Ушинский, Константин Дмитриевич (19.2(2.3) 1823, Тула – 22.12.1870 (3.1.1871), Одесса; Киевте хөөржүтүнген) – Россияның педагогу, Россияның эртем педагогиказының үндезилекчизи.
Константин Дмитриевич Ушинский | |
---|---|
Төрүттүнген хүнү | 19 февральдың (3 марттың) 1823 |
Төрүттүнген чери | |
Мөчээн хүнү | 22 декабрьның 1870 (3 январьның 1871) (47 хар) |
Мөчээн чери | |
Хамаатызы (албатызы) | |
Ажыл-херээ | педагог, чогаалчы, учитель |
Чогаадыкчы дылы | Орус дыл биле украинский язык[d] |
Хол үжүү |
Москваның күрүне университединиң юридиктиг факультедин дооскан (1844). 1846–49 ч. Ярославльдың Демидов аттыг лицейиниң профессору. 1850–54 ч. даштыкы херектер Департаментизинге ажылдап турган. 1854 ч. тура Гатчинсктиң өскүстер институдунга башкылап турган. 1859 ч. тура Смольный ин-туң инспектору болуп ажылдап турган; ол аңаа улуг чаартыышкыннарны кылган: чаа өөредилге планын киирген, чогумчалыг педагогиктиг өөредир аргаларны айыткан, аңгы-аңгы эртем кичээлдерин эртирерин организастаан болгаш эртем шинчилел ажылдарын кылырының дуржулгазын белеткээн. 1862 ч. меге хоп чугаалар дээш кызыгаар кежип, 1867ч. чедир Швейцарияга чуртаар ужурга таварышкаш ооң школа херектерин база херээжен улустуң өөредилге билиин шингээдип ап турган.
Ушинский педагогиктиг теориязында колдаан идея чоннуң кижизидиишкини – чоннуң чогаадыкчы күжүн төөгүнүң хөгжүлдезинден өөренип көрүп, хүлээп алыры база ону бүдүн-бүрүн өөредилгеже эргелиг кылдыр айтыры. Ооң чоннуң кижизидиишкини деп идеязының бодалы хөй ниитиниң үзел бодалын школаның организастыг херектеринге хөгжүдери. Ол-ла үзел бодалы-биле Ушинский бүгү ниитини ыяап боттарының төрээн дылының кырынга болгаш эр кыс дивейн дең эргелиг билиг ап өөренирин кыйгырып турган.
Кижизидилгени Ушинский "төөгүнү чаяары" кылдыр көрүп турган. Кижизидилгениң шинчилээр чүүлү кижи, бир эвес педагогика кижини кижизидер деп бодаар болза ол бир дугаарында кижини шупту талазындан өөренип көөр ужурлуг. Педагогика кижизидилге ажылын чорудуп тура кижи дугайында эртемнерни ажыглап турар, оларны Ушинский "антропологтуг" деп адап турган – философия, политэкономия, төөгү, чогаал, психология, анатомия, физиология дээш оон-даа өске эртемнер болуп турар. Ол эртемнерниң педагогика-биле харылзаазының дугайында "Кижи кижизидилгениң шинчилээр чүүлү. Педагогтуг антропологияның дуржулгазы" (1868-69) деп ажылында тода шинчилеттинген.
Кижиниң сайзыраарынга шиитпирлиг рольду салгалдан салгалче ук аймактарның дамчып келирин айыткан. Кижизидилгениң сорулгазы – идекпейжи база чогаадыкчы кижини өстүрери, а ол дээрге угаан-биле күш ажылынче кижини белеткээри болуп турар.
У. бүдүн дидактиктиг системаны тургускан. Ында өөредилгениң тургузуунуң дугайында айтырыглар шинчилеттинген. Кичээнгейниң, сонуургалдың, угаанның, бодаашкынның, сеткил-сагыштың, тура-соруктуң, угаазылалдың механизминиң дугайында психологтуг анализти болгаш өөредилге үезинде сайзырадыр аргаларын айыткан. У. дидактиказы дээрге ажы-төлдүң билип алыышкынның ажыл чорудуушкунунуң теориязы болуп турар. У. педагог кижиниң мурнунга "өөредип өөредир" деп сорулганы салгаш база өөреникчиниң амыдыралда уязын тып алырынга дузалажыры кылдыр айыткан.
This article uses material from the Wikipedia Тыва article Ушинский, Константин Дмитриевич, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент CC BY-SA 4.0 лицензия аайы-биле (өскези айыттынмаан болза) ажык. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Тыва (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.