ไก่ต๊อกหมวกเหล็ก

ไก่ต๊อกหมวกเหล็ก
ที่อุทยานแห่งชาติครูเกอร์, แอฟริกาใต้
ส่วนหัวและหงอนที่แข็งเหมือนสวมหมวกเหล็ก
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ  (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา
อาณาจักร:	สัตว์
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น:	สัตว์ปีก
อันดับ:	อันดับไก่
วงศ์:	Numididae Linnaeus, 1764
สกุล:	Numida (Linnaeus, 1758)
สปีชีส์:	Numida meleagris
ชื่อทวินาม
Numida meleagris (Linnaeus, 1758)
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์
ชื่อพ้อง
Phasianus meleagris Linnaeus, 1758

ไก่ต๊อกหมวกเหล็ก มีลักษณะทั่วไปเหมือนกับไก่ต๊อกชนิดอื่น ๆ แต่บนหัวมีหงอนที่เป็นโหนกแข็งที่มีลักษณะที่เหมือนกับสวมหมวกเหล็กหรือหมวกกันน็อกอยู่ อันเป็นที่มาของชื่อสามัญ

มีความยาวเต็มที่ประมาณ 61 เซนติเมตร มีพฤติกรรมรวมตัวกันเป็นฝูงตั้งแต่ 10-100 ตัว หากินตามพื้นดินหรือตามทุ่งหญ้าโปร่งเท่านั้น เมื่อตกใจจะบินได้ระยะทางสั้น ๆ เพื่อขึ้นต้นไม้หรือขึ้นที่สูง โดยกินอาหารที่เป็นพืชแทบทุกชนิด ตลอดจนสัตว์ขนาดเล็ก เช่น หอยทาก แมลงชนิดต่าง ๆ

ไก่ต๊อกหมวกเหล็กเป็นไก่ต๊อกที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปแอฟริกา และเป็นไก่ต๊อกชนิดที่พบเห็นได้ง่ายและแพร่กระจายพันธุ์มากที่สุด

ปัจจุบันมีการเพาะเลี้ยงไก่ต๊อกหมวกเหล็กเป็นสัตว์เลี้ยงสวยงาม เพื่อความเพลิดเพลินใจ และยังมีการเพาะเลี้ยงเพื่อการบริโภคเนื้อและไข่เป็นสัตว์เศรษฐกิจอีกด้วย โดยเมื่อวางไข่ไก่ต๊อกหมวกเหล็กจะแยกตัวจากฝูงไปวางไข่เพียงตามลำพังในพงหญ้า ครั้งละ 40-50 ฟอง แม่ไก่จะดูแลลูกประมาณ 2-3 เดือน เมื่อพ้นจากนี้แล้วลูกไก่จะแข็งแรงพอที่จะเข้าฝูงหากินเองได้ ไก่ต๊อกหมวกเหล็กเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุได้ 5-7 เดือน

แบ่งออกเป็นชนิดย่อยต่าง ๆ ได้ดังนี้

 

 

• N. m. coronatus (Gurney, 1868) - ไก่ต๊อกหมวกเหล็กนาตัล - ภาคตะวันออกของแอฟริกาใต้
• N. m. galeatus (Pallas, 1767) - ไก่ต๊อกแอฟริกาตะวันตก - แอฟริกาตะวันตก ถึงตอนใต้ของชาด, ภาคกลางของซาอีร์ และภาคเหนือของแองโกลา
• N. m. marungensis (Schalow, 1884) - ไก่ต๊อกหมวกเหล็กมารูงกู - ตอนใต้ของแอ่งคองโก ถึงภาคตะวันตกของแองโกลาและแซมเบีย
• N. m. meleagris (Linnaeus, 1758) - ไก่ต๊อกหมวกเหล็กสะฮารา - ภาคตะวันออกของชาดถึงเอธิโอเปีย, ภาคเหนือของซาอีร์, ยูกันดาและภาคเหนือของเคนยา
• N. m. mitratus (Pallas, 1764) - ไก่ต๊อกทัฟทิด - แทนซาเนียถึงภาคตะวันออกของโมซัมบิก, แซมเบีย และภาคเหนือของบอตสวานา
• N. m. papillosus (Reichenow, 1894) - ไก่ต๊อกหมวกเหล็กดามารา - ภาคใต้ของแองโกลาถึงบอตสวานาและนามิเบีย
• N. m. reichenowi (Ogilvie-Grant, 1894) - ไก่ต๊อกหมวกเหล็กไรเชอโน - เคนยาและภาคกลางของแทนซาเนีย
• N. m. sabyi (Hartert, 1919) - ไก่ต๊อกหมวกเหล็กซาบี - ภาคตะวันตกเฉียงเหนือของโมร็อกโก
• N. m. somaliensis (Neumann, 1899) - ไก่ต๊อกทัฟทิดโซมาลี - ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของเอธิโอเปียและโซมาเลีย