Ngải Cứu: Loài thực vật

Ngải cứu
Ngải cứu (Artemisia vulgaris)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
(không phân hạng)	Asterids
Bộ (ordo)	Asterales
Họ (familia)	Asteraceae
Phân họ (subfamilia)	Asteroideae
Tông (tribus)	Anthemideae
Phân tông (subtribus)	Artemisiinae
Chi (genus)	Artemisia
Loài (species)	A. vulgaris
Danh pháp hai phần
Artemisia vulgaris L., 1753
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Absinthium vulgare (L.) Dulac, 1867 Artemisia vulgaris var. typica H.St.John, 1929 nom. inval. Artemisia vulgaris subsp. typica H.M.Hall & Clem., 1923 nom. inval. Artemisia affinis Hassk., 1842 Artemisia apetala Steud., 1840 Artemisia coarctata Forselles, 1807 Artemisia eriophora Schltdl. ex Ledeb., 1845 Artemisia heribaudii Sennen, 1927 Artemisia heyneana Wall., 1831 nom. nud. Artemisia ibukijomogi Siebold, 1830 Artemisia jaxartica Poljakov, 1955 Artemisia officinalis Gaterau, 1789 Artemisia opulenta Pamp., 1930 Artemisia paniculaeformis DC., 1838 Artemisia parviflora Wight, 1829 không Roxb. ex D.Don, 1825 Artemisia quadripedalis Gilib., 1782 opus utique oppr. Artemisia ruderalis Salisb., 1796 Artemisia samamisica Besser, 1832 Artemisia superba Pamp., 1930 Artemisia violacea Desf., 1815 Artemisia virens Moench, 1802 Artemisia vulgaris var. articulatopilosa Peschkova, 1979 Artemisia vulgaris subvar. brachystachya DC., 1838 Artemisia vulgaris var. cinerascens Rouy, 1903 Artemisia vulgaris subsp. coarctata V.P.Ameljczenko, 1979 Artemisia vulgaris var. coarctata (Forselles) Hartm., 1820 Artemisia vulgaris subvar. foliosa (Wallr.) DC., 1838 Artemisia vulgaris var. foliosa Wallr., 1822 Artemisia vulgaris var. glabra Ledeb., 1933 Artemisia vulgaris var. kamschatica Besser, 1832 Artemisia vulgaris subsp. litoralis H.M.Hall & Clem., 1923 Artemisia vulgaris var. major Rouy, 1903 Artemisia vulgaris var. merkiana Besser, 1832 Artemisia vulgaris var. minor Lej., 1836 Artemisia vulgaris var. parvifolia Rouy, 1903 Artemisia vulgaris var. rubriflora Turcz. ex Besser, 1832 Artemisia vulgaris subvar. sativa (Wallr.) DC., 1838 Artemisia vulgaris var. sativa Wallr., 1822 Artemisia vulgaris subvar. sylvestris (Wallr.) DC., 1838 Artemisia vulgaris var. sylvestris Wallr., 1822 Artemisia vulgaris subsp. urjanchaica V.P.Ameljczenko, 1979

Ngải cứu là cây thân thảo, sống lâu năm, lá mọc so le, chẻ lông chim, phiến men theo cuống đến tận gốc, dính vào thân như có bẹ, các thùy hình mác hẹp, đầu nhọn, mặt trên màu lục sậm, mặt dưới phủ đầy lông nhung màu trắng. Những lá ở ngọn có hoa không chẻ.

Cây ngải cứu ưa ẩm, dễ trồng bằng cách giâm cành hay cây con.

Cây cỏ, sống nhiều năm, cao 0,4 - 1m; cành non có lông. Lá mọc so le, phiến lá xẻ lông chim, mặt trên xanh sẫm, mặt dưới màu trắng xám, có lông. Vò nát có mùi thơm hắc. Cụm hoa hình đầu nhỏ, màu vàng lục nhạt, mọc tập trung thành từng chùm kép ở đầu cành. Quả bé nhỏ, không có túm lông.

Ngải cứu có nguồn gốc ôn đới tới cận nhiệt đới và nhiệt đới châu Âu, châu Á, Bắc Phi. Du nhập vào Alaska, Bắc Mỹ, Trung Mỹ, đảo Anh và Nam Phi; trong đó một số vùng coi nó là cỏ dại xâm lấn. Hiện tại, người ta công nhận 2 phân loài và 1 thứ như sau:

• Artemisia vulgaris subsp. inundata Darijma, 1992: Đặc hữu Mông Cổ.
• Artemisia vulgaris subsp. vulgaris: Nguyên chủng, phân bố rộng trong khắp khu vực sinh tồn.
• Artemisia vulgaris var. xizanensis Y.Ling & Y.R.Ling, 1980: Đặc hữu miền đông Tây Tạng.

Lá ngải cứu chứa tinh dầu, các flavonoid, các amino acid, như adenin, cholin.

Theo Y học cổ truyền, lá cây ngải cứu chứa nhiều chất kháng khuẩn và tinh dầu giúp giảm đau rất hiệu quả. Bên cạnh đó ngải cứu chứa các hoạt chất cineol, dehydro matricaria este, tricosanol, tetradecatrilin,… giúp giảm cơn đau thần kinh hiệu quả. Ngải cứu có vị đắng, mùi thơm, tính ấm, được sử dụng lâu đời trong dân gian và trong Đông y để:

• Cầm máu: phụ nữ kinh nguyệt không đều, có thai ra huyết, thổ huyết, chảy máu cam, đái ra máu.
• Giảm đau nhức.
• Sát trùng, kháng khuẩn: ghẻ lở, trị viêm da, dị ứng, viêm gan, trừ giun nhờ tinh dầu có tính kháng khuẩn cao.
• Điều hòa khí huyết, đau kinh, ôn kinh, an thai.
• Đau bụng do lạnh, nôn mửa, kiết lỵ.
• Bạch đới, phong thấp, hàn thấp.
• Lợi tiểu.

Ngải cứu có hoạt chất diệt và đuổi côn trùng.

Cách dùng

Lá ngải cứu sao cháy hoặc lấy lá ngải cứu tươi giã nát, thêm 1/3 muỗng cà phê muối đắp lên vết thương, cầm máu nhanh.

• Đối với phụ nữ mang thai: Không ăn hoặc uống nước ngải cứu trong thời gian 3 tháng đầu của thai kỳ tránh ảnh hưởng tới sức khỏe của thai nhi.
• Tinh dầu có trong ngải cứu có thể gây độc cho gan, thận và ảnh hưởng tới quá trình trao đổi chất khác.
• Người bị rối loạn đường ruột nên tránh sử dụng ngải cứu bởi ngải cứu sẽ gây khó khăn cho việc kiểm soát quá trình trị bệnh liên quan tới đường ruột.

•   Dữ liệu liên quan tới Artemisia vulgaris tại Wikispecies
•   Tư liệu liên quan tới Artemisia vulgaris tại Wiki Commons