi — Buyuk Britaniya qirolichasi, uning nomidan generalgubernator davlatni boshqaradi; u bosh vazir tavsiyasiga binoan, T. fuqarolari orasidan tayinlanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni 1 palatali parlament, ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi.
T. marjonlardan hosil boʻlgan 9 ta orolda joylashgan. Yer yuzasi pasttekislik; faqat buta va mayda daraxtlar oʻsadi. Iqlimi iliq va nam, kuchli toʻfon boʻlib turadi. Oʻrtacha yillik temperatura 27°, yillik yogʻin miqdori 2500–3300 mm. Hayvonot dunyosi qushlar va hasharotlardan iborat.
T. orollariga mil. 1ming y.lik oʻrtalaridan polinezlar koʻchib kela boshlagan. Orollarga yevropaliklardan dastlab 1568-yil ispanlar borgan.
1850—75 yillarda qul savdogarlari T. aholisining bir qismini Avstraliyada ishlatish uchun olib ketganlar. Qul savdosi va yuqumli kasalliklar sababli aholi 10 baravar kamayib ketgan. 1892-yil T. orollarini Buyuk Britaniya egallab olib, Gilbert o.lari bilan birga Britaniya protektoratiga birlashtirgan, 1916-yil Gilbert va Ellis o.lari nomi bilan mustamlakaga aylantirgan. Ikkinchi jahon urushi vaqtida T.da Amerika qoʻshinlari joylashib, Gilbert arxipelagini bosib olgan yaponlarga qarshi kurashgan. 1974-yil referendum natijasida T. aholisining koʻpchiligi Gilbert o.laridan ajralib chiqish uchun ovoz berdi. 1975-yil T. Britaniyaning alohida mustamlakasi boʻldi, 1978-yil 1 oktabrda Hamdoʻstlik tarkibidagi mustaqil davlat deb eʼlon kilindi. T.da siyosiy partiya va kasaba uyushmalari yoʻq. T. — 2000-yildan BMT aʼzosi. Milliy bayrami — 1 oktabr — Mustaqillik kuni (1978).
T. agrar mamlakat. Iqtisodiyotining asosi — qishloq xoʻjaligi. Kokos palmasi, taro, pulaka (taroning bir turi), non daraxti, banan oʻstiriladi, sabzavot ekiladi. Choʻchqa va tovuq boqiladi. Baliq ovlash bilan shugʻullaniladi. Kokos yongʻogʻining bir qismidan kopra ajratib olinadi. Hunarmandchilik (chigʻanoqdan bezaklar yasash, savat toʻqish va boshqalar) rivojlangan. Yengil sanoat korxonalari bor. Transporti unchalik rivojlanmagan. Funafuti o.da dengiz prichali bor. 6 orol oʻrtasida aviatsiya katnovi yoʻlga qoʻyilgan. Chetga kiyim, poyabzal, kopra, meva va sabzavot chiqaradi. Chetdan mashina va uskuna, oziq-ovqat va sanoat mollari, energiya resurslari oladi. Tashqi savdoda Fiji, Avstraliya, JAR bilan hamkorlik qiladi. Pul birligi — avstraliya dollari. T. radiosi ishlaydi (1975-yil tashkil etilgan).Bundan tashqari
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Tuvalu, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.