Bhumibol Adulyadej
Hi Bhumibol Adulyadej (Thai: ภูมิพลอดุลยเดช; rtgs: Phumiphon Adunyadet; ginluluwás ( pamati-a); kitaa an bug-os nga título ha ubós; 5 Disyembre 1927 – 13 Oktubre 2016), nga ginhatagan han título nga Hadì Bhumibol nga Harangdon han 1987, amo an ika-siyam nga monarka han Thailand tikang han Chakri nga dinastiya komo Rama IX.
Naghadì hiyá tikang han 9 Hunyo 1946 ngan hiyá, tikang han panahón han iya kamatayan, amo an gima-iha-i nga nagsirbe nga mangulo hin estado han kalibotan, an gima-iha-i nga naghadì nga monarka ha kaagi han Thailand ngan gima-iha-i nga nagsirbe nga monarka nga naghadì la komo may edad, nagsirbe hin 70 ka tuig, 126 ka adlaw. Didâ han iya paghadì, ginsirbi-an hiyá hin 30 nga tanan nga mga primer ministro nga nagtikáng kan Pridi Banomyong nga nagtapos kan Prayut Chan-o-cha.
| Bhumibol Adulyadej ภูมิพลอดุลยเดช | |||
|---|---|---|---|
| Hadì Rama IX | |||
 Pagkoronar (1950) | |||
| Hadì han Thailand | |||
| Paghadì | 9 Hunyo 1946 – 13 Oktubre 2016 | ||
| Pagkoronar | 5 Mayo 1950 | ||
| Nag-uná | Ananda Mahidol (Rama VIII) | ||
| Nagsunod | Vajiralongkorn (Rama X) | ||
| Mga Primer Ministro | Kitaa an lista Pridi Banomyong Thawan Thamrongnawasawat Khuang Aphaiwong Plaek Phibunsongkhram Pote Sarasin Thanom Kittikachorn Sarit Thanarat Thanom Kittikachorn Sanya Dharmasakti Seni Pramoj Kukrit Pramoj Seni Pramoj Thanin Kraivichien Sangad Chaloryu (Acting) Kriangsak Chamanan Prem Tinsulanonda Chatichai Choonhavan Anand Panyarachun Suchinda Kraprayoon Meechai Ruchuphan (Acting) Anand Panyarachun Chuan Leekpai Banharn Silpa-archa Chavalit Yongchaiyudh Chuan Leekpai Thaksin Shinawatra Chitchai Wannasathit (Acting) Thaksin Shinawatra Sonthi Boonyaratglin (Acting) Surayud Chulanont Samak Sundaravej Somchai Wongsawat Chaovarat Chanweerakul (Acting) Abhisit Vejjajiva Yingluck Shinawatra Niwatthamrong Boonsongpaisan (Acting) Prayut Chan-o-cha | ||
| Natawo | 5 Disyembre 1927 Cambridge, Massachusetts, U.S. | ||
| Namatay | 13 Oktubre 2016 (edad 88) Bangkok, Thailand | ||
| Paglubong | 26 Oktubre 2017 (cremation) Royal Crematorium, Sanam Luang, Bangkok, Thailand 30 Oktubre 2017 (interment han ashes) Wat Bowonniwet Vihara, Phra Nakhon, Bangkok, Thailand | ||
| Inasaw-an | Sirikit Kitiyakara (k. Sayop: Diri puydi an oras.–Sayop nga expression: Unexpected < operator.) | ||
| Anak | Ubolratana Vajiralongkorn (Rama X) Maha Sirindhorn Chulabhorn | ||
| Panimalay | Mahidol (Chakri nga Dinastiya) | ||
| Amay | Mahidol Adulyadej | ||
| Iroy | Srinagarindra | ||
| Pirma |  | ||
| | |||
Han 1957, gintanggal tikang ha poder an kagamhanan ni Field Marshal Plaek Phibunsongkhram pinaagi hin golpe nga militar upod hin mga pantahap hin lèse-majesté,:136–137 nga salâ patok han dignidad han monarka, nga puyde sirotan ha ilarom han Thai nga balaod. Nagtikáng iní hin bag-o ngan ma-iha-hin-pagdugáy nga relasyon han monarka ngan han military, nga nagdangat han hadì nga pasagdan an pamatay ha Unibersidad Thammasat ha panalipod han iya trono, ngan pagsuporta hin serye hin mga dictadura militar.:90-1 Bisan man kun hi Bhumibol nag-imbitar han públiko nga humatag hin kritisismo didâ hin 2005 nga pagyakan, waray ginrebokar han Thai nga parlamento an mga lèse majesté nga mga balaod.
Ginbanabana han Forbes nga an karikohan ni Bhumibol – upod in mga tinatag-iyahan ngan mga investment nga gindudumara han Bureau hin Tinatag-iyahan han Korona, usa nga nalaín nga entidad nga diri pribado ngan diri tinatag-iyahan-hit-gobyerno (an mga asset nga gindudumara han Bureau gintatag-iyahan han korona komo institusyon, diri han monarka komo indibidwal) – nga maabot hin mga US$30 ka bilyon han 2010, ngan nanguna hiyá han lista han magazine han "girikohi nga mga royal han kalibutan" tikang 2008 tubtob 2013. Han Mayo 2014, ginlista na liwat an karikohan ni Bhumibol nga US$30 ka bilyon.
Katapos han 2006, nagluya an kabaskog ni Bhumibol ngan nahasulod hiyá hin tag-ihá nga mga panahon didto ha Siriraj Hospital, nga diin namatay hiyá han 13 Oktubre 2016. Ha kasahiran hataas an pagtahod ha iya han mga tawo ha Thailand – mayda ngani nagkitâ ha iya nga harani hin pagka-divino. Mga prominente nga mga aktibista ha politika ngan mga bungtohanon nga Thai nga naghatag hin kritisismo han hadì o han institusyon han monarkiya agsob napipiritan nga umiwas ngadto hin exilio o mag-antos hin masurong nga pagkabilanggo. An iya cremation ginbúhat han 26 Oktubre 2017 didto han royal crematorium ha Sanam Luang.
An nagsunod ha iya nga hadì, hi Vajiralongkorn, diri sugad ka-popular ha iya, ngan ini dinmangat hin mga pagkabaraka nga an Thai nga monarkiya mawawad'an hin prestige ngan impluwensiya hiton paghadi hit bag-o nga hadì.
Etimolohiya
.jpg)
.svg)
An sertifikado hin pagkatawo ni Bhumibol ha Estados Unidos nasiríng là hin yano nga "Baby Songkla", kay an mga kag-anak kinahanglan mangunsulta han iya batâ o tío, hi Hadi Rama VII (Prajadhipok), nga amo an namumuno han Panimalay han Chakri, para hin panhingaupay nga ngaran. Pinmili an hadì hin ngaran nga an ginkuhaan tikang ha Sanskrit, Bhumibol Adulyadej (Devanagari: भूमिबल अतुल्यतेज, IAST: Bhūmibala Atulyateja), usa nga dugtong-hin-mga-pulong nga Bhūmi (भूमि), buot sidngong "Tunà"; Bala (बल), nangangaulogan "Kusog" o "Gahom"; Atulya (अतुल्य), nangangahulogan "Waray makakasugad" o "Waray makakumpara"; ngan Tej (तेज), buot sidngon "Gahom". Amo, iton Bhūmibala Atulyateja, o Bhumibol Adulyadej ha kasurat ha Thai, nangangahulogan hin literal nga "Kusog han Tunà, Waray makakasugad nga Gahom".
Mga titulo ngan estilo
| Mga Estilo ni Hadì Bhumibol Adulyadej Rama IX han Thailand | |
|---|---|
 | |
| Kasarigan nga Estilo | Iya Mahestad |
| Estilo ha pagyakan | Imo Mahestad |
| Alternatibo nga estilo | Sir |
- 5 Disyembre 1927 – Septyembre 1929: Iya Kahitas-an Prinsipe Bhumibol Adulyadej
- Septyembre 1929 – 10 Hulyo 1935: Iya Kahitas-an nga Real Prinsipe Bhumibol Adulyadej
- 10 Hulyo 1935 – 9 Hunyo 1946: Iya Kahitas-an nga Real Prinsipe Bhumibol Adulyadej, an Prinsipe nga Búgtò
- 9 Hunyo 1946 – 13 Oktubre 2016: Iya Mahestad An Hadì, Rama IX han Thailand
An bug-os nga título ni Hadì Bhumibol Adulyadej ha Thai "Phra Bat Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej Mahitalathibet Ramathibodi Chakkrinaruebodin Sayamminthrathirat Borommanatbophit" (Thai: พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร; 
listen (bulig·info)), nga amo an ginbabasaran dida han mga importante nga legal nga mga dokumento; ngan ha kasahiran nga mga dokumento, ginpapahalípot an titulo ngadto ha "Phra Bat Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej Sayamminthrathirat Borommanatbophit" o kundi man ngada là ha "Phra Bat Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej".
An literal nga kahulogan hini nga título amo an nasunod:
- Phra Bat (Thai: พระบาท) – "Divino nga Tiil", usa nga pagpasidungog nga ginhahatag ngadto hin dios o monarka
- Somdet (Thai: สมเด็จ) – "Supremasiya", usa nga pagpasidungog nga ginhahatag ngadto hin dios o monarka
- Phra (Thai: พระ) – "Divino", usa nga pagpasidungog nga ginhahatag ngadto hin dios o monarka
- Poraminthra (Thai: ปรมินทร) – "Gihataasi nga Indra", usa nga pagpasidungog nga ginhahatag ngadto hin odd-nga-ihap nga monarka, samtang it even-nga-ihap nga monarka mágamit han pagpasidungog nga Poramenthra (Thai: ปรเมนทร)
- Maha (Thai: มหา) – "Dako"
- Bhumibol (Thai: ภูมิพล) – "Kusog han Tunà"
- Adulyadej (Thai: อดุลยเดช) – "Waray makakasugad nga Gahom"
- Mahitalathibet (Thai: มหิตลาธิเบศร) – "Labaw nga Ginoó han Tunà"
- Ramathibodi (Thai: รามาธิบดี) – "Labaw nga Ginoó han Tunà nga Rama", usa nga título nga ginkakaptan nga nahigharaan hin mga Siames nga monarka
- Chakkrinaruebodin (Thai: จักรีนฤบดินทร) – "Labaw han Katawhan tikang han Chakri"
- Sayamminthrathirat (Thai: สยามินทราธิราช) – "Siames nga Nagpapamuno, An Labaw nga Ginoó"
- Borommanatbophit (Thai: บรมนาถบพิตร) – "Supremo nga Baraan nga Sirongan"
Mga kasarigan
Biyograpiya
- Richard Broderick (2013). King by Virtue: Reflections of the Lifelong Endeavor of King Bhumipol of Thailand (2nd ed.). Bangkok: Thai Khadi Research Institute. ISBN 978-974-466-717-5.
- King Bhumibol Adulyadej – A Life's Work: Thailand's Monarchy in Perspective. Singapore: Editions Didier Millet. 2011. ISBN 978-981-4260-56-5.
- (Review by Michael J. Montesano, Contemporary Southeast Asia, Vol. 34/1 (Apr 2012), pp. 128–132)
- Paul M. Handley (2006). The King Never Smiles: A Biography of Thailand's Bhumibol Adulyadej. New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10682-4.
Bhumibol Adulyadej Natawo: 5 Disyembre 1927 Namatay: 13 Oktubre 2016 | ||
| Mga titulo hin paghádì | ||
|---|---|---|
| Gin-unahan ni Ananda Mahidol | Hadi han Thailand 1946–2016 | Ginsundan ni Vajiralongkorn |
This article uses material from the Wikipedia Winaray article Bhumibol Adulyadej, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). An sulod in napapailarom han CC BY-SA 4.0 labot la kun iba it nakasurat. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Winaray (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.