Abasitët

Hilafeti Abasid (Arabisht: اَلْخِلَافَةُ ٱلْعَبَّاسِيَّةُ‎, al-Khilāfah al-ʿAbbāsīyah) ishte hilafeti i tretë që pasoi pejgamberin islam Muhamed.

Ajo u themelua nga një dinasti me prejardhje nga xhaxhai i Muhamedit, Abas ibn Abdylmutalib (566–653 e.s.), nga i cili dinastia mori emrin e saj. Ata sunduan si kalifë për pjesën më të madhe të kalifatit nga kryeqyteti i tyre në Bagdad në Irakun e sotëm, pasi përmbysën Kalifatin Emevi në Revolucionin Abasid të vitit 750 të epokës sonë (132 hixhri). Kalifati Abasid fillimisht e përqendroi qeverinë e tij në Kufe, Iraku i sotëm, por në vitin 762 kalifi Al-Mansur themeloi qytetin e Bagdadit, pranë kryeqytetit të lashtë Sasanian, Ktesifon. Bagdadi u bë një qendër e shkencës, kulturës, filozofisë dhe shpikjes në atë që u bë e njohur si Epoka e Artë e Islamit.

Kalifati Abasid
اَلْخِلَافَةُ ٱلْعَبَّاسِيَّةُ
  • 750–1258
  • 1261–1517
Flag of Abasidët
Flamuri
Kalifati Abasid rreth vitit 850
Kalifati Abasid rreth vitit 850
GjendjaPerandori
Kryeqyteti
  • Kufe
    (750–752)
  • Anbar
    (752–762)
  • el-Rumije
    (some month in 762)
  • Bagdadi
    (762–796, 809–836, 892–1258)
  • Rakka
    (796–809)
  • Merv
    (811–815)
  • Samarra
    (836–892)
  • Kajro
    (1261–1517)
Gjuhët e zakonshmeArabishtja klasike (administrata qendrore); gjuhë të ndryshme rajonale
Besimi
Islami Synit
Qeveria
Lloji i qeverisjesKalifati (E trashëguar)
Kalifi 
• 750–754
As-Saffah (i pari)
• 1242–1258
Al-Musta'sim (kalifi i fundit në Bagdad)
• 1508–1517
al-Mutawakkil III (kalifi i fundit në Kajro)
Historia 
• Themelimi
750
• Rënia e Abasidëve
861
• Vdekja e er-Radi dhe fillimi i epokës së vonëshme abaside (940–1258).
940
• Rrethimi i Bagdadit nga mongolët
1258
• Shpërbërë
1517
Ekonomia
Monedha
  • Dinar (monedhë ari)
  • Dirhem (monedhë argjendi)
  • Fals (monedhë bakri)
Të dhëna të tjera
Paraprirë nga
Pasuar nga
Abasitët Kalifati Emevi
Abasitët Dinastia Debujid
Sulltanati Mamluk Abasitët
Perandoria Mongole Abasitët
Perandoria Osmane Abasitët
Emirati i Kordobës Abasitët
Dinastia Idrisid Abasitët
Dinastia Zijarid Abasitët
Dinastia Sajid Abasitët
Dinastia Saffarid Abasitët
Fatimitët Abasitët
Dinastia Bujid Abasitët

Periudha e Abasidëve u shënua nga varësia nga burokratët persianë (veçanërisht familja Barmakid) për qeverisjen e territoreve, si dhe nga një përfshirje në rritje e myslimanëve joarabë në umet (komuniteti kombëtar). Zakonet persiane u adoptuan gjerësisht nga elita në pushtet dhe ata filluan patronazhin e artistëve dhe studiuesve. Pavarësisht këtij bashkëpunimi fillestar, abasidët e fundit të shekullit të 8-të kishin tjetërsuar si mavalët (klientët) joarabë ashtu edhe burokratët persianë. Ata u detyruan t'ua dorëzonin autoritetin mbi el-Andalus (Spanja dhe Portugalia aktuale) Emevitëve në 756, Maroku te Idrisidët në 788, Ifrikija dhe Siçilia Aglabidëve në 800, Horasani dhe Transoksiana te Samanidët dhe Persia te Safaridët në vitet 870, dhe Egjipti te kalifati ismaili-shia i Fatimidëve në vitin 969.

Fuqia politike e kalifëve ishte e kufizuar me ngritjen e Bujidëve iranianë dhe turqve selxhukë, të cilët pushtuan Bagdadin përkatësisht në 945 dhe 1055. Megjithëse lidershipi abasid mbi perandorinë e madhe islame u reduktua gradualisht në një funksion fetar ceremonial në pjesën më të madhe të kalifatit, dinastia ruajti kontrollin e domenit të saj Mesopotamian gjatë sundimit të kalifit el-Muktafi dhe u shtri në Iran gjatë sundimit të kalifit en-Nasir. Epoka e ringjalljes dhe frytëzimit kulturor abasid përfundoi në 1258 me plaçkitjen e Bagdadit nga mongolët nën Hulagu Han dhe ekzekutimin e el-Musta'sim. Linja e sundimtarëve abasid dhe kultura myslimane në përgjithësi, u ripërqëndruan në kryeqytetin e Mamlukëve të Egjiptit në vitin 1261. Edhe pse i mungonte pushteti politik (me përjashtim të shkurtër të kalifit el-Musta'in të Kajros), dinastia vazhdoi të pretendojnë autoritet fetar për disa vjet pas pushtimit të Egjiptit nga osmanët në vitin 1517.

Referime

Tags:

Abas ibn AbdylmutalibBagdadGjuha arabeHilafetiHilafeti EmeviIrakuKufeMuhamediPejgamberiShkenca në mesjetën Islame

🔥 Trending searches on Wiki Shqip:

Bashkëjetesa fetare në ShqipëriInduksioni ElektromagnetikModemiTrashëgimia natyrorePsoriazaLista e liqeneve në ShqipëriMarin BarletiAbortiMeshariKromozomiTurizmi në ShqipëriKorçaFituesit e Kampionatit Botëror në FutbollMenopauzaHistoriaParalelogramiFuqia (fizikë)DrogaEnergjiaAlkooliKoha e kryer e thjeshtëMalësorjaKarizmaKonferenca e Londrës (1912–1913)Namazi i AkshamitOqeaniBashkimi i ItalisëSkizofreniaLaguna e KaravastasëAfrikaShtatë mrekullitë e botësGjermaniaArteriaPelikani kaçurrelPoloskëPlanetiPlaku dhe detiPerandoria OsmaneKombëtarja shqiptare e futbollitLigji i PaskalitProblemet mjedisore në ShqipëriMigjeniHidrografia e ShqipërisëZemraShBAOrganizata e Kombeve të BashkuaraAmerika JugoreBashkimit SovjetikSinuzitiNapoleon BonapartiKontaminimi i tokësElektricitetiZeusiZgjoi /Hive (film)BletaBarack ObamaLuiza XhuvaniTë drejtat e njeriutMejozaRomaBallkaniFotosintezaVenusiEqrem ÇabejAmerikaMenstruacionetGjithësiaElhamdulilahLumi i DrinitKultura e ShqipërisëDante AligieriAstrit GashiShenjat astrologjikeHumanizmiKongresi i BerlinitShqipëriaPosta elektronikeMarko Boçari🡆 More