บิวเทน
บิวเทน (อังกฤษ: butane) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีสูตรเคมี C4H10 ลักษณะเป็นแก๊สไม่มีสี มีกลิ่นคล้ายแก๊สโซลีนหรือแก๊สธรรมชาติ มีความไวไฟสูง คำว่า บิวเทน อาจหมายความได้ถึง n-butane หรือ isobutane ซึ่งเป็นไอโซเมอร์กัน แต่ตามหลักการเรียกชื่อของสหภาพเคมีบริสุทธิ์และเคมีประยุกต์ระหว่างประเทศ (IUPAC) บิวเทนจะหมายถึง n-butane เพียงอย่างเดียว บิวเทนมีรากศัพท์มาจากกรดบิวทีริก ซึ่งมาจากคำภาษาละติน butyrum แปลว่าเนย ถูกค้นพบโดยเอดเวิร์ด แฟรงก์แลนด์ในปี ค.ศ.
1849 และเอดมันด์ โรนัลส์เป็นคนแรกที่บรรยายถึงคุณสมบัติ
| |||
| |||
| ชื่อ | |||
|---|---|---|---|
| Preferred IUPAC name Butane | |||
| Systematic IUPAC name Tetracarbane (never recommended) | |||
| ชื่ออื่น Butyl hydride; Quartane; Refrigerant 3-11-0 | |||
| เลขทะเบียน | |||
3D model (JSmol) | |||
Beilstein Reference | 969129 | ||
| ChEBI | |||
| ChEMBL | |||
| เคมสไปเดอร์ | |||
| ECHA InfoCard | 100.003.136 | ||
| EC Number |
| ||
| เลขอี | E943a (glazing agents, ...) | ||
Gmelin Reference | 1148 | ||
| KEGG | |||
| MeSH | butane | ||
ผับเคม CID | |||
| RTECS number |
| ||
| UNII | |||
| UN number | 1011 | ||
CompTox Dashboard (EPA) | |||
InChI
| |||
SMILES
| |||
| คุณสมบัติ | |||
| C4H10 | |||
| มวลโมเลกุล | 58.124 g·mol−1 | ||
| ลักษณะทางกายภาพ | แก๊สไม่มีสี | ||
| กลิ่น | คล้ายแก๊สโซลีนหรือแก๊สธรรมชาติ | ||
| ความหนาแน่น | 2.48 kg/m3 (at 15 องศาเซลเซียส (59 องศาฟาเรนไฮต์)) | ||
| จุดหลอมเหลว | −140 to −134 °C; −220 to −209 °F; 133 to 139 K | ||
| จุดเดือด | −1 to 1 °C; 30 to 34 °F; 272 to 274 K | ||
| 61 mg L−1 (at 20 องศาเซลเซียส (68 องศาฟาเรนไฮต์)) | |||
| log P | 2.745 | ||
| ความดันไอ | ~170 kPa at 283 K | ||
| กรด | Butanium | ||
Magnetic susceptibility (χ) | -57.4·10−6 cm3/mol | ||
| อุณหเคมี | |||
ความจุความร้อน (C) | 98.49 J K−1 mol−1 | ||
Std enthalpy of formation (ΔfH⦵298) | −126.3–−124.9 kJ mol−1 | ||
Std enthalpy of combustion (ΔcH⦵298) | −2.8781–−2.8769 MJ mol−1 | ||
| ความอันตราย | |||
| GHS labelling: | |||
Pictograms |  | ||
Signal word | อันตราย | ||
Hazard statements | H220 | ||
Precautionary statements | P210 | ||
| NFPA 704 (fire diamond) | |||
| จุดวาบไฟ | −60 องศาเซลเซียส (−76 องศาฟาเรนไฮต์; 213 เคลวิน) | ||
อุณหภูมิที่ ติดไฟได้เอง | 405 องศาเซลเซียส (761 องศาฟาเรนไฮต์; 678 เคลวิน) | ||
| ขีดจำกัดการระเบิด | 1.8–8.4% | ||
| NIOSH (US health exposure limits): | |||
PEL (Permissible) | none | ||
REL (Recommended) | TWA 800 ppm (1900 mg/m3) | ||
IDLH (Immediate danger) | N.D. | ||
| สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน | |||
alkanesที่เกี่ยวข้อง |
| ||
สารประกอบที่เกี่ยวข้อง | Perfluorobutane | ||
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa | |||
บิวเทนเป็นสารไฮโดรคาร์บอนชนิดแอลเคนที่มีคาร์บอน 4 อะตอมเชื่อมต่อกันด้วยพันธะเดี่ยว บิวเทนมี 2 ไอโซเมอร์ได้แก่ n-butane และ isobutane ซึ่งทั้งสองมีสูตรเคมีเหมือนกันแต่ต่างกันที่โครงสร้าง โดย n-butane มีโครงสร้างแบบไม่มีกิ่ง ในขณะที่ isobutane เป็นโครงสร้างแบบมีกิ่ง โครงสร้างที่แตกต่างกันนี้ส่งผลให้สองไอโซเมอร์นี้มีจุดเดือดต่างกัน โดย n-butane มีจุดเดือดสูงกว่าอันเป็นผลมาจากการมีพื้นที่ผิวสัมผัสระหว่างโมเลกุลมากกว่า ส่งผลให้มีแรงระหว่างโมเลกุลมากเช่นกัน บิวเทนเป็นหนึ่งในสารที่พบในน้ำมันดิบและแก๊สธรรมชาติ และเป็นสารกลุ่มแรก ๆ ที่ถูกแยกออกเมื่อมีการกลั่นลำดับส่วนเนื่องจากมีจุดเดือดต่ำกว่าสารชนิดอื่น เมื่อเผาบิวเทนในที่ที่มีออกซิเจนมากจะได้ผลิตภัณฑ์เป็นคาร์บอนไดออกไซด์และไอน้ำ แต่หากมีออกซิเจนไม่เพียงพอจะได้คาร์บอนมอนอกไซด์หรือเขม่าคาร์บอน ดังสมการ
เมื่อมีออกซิเจนเพียงพอ:
- 2 C4H10 + 13 O2 → 8 CO2 + 10 H2O
เมื่อมีออกซิเจนไม่เพียงพอ:
- 2 C4H10 + 9 O2 → 8 CO + 10 H2O
บิวเทนใช้ผสมกับแก๊สโซลีนเป็นน้ำมันเชื้อเพลิงและใช้เพิ่มเลขออกเทนในน้ำมันเบนซิน เมื่อผสมกับโพรเพนและสารไฮโดรคาร์บอนอื่น ๆ จะได้แก๊สปิโตรเลียมเหลว (LPG) หรือแก๊สหุงต้ม นอกจากนี้ยังใช้เป็นเชื้อเพลิงของไฟแช็ก เครื่องพ่นไฟสำหรับทำอาหารและสารขับดันสำหรับกระป๋องสเปรย์ เมื่อใช้เป็นแก๊สสำหรับบรรจุภัณฑ์จะมีเลขอีคือ E943a บิวเทนบริสุทธิ์โดยเฉพาะ isobutane ใช้เป็นสารทำความเย็นแทนฮาโลมีเทนที่ทำลายชั้นโอโซน บิวเทนเป็นสารระเหยที่เมื่อสูดดมเข้าไปจะก่อให้เกิดภาวะเคลิ้มสุข ง่วงซึม หัวใจเต้นผิดจังหวะ ความดันโลหิตผิดปกติ หมดสติ และอาจเสียชีวิตจากภาวะขาดอากาศหายใจและเว็นทริคูลาร์ ฟิบริลเลชัน
อ้างอิง
This article uses material from the Wikipedia ไทย article บิวเทน, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.