รัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์

566–653) ลุงของมุฮัมมัด ซึ่งเป็นที่มาของชื่อราชวงศ์ หลังจากโค่นล้มรัฐเคาะลีฟะฮ์อุมัยยะฮ์ในการปฏิวัติราชวงศ์อับบาซียะฮ์เมื่อ ค.ศ. 750 (ฮ.ศ. 132) รัฐเคาะลีฟะฮ์ได้ตั้งศูนย์กลางรัฐบาลแห่งแรกที่กูฟะฮ์ (ปัจจุบันอยู่ในประเทศอิรัก) จากนั้นใน ค.ศ. 762 เคาะลีฟะฮ์อัลมันศูรได้สถาปนาเมืองแบกแดดใกล้กับบาบิโลน เมืองหลวงของจักรวรรดิบาบิโลนโบราณ แบกแดดจึงกลางเป็นศูนย์กลางในด้านวิทยาศาสตร์, วัฒนธรรม และสิ่งประดิษฐ์ในยุตที่รู้จักกันในชื่อ ยุคทองของอิสลาม นอกจากนี้ยังเป็นที่ตั้งของสถาบันการศึกษาที่สำคัญหลายแห่ง ได้แก่ บัยตุลฮิกมะฮ์ เช่นเดียวกันกับสภาพแวดล้อมที่มีความหลากหลายทางเชื้อชาติและหลายศาสนา จนทำให้ที่นี่มีชื่อเสียงไปทั่วโลกในฐานะ "ศูนย์กลางแห่งการเรียนรู้"

รัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์ الْخِلَافَةُ الْعَبَّاسِيَّة al-Khilāfah al-ʿAbbāsiyyah
750–1258 1261–1517
ธงสีดำมาตรฐาน
รัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์ ป. ค.ศ. 850
สถานะ	จักรวรรดิ
เมืองหลวง	กูฟะฮ์ (750–752) อัลอันบาร (752–762) อัรรูมมียะฮ์ (บางเดือนใน ค.ศ. 762) แบกแดด (762–796, 809–836, 892–1258) อัรร็อกเกาะฮ์ (796–809) Merv (811–815) ซามัรรออ์ (836–892) ไคโร (1261–1517)
ภาษาทั่วไป	อาหรับคลาสสิก (ฝ่ายบริหารส่วนกลาง); ภาษาท้องถิ่นอื่น ๆ
ศาสนา	อิสลามนิกายซุนนี
การปกครอง	รัฐเคาะลีฟะฮ์ (สืบตระกูล)
เคาะลีฟะฮ์
• 750–754	อัสซัฟฟาฮ์ (องค์แรก)
• 1242–1258	อัลมุสตะอ์ศิม (เคาะลีฟะฮ์องค์สุดท้ายในแบกแดด)
• 1261–1262	อัลมุสตันศิรที่ 2 (เคาะลีฟะฮ์องค์แรกในไคโร)
• 1508–1517	อัลมุตะวักกิลที่ 3 (เคาะลีฟะฮ์องค์สุดท้ายในไคโร)
ประวัติศาสตร์
• การปฏิวัติราชวงศ์อับบาซียะฮ์	750
• การเสื่อมถอยของอับบาซียะฮ์	861
• การสวรรคตของอัรรอฎี และจุดเริ่มต้นของสมัยอับบาซียะฮ์ตอนปลาย (940–1258)	940
• มองโกลล้อมแบกแดด	1258
• สิ้นสุด	1517
สกุลเงิน	ดีนาร (เหรียญทอง) ดิรฮัม (เหรียญเงิน) ฟัลส์ (เหรียญทองแดง)
ก่อนหน้า ถัดไป รัฐเคาะลีฟะฮ์อุมัยยะฮ์ ราชวงศ์ดาบูยิด รัฐสุลต่านมัมลูก (ไคโร) จักรวรรดิมองโกล จักรวรรดิออตโตมัน เอมิเรตกอร์โดบา ราชวงศ์อิดรีสิด ราชวงศ์ซียอร์ ราชวงศ์ซอจีด ราชวงศ์ซัฟฟาริด รัฐเคาะลีฟะฮ์ฟาฏิมียะฮ์ ราชวงศ์บูยิด รัฐเคาะลีฟะฮ์ออตโตมัน

สมัยอับบาซียะฮ์เเป็นจุดที่มีการพึ่งพาข้าราชการเปอร์เซีย (อย่างตระกูลแบร์แมคียอน) ในการบริหารดินแดนและการรวมประชากรมุสลิมที่มิใช่ชาวอาหรับใน อุมมะฮ์ (ประชาชาติมุสลิม) ชนชั้นปกครองให้การยอมรับขนบธรรมเนียมเปอร์เซียอย่างกว้างขวาง และพวกเขาก็เริ่มให้การอุปถัมภ์ศิลปินและนักวิชาการ แม้จะมีความร่วมมือในเบื้องต้น อับบาซียะฮ์ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 8 ทำให้ตนเองแปลกแยกจากทั้งมะวาลีที่มิใช่อาหรับและข้าราชการเปอร์เซีย พวกเขาถูกบังคับให้สละอำนาจเหนืออัลอันดะลุส (ปัจจุบันคือสเปนและโปรตุเกส) ให้แก่อุมัยยะฮ์ใน ค.ศ. 756, โมร็อกโกแก่อิดรีสิดใน ค.ศ. 788, อิฟรีกียะฮ์และซิซิลีให้แก่อัฆละบิดใน ค.ศ. 800, โฆรอซอนและทรานโซเซียนาให้แก่ซอมอนิด และเปอร์เซียให้แก่ซัฟฟาริดในคริสต์ทศวรรษ 870 และอียิปต์แก่รัฐเคาะลีฟะฮ์ฟาฏิมียะฮ์ใน ค.ศ. 969

อำนาจทางการเมืองของเคาะลีฟะฮ์ถูกจำกัดด้วยจุดรุ่งเรืองของราชวงศ์บูยิดของอิหร่านและเซลจุคเติร์กที่ยึดครองแบกแดดใน ค.ศ. 945 และ 1055 ตามลำดับ ถึงแม้ว่าความเป็นผู้นำของอับบาซียะฮ์เหนือจักรวรรดิอิสลามอันกว้างใหญ่ค่อย ๆ สูญเสียบทบาทลงจนเหลือเพียงพิธีการทางศาสนาในรัฐเคาะลีฟะฮ์ ราชวงศ์นี้ยังคงปกครองเหนือดินแดนเมโสโปเตเมียในรัชสมัยเคาะลีฟะฮ์อัลมุกตะฟี และขยายถึงอิหร่านในรัชสมัยเคาะลีฟะฮ์อันนาศิร ยุคแห่งการฟื้นฟูและผลสำเร็จทางวัฒนธรรมของอับบาซียะฮ์สิ้นสุดลงใน ค.ศ. 1258 ด้วยการปล้นสดมแบกแดดโดยมองโกลภายใต้การนำของฮูลากู ข่าน และการประหารชีวิตอัลมุสตะอ์ศิม สายผู้ปกครองของอับบาซียะฮ์และวัฒนธรรมมุสลิมโดยทั่วไปจึงย้ายศูนย์กลางไปที่ไคโร เมืองหลวงของมัมลูกใน ค.ศ. 1261 แม้ว่าจะไม่มีอำนาจทางการเมือง (ยกเว้นในสมัยเคาะลีฟะฮ์อัลมุสตะอีนแห่งไคโร) ราชวงศ์นี้ยังคงอ้างสิทธ์ในอำนาจทางศาสนา จนกระทั่งไม่กี่ปีหลังออตโตมันพิชิตอียิปต์ใน ค.ศ. 1517 ทำให้อัลมุตะวักกิลที่ 3 เป็นเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์องค์สุดท้าย