Abadan, Iran
Ang Ābādān ( pakinggan (tulong·impormasyon) Persa: آبادان, pronounced ) ay isang lungsod sa lalawigan ng Khuzestan sa timog-kanlurang Iran.
- Para sa ibang gamit, tingnan ang Abadan (paglilinaw) (paglilinaw).
Kabisera ito ng Kondado ng Abadan. Ito ay nasa Pulo ng Abadan (68 kilometro ang haba, 3–19 kilometro o 2–12 milya ang lapad), at ang pulo ay hinahangganan ng daanang tubig na Shatt al-Arab sa kanluran at ng labasan ng tubig ng Ilog Karun na Bahmanshir (ang Arvand Rood) sa silangan. Nasa layo itong 53 kilometro (33 mi) mula sa Golpong Persiko, malapit sa hangganang Iran-Irak.
Abadan آبادان | |
|---|---|
Lungsod | |
| Ābādān | |
 Tanaw mula sa Abadan Oil Faculty | |
| Mga koordinado: 30°20′21″N 48°18′15″E / 30.33917°N 48.30417°E | |
| Bansa |  Iran |
| Lalawigan | Khuzestan |
| Kondado | Abadan |
| Distrito | Central |
| Pamahalaan | |
| • Alkalde | Hosein Hamid-Pour |
| Lawak | |
| • Urban | 1,275 km2 (492 milya kuwadrado) |
| Taas | 3 m (10 tal) |
| Populasyon (Senso 2016) | |
| • Kapal | 167/km2 (430/milya kuwadrado) |
| • Urban | 231,476 |
| • Ranggo ng populasyon sa Iran | Pang−40 |
| Demonym | Abadani (en) |
| Sona ng oras | UTC+03:30 (IRST) |
| • Tag-init (DST) | UTC+04:30 (IRDT) |
| Kodigo ng lugar | (+98) 061 |
| Klima | BSk |
| Websayt | www.Abadan.ir |
Demograpiya
| Taon | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1910 | 400 | — |
| 1949 | 173,000 | +43150.0% |
| 1956 | 220,000 | +27.2% |
| 1980 | 300,000 | +36.4% |
| 1986 | 6 | −100.0% |
| 1991 | 84,774 | +1412800.0% |
| 2001 | 206,073 | +143.1% |
| 2006 | 217,988 | +5.8% |
| 2016 | 231,476 | +6.2% |
| 1949:, 1991:, 2006:, 2016: | ||
Bumaba sa halos sero ang sibilyang populasyon ng lungsod sa loob ng walong taon ng Digmaang Iran-Irak (1980–1988). Naitala lamang ng Senso 1986 ang anim na katao. Noong 1991, bumalik upang tumira sa lungsod ang 84,774 na katao. Pagsapit ng 2001, tumaas ang populasyon sa 206,073 katao, at sang-ayon sa Senso 2006 ito ay nasa 217,988 katao na may 48,061 mga pamilya. Isa sa pinakamalaki sa mundo ang Abadan Refinery. Umabot sa halos 350,000 katao ang populasyon sa kasalukuyan.
Tanging 9% mga tagapangasiwa ng kompanya ng langis ay mula sa Khuzestan. Tumaas ang proporsiyon ng mga katutubong buhat sa Tehran, sa Caspian, Azarbaijan at Kurdistan mula 4% ng mga obrero (blue-collar workers) sa 22% ng mga manggagawa sa opisina (white-collar workers) sa 45% ng mga tagapangasiwa, kaya natitipon lamang ang mga nagsasalita ng Arabe sa mababang mga antas ng lakas paggawa. Madalas na pinadadala sa lungsod mula sa malayong mga pook ang mga tagapangasiwa. Mayroon din nag-iisang simbahang Armenyo sa gitna ng lungsod.
Klima
Ang klima sa Abadan ay matigang (Köppen climate classification BWh) at katulad mpng sa Baghdad, ngunit bahagyang mas-mainit dahil sa mas-mababang latitud ng lungsod. Tuyo at napakainit ang mga tag-init na may mga temperaturang mataas pa sa 45 °C (113 °F) halos araw-araw, at halos madalas ang mga temperaturang mataas pa sa 50 °C (122 °F). Kilala ang Abadan bilang isa sa pinakamainit na mga tinitirhang pook sa mundo at nakararanas ng maraming mga bagyo ng buhangin at alikabok. Banayad na mabasa-basa at malatagsibol ang mga taglamig, bagamat maaaring magkaroon ng napakalamig na mga panahon. Nasa 16–20 °C (61–68 °F) ang mga temperatura kapag taglamig. Ang kumpirmadong pinakamataas na temperatura sa mundo ay isang biglaang pagtaas ng temperatura sa kasagsagan ng isang heat burst noong Hunyo 1967, na may temperaturang 87 °C (189 °F). Ang pinakamababang naitalang antas ng temperatura sa lungsod ay −4 °C (25 °F) na naitala noong Enero 20, 1964 at Pebrero 3, 1967, habang pinakamataas naman ang 53 °C (127 °F) na naitala noong Hulyo 11, 1951 at Agosto 9, 1981.
| Malak ng kapanahunan sa Abadan (1951-2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buwan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Set | Okt | Nob | Dis | Taunan |
| Sukdulang taas °S (°P) | 29.0 (84.2) | 34.0 (93.2) | 39.2 (102.6) | 42.8 (109) | 48.4 (119.1) | 53.0 (127.4) | 53.0 (127.4) | 53.0 (127.4) | 49.4 (120.9) | 43.2 (109.8) | 37.0 (98.6) | 29.8 (85.6) | 53 (127.4) |
| Balasaking taas °S (°P) | 18.1 (64.6) | 20.9 (69.6) | 25.9 (78.6) | 32.2 (90) | 39.2 (102.6) | 43.8 (110.8) | 45.4 (113.7) | 45.4 (113.7) | 42.5 (108.5) | 36.1 (97) | 26.8 (80.2) | 19.9 (67.8) | 33.0 (91.4) |
| Arawang tamtaman °S (°P) | 12.7 (54.9) | 15.0 (59) | 19.4 (66.9) | 25.2 (77.4) | 31.2 (88.2) | 35.2 (95.4) | 36.7 (98.1) | 36.3 (97.3) | 33.0 (91.4) | 27.5 (81.5) | 20.0 (68) | 14.3 (57.7) | 25.5 (77.9) |
| Balasaking baba °S (°P) | 7.3 (45.1) | 9.1 (48.4) | 13.0 (55.4) | 18.1 (64.6) | 23.3 (73.9) | 26.5 (79.7) | 28.0 (82.4) | 27.3 (81.1) | 23.4 (74.1) | 18.9 (66) | 13.2 (55.8) | 8.7 (47.7) | 18.1 (64.6) |
| Sukdulang baba °S (°P) | −4.0 (24.8) | −4.0 (24.8) | −1.0 (30.2) | 7.0 (44.6) | 12.0 (53.6) | 17.0 (62.6) | 17.0 (62.6) | 19.4 (66.9) | 14.0 (57.2) | 7.0 (44.6) | −1.6 (29.1) | −1.0 (30.2) | −4.0 (24.8) |
| Balasaking kadanligan mm (dali) | 35.5 (1.398) | 20.0 (0.787) | 19.2 (0.756) | 14.4 (0.567) | 3.2 (0.126) | 0.1 (0.004) | 0.0 (0) | 0.0 (0) | 0.1 (0.004) | 3.9 (0.154) | 20.5 (0.807) | 36.4 (1.433) | 153.3 (6.035) |
| Araw ng balasaking pag-ulan | 4.7 | 3.4 | 3.3 | 2.2 | 0.9 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.6 | 2.6 | 4.6 | 22.3 |
| Balasaking halumigmig na matungay (%) | 70 | 61 | 51 | 44 | 33 | 26 | 28 | 31 | 34 | 45 | 58 | 69 | 45 |
| Buwanang tamtaman ng sikat ng araw | 180.6 | 195.0 | 222.3 | 221.6 | 262.9 | 292.1 | 305.1 | 290.4 | 290.4 | 263.4 | 202.4 | 182.5 | 2,908.7 |
| Sanggunian: Iran Meteorological Organization (records), (temperatures), (precipitation), (humidity), (days with precipitation), (sunshine) | |||||||||||||
Mga sanggunian
- Mga akda at websayt
References
- Abrahamian, Ervand (2008). A History of Modern Iran. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52891-7.
- Axworthy, Michael (2013). Revolutionary Iran: A History of the Islamic Republic. Oxford, UK: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-932226-8.
- Burt, Christopher C. (2004). Extreme Weather: A Guide & Record Book. New York, NY: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32658-1.
- Chelkowski, Peter (1991). "21: Popular Entertainment, Media and Social Change in Twentieth-century Iran". In Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0.
- Daniel, Elton L. (2001). The History of Iran. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-30731-7. ISSN 1096-2905. LCCN 00-033132.
- Elwell-Sutton, L. P.; de Planhol, X. (1982). "Ābādān". In Yarshater, Ehsan (pat.). Encyclopædia Iranica. Bol. I: Āb-Abd-al-HamĪd. Routledge & Kegan Paul. pp. 51–57. ISBN 978-0710090904. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 6 August 2014. Nakuha noong 6 August 2014. ;
- Ferrier, Ronald (1991). "18: The Iranian Oil Industry". In Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0.
- Greaves, Rose (1991). "11: Iranian Relations with Britain and British India, 1798-1921". In Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0.
- Hein, Carola; Sedighi, Mohamad (2016). "Iran's Global Petroleumscape: The Role of Oil in Shaping Khuzestan and Tehran". Architectural Theory Review. 21 (3): 349–374. doi:10.1080/13264826.2018.1379110.
- Hoeschel, David; Heracleensis, Marcianus; von Karyanda, Skylax; Messenius, Dicaearchus; Characenus, Isidorus (1600). Geographica Marciani Heracleotae, Scylacis caryandensis, artemidoriephesii, dicaearchi messenii, isidori characeni. Augsburg.
- Hoiberg, Dale H., pat. (2010). "Ābādān". Encyclopædia Britannica. Bol. 1: A-ak Bayes (15th pat.). Chicago, Illinois: Encyclopædia Britannica, Inc. pp. 6–7. ISBN 978-0-85229-961-6. LCCN 2002113989.
- Issawi, Charles (1991). "16: European Economic Penetration, 1872-1921". In Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0.
- Keddie, Nikki R. (2003). Modern Iran: Roots and Results of Revolution (Revised pat.). New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-09856-3.
- Lagassé, Paul, pat. (2000). "Abadan". The Columbia Encyclopedia (6th pat.). New York, NY: Columbia University Press. ISBN 978-0-7876-5015-5. LCCN 00-027927.
- MacPherson, Angus (1989). "3: The Economy". In Metz, Helen Chapin (pat.). Iran: A Country Study. Area Handbook Series (4th pat.). Washington, DC: Government Printing Office.
- Mather, Yassamine (19 Nobyembre 2009). "Workers organise against regime". Communist Party of Great Britain. Weekly Worker. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 6 August 2014. Nakuha noong 6 August 2014. ;
- Melamid, Alexander (1997). "Abadan". In Johnston, Bernard (pat.). Collier's Encyclopedia. Bol. I: A to Ameland (1st pat.). New York, NY: P. F. Collier.
- NOAA (2013). "Abadan Climate Normals 1961-1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Nakuha noong 6 August 2014.
- Satrapi, Marjane (2003). Persepolis: The Story of a Childhood. New York, NY: Pantheon Books. ISBN 978-0-375-71457-3.
- Vadahti, M. (2006). "سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1385 (بدون احتساب خانوارهاي موسسه اي و غيرساكن)" [Census of Population and Housing 1385 (excluding institutional households and nomads)]. Inarkibo mula sa ang orihinal (Excel) noong 2011-11-11. ;
- Wilber, Donald N. (1984) [1948]. Iran: Past and Present: From Monarchy to Islamic Republic (9th pat.). Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-00025-1.
This article uses material from the Wikipedia Tagalog article Abadan, Iran, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Maaaring gamitin ang nilalaman sa ilalim ng CC BY-SA 4.0 maliban kung nabanggit. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tagalog (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.