Xoʻroz — tovuqning erkagi; umumiy maʼnoda, tovuqsimonlar oilasidagi barcha qushlarning erkaklari.
Tashqi tomondan, u odatda tovuqdan farq qiladi. Katta toji va sirgʻalari, shuningdek, ajoyib va koʻpincha turli xil tovlanadigan rangli dum patlari bilan tovuqdan ajralib turadi. Tovuq kabi, bir qator ovozli signallarga ega. Massasi jihatidan ham urgʻochidan kattaroq boʻladi.
Turli mamlakatlarning folklorida koʻpincha xoʻroz tasvirini uchratish mumkin. Misol uchun, rus folklorida xoʻroz qahramonlik xislatlariga ega boʻlib, koʻpincha zaiflarga yordamga keladi.
Xoʻroz Fransiyaning milliy ramzlaridan biridir. Gaulda muqaddas edi. Iboraning oʻzi soʻz birikmasiga asoslangan: lotincha: gallus bir vaqtning oʻzida ham oʻt, ham xoʻrozni anglatadi.
Qora xoʻroz — Angolaning toʻliq mustaqilligi uchun milliy ittifoqning (UNITA) emblemasi, Jonas Savimbi partizanlar urushining ramzi.
Xoʻroz yordamida bashorat qilish elektromansiyadeyiladi.
Qadim zamonlardan beri xoʻroz baʼzi madaniyatlarda muqaddas hayvon boʻlib kelgan va turli diniy eʼtiqod hamda ibodatlarda chuqur ildiz otgan. Fors qushi tushunchasi yunonlarning forslar bilan aloqa oʻrnatganidan keyin paydo boʻlgan. Forslar orasidagi xoʻrozning katta ahamiyati dinda qoʻllanilishi tufayli tarqalgan, lekin bundan ancha oldin Eronda Kiyanlar davrida (miloddan avvalgi 2000 — 700 yil) xoʻroz eng muqaddas hayvon hisoblangan.
Janubi — Sharqiy Osiyo, Meksika va Shimoliy Filippinda nasroniylikni qabul qiladigan koʻplab odamlar anʼanaviy ruhlarni (anito) hurmat qilishadi. Animistik eʼtiqodlar oddiy va jangovar xoʻroz turlariga ttarqaladi: „Janubi-Sharqiy Osiyoning deyarli barcha aholisi orasida yuqori unumdorlik uchun sigʻinish ibodat shakli mavjud“, bundan tashqari, baʼzi odamlarning fikriga koʻra, yahudiy-xristian axloqiga muvofiq, Baali shakllaridan biriga aylanadi.
Shubhasiz, „yulduzlar dini“ deb nomlangan astrolojik eʼtiqodlarning burj tizimidagi bu yulduz turkumi Bobilda (shu jumladan zamonaviy Iroqda) paydo boʻlgan. Anuning haqiqiy choʻponining bilimi (Orion va unga hamroh boʻlgan hayvon ramzi, xudolar xabarchisi bilan birga taqdim etilgan xoʻroz xudolarga xabar yuborish uchun oldindan belgilovchi rolga ega. „Samoviy choʻpon“ yoki „Haqiqiy Anu choʻpon“ samoviy shohlikning bosh xudosi edi. Yulduzli xaritada xoʻroz qiyofasi Haqiqiy Choʻponning qiyofasi ostida va orqasida koʻrsatilgan boʻlib, mos ravishda parranda va inson qiyofasida xudolar xabarchisi bilan birga joylashgan.
Ossuriyaliklar, bobilliklar va forslar orasida but hisoblangan Nergal „goʻng xoʻrozi“ deb ataladi (Iboralar va ertaklar lugʻati, Brewer, 1900). Ossuriyaliklar va bobilliklarning munajjimlar mifologiyasi butining „Nergal bir paytlar qon to‘kish timsoli bo‘lgan Mars sayyorasini ifodalaydi“ degan asoslar boʻlgan.
Xoʻroz Xitoy zodiak tizimidagi oʻn ikki belgining oʻninchisidir.
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Xoʻroz, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.