จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย

1818 – 13 มีนาคม ค.ศ. 1881) ทรงเป็นจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิรัสเซีย ครองราชย์ตั้งแต่วันที่ 2 มีนาคม ค.ศ. 1855 เป็นพระราชโอรสของ จักรพรรดินีโคลัสที่ 1 แห่งรัสเซีย ทรงได้รับสมัญญานามว่า จักรพรรดินักปฏิรูป เนื่องจากการปฏิรูปหลาย ๆ อย่างซึ่งทำให้ประเทศทำให้ถูกต้องตามสมัย หลายด้านอย่างเช่น การปฏิรูปด้านการศึกษา การปฏิรูปด้านทหาร การปฏิรูปด้านการคมนาคม และการปลดปล่อยทาส พระองค์เสด็จสวรรคตเนื่องจากถูกลอบปลงพระชนม์เมื่อวันที่ 13 มีนาคม ค.ศ. 1881 นอกจากนี้พระองค์ยังดำรงพระอิสริยยศพระมหากษัตริย์แห่งโปแลนด์และแกรนด์ดยุคแห่งฟินแลนด์ด้วย

จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2
พระบรมฉายาลักษณ์ ในช่วงปี 1878–81
จักรพรรดิแห่งรัสเซียทั้งปวง
ครองราชย์	2 มีนาคม 1855 – 13 มีนาคม 1881
ราชาภิเษก	7 กันยายน 1856
ก่อนหน้า	จักรพรรดินีโคไลที่ 1
ถัดไป	จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 3
พระราชสมภพ	29 เมษายน ค.ศ. 1818(1818-04-29) เครมลินแห่งมอสโก, มอสโก, เขตผู้ว่าการมอสโก, จักรวรรดิรัสเซีย
สวรรคต	13 มีนาคม ค.ศ. 1881(1881-03-13) (62 ปี) พระราชวังฤดูหนาว, เซนต์ปีเตอส์เบิร์ก, จักรวรรดิรัสเซีย
ฝังพระศพ	อาสนวิหารปีเตอร์และพอล, เซนต์ปีเตอส์เบิร์ก, จักรวรรดิรัสเซีย
คู่อภิเษก	มารีเยีย อะเลคซันโดรฟนา (มารีแห่งเฮ็สเซิน (สมรส 1841; เสียชีวิต 1880) เจ้าหญิงเยกาเจรีนา มีฮาไอลอฟนา ดอลโกรูโควา (ต่างฐานันดร) (สมรส 1880)
พระราชบุตร	แกรนด์ดัชเชสอะเลคซันดรา นีโคไล อะเลคซันโดรวิช ซาเรวิชแห่งรัสเซีย จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 3 แห่งรัสเซีย แกรนด์ดยุกวลาดีมีร์ แกรนด์ดยุกอะเลคเซย์ มารีอา ดัสเชสแห่งซัคเซิน-โคบวร์คและโกทา แกรนด์ดยุกเซียร์เกีย แกรนด์ดยุกพาเวล ทำให้ถูกต้องตามกฎหมาย: เจ้าชายเกออร์กี ยูเรียฟสกายา เจ้าหญิงโอลกา ยูเรียฟสกายา เจ้าหญิงเยกาเจรีนา ยูเรียฟสกายา
พระนามเต็ม อะเลคซันดร์ นีโคลาเยวิช โรมานอฟ
ราชวงศ์	ฮ็อลชไตน์-ก็อทตาร์ฟ-โรมานอฟ
พระราชบิดา	จักรพรรดินีโคลัสที่ 1 แห่งรัสเซีย
พระราชมารดา	อะเลคซันดรา เฟโอโดรอฟนา (ชาร์ล็อทเทอแห่งปรัสเซีย)
ศาสนา	รัสเซียออร์ทอดอกซ์
ลายพระอภิไธย

การปฏิรูปที่สำคัญที่สุดในสมัยที่อะเลคซันดร์ทรงพระอิสริยยศจักรพรรดิ คือการเลิกทาสชาวรัสเซียใน ค.ศ. 1861 ซึ่งเป็นที่รู้จักกันในพระนาม อะเลคซันดร์ผู้ปลดปล่อย (รัสเซีย: Алекса́ндр Освободи́тель, อักษรโรมัน: Aleksandr Osvoboditel', สัทอักษรสากล: [ɐlʲɪˈksandr ɐsvəbɐˈdʲitʲɪlʲ]) ซาร์ทรงมีหน้าที่รับผิดชอบในการปฏิรูปอื่น ๆ ซึ่งรวมถึงการจัดระเบียบระบบตุลาการใหม่, จัดตั้งผู้พิพากษาที่มาจากการเลือกตั้ง, ยกเลิกการลงโทษทางกาย, ส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่นผ่านระบบเซมส์ตโว, กำหนดสวัสดิการทหารแบบถ้วนหน้า, ยกเลิกอภิสิทธิ์บางส่วนของขุนนาง และส่งเสริมการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย หลังความพยายามในการปลงพระชนม์ใน ค.ศ. 1866 จักรพรรดิอะเลคซันดร์ก็ทรงมีท่าทีตอบโต้ที่ค่อนข้างรุนแรงขึ้น จนกระทั่งพระองค์เสด็จสวรรคต

จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย ครองราชย์หลังจากรัสเซียพ่ายแพ้จากสงครามไครเมีย และจักรพรรดินีโคลัสที่ 1 ได้สวรรคตลงจากพระอาการปอดบวม เนื่องจากมีข่าวลือเกี่ยวกับการปฏิวัติ จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย จึงต้องทำการแก้ไขประเทศอย่างหนัก

ในวันที่ 13 มีนาคม ค.ศ. 1881 ขณะพระองค์ทรงประทับนั่งรถพระที่นั่ง ได้มีคนโยนระเบิดมา แรงระเบิดได้แต่สังหารทหารหนึ่งคนและทำให้อีกคนบาดเจ็บสาหัส จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย ได้ทรงพยายามจะช่วยทหารที่เจ็บ แต่ทรงได้ยินมือสังหารตะโกนบางอย่าง ในกลุ่มคน หลังจากนั้นมีคนได้โยนกระเป๋า ซึ่งบรรจุระเบิดมาที่พระองค์ ซึ่งได้ระเบิดใส่จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย พระวรกายขาดไปครึ่งท่อน ตำรวจสามารถจับมือสังหารทั้งสองคนได้ และยังรู้ว่ามีมือสังหารคนที่สามที่เตรียมคอยสังหารจักรพรรดิอะเลคซันดร์อยู่อีก แต่โดนจับได้ทีหลัง จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 เสด็จสวรรคตที่พระราชวังฤดูหนาวในคืนนั้นต่อหน้าพระราชวงศ์ทั้งปวง โดยพระโอรสองค์รองได้เสด็จขึ้นครองราช เป็น จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 3 แทน (พระโอรสองค์โตสวรรคตอย่างกะทันหัน)

การปลดปล่อยทาสติดที่ดิน

ด้วยความที่พระองค์ต้องการสนับสนุนจากประชาชน และเพื่อจะลดการประท้วงของเหล่าทาสติดที่ดิน พระองค์จึงตัดสินใจแก้ไขปัญหาเรื่องทาสติดที่ดินเป็นอย่างแรก โดยมีการปฏิรูประบบทาสโดยให้อิสรภาพแก่ผู้เป็นทาส ให้ที่ดิน เพิ่มเงินเดือน และสามารถแต่งงานและค้าขายโดยไม่ต้องขออนุญาตเจ้าของที่ดิน

การปฏิรูปด้านกองทัพ

เนื่องจากการพ่ายแพ้ที่น่าอับอายจากสงครามไครเมีย จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย จึงทำการแก้ไขกองทัพหลักของรัสเซีย อย่างแรก คือ ลดเวลารับใช้ทหารจาก 24 ปี มาเป็น 15 ปี และให้คนที่เรียนอยู่มหาวิทยาลัยรับใช้แค่ 5 ปี อย่างที่สองคือการสร้างโรงเรียนสอนทหารมากขึ้นเพื่อให้คนทุกชุมชั้นได้โอกาสเรียนแล้วทำให้การสู้รบเก่งขึ้น หลังจากการปฏิรูปด้านกองทัพ ทหารรัสเซียได้มีความแข็งแกร่งขึ้นอย่างไม่น่าเชื่อ จากชัยชนะใน สงครามรัสเซีย-ตุรกี ใน ค.ศ. 1878

การปฏิรูปด้านการรัฐบาลท้องถิ่น

เพื่อจะให้มีความเท่าเทียมมากขึ้น จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย จึงก่อตั้ง สภาท้องถิ่น ที่ให้คนมีโอกาสเลือกตั้งขึ้นมา สภาถิ่นมีหน้าที่ดูแลคนแถวนั้น

การปฏิรูปด้านเศรษฐกิจ

จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซีย ได้ก่อตั้งคลังเก็บเงิน และก่อตั้งธนาคารทั่วประเทศ นอกจากนี้ยังมีการสร้างรางรถไฟเพิ่มขึ้นมากกว่าเดิม ก่อนจักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 ได้ครองราชย์ มีรางรถไฟทั่วประเทศน้อยกว่า 700 ไมล์ ใน ค.ศ. 1881 มีรางรถไฟทั้งหมด 18,000 ไมล์ทั่วประเทศ นอกจากนี้ยังมีการสนับสนุนการส่งออก วัตถุดิบมากขึ้นอีก 400% ภายในสามสิบปี

การปฏิรูปด้านระบบความยุติธรรม

การปฏิรูปด้านระบบความยุติธรรมเกิดขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1864 โดยมีการเพิมการฝึกฝนคนทำงานหน้าที่ระบบความยุติธรรม มีการแก้ไขความซื้อเสียง และโกงเงินโดยมีการเลือกโดยคณะลูกขุน และประชาชนสามารถดูการดำเนินคดีได้

การปฏิรูปด้านการตรวจพิจารณา

สมัยจักรพรรดินีโคลัสที่ 1 แห่งรัสเซีย การตรวจพิจารณามีกฎเข้มงวดมาก แต่จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซียได้ลดการตรวจพิจารณาลงเป็นอย่างมาก จึงทำให้คนได้มีโอกาสเขียนหนังสือมากขึ้น ภายใน 30 ปี การเขียนและพิมพ์ หนังสือเพิ่มขึ้นห้าเท่า

การปฏิรูปด้านการศึกษา

จักรพรรดิอะเลคซันดร์ที่ 2 แห่งรัสเซียได้สร้างกฎบังคับให้มีการเรียนระดับประถมศึกษาในหมู่บ้านทุกอัน นอกจากนั้นคนที่มีการศึกษาระดับ ปริญญาตรีเหรือสูงกว่าจะต้องเรียนทหารแค่หนึ่งปี มีการปฏิรูปในมหาวิทยาลัยด้วย อย่างแรกคือการให้โอกาสผู้หญิงเข้าเรียนเป็นกลุ่มแรกในประเทศ และสนับสนุนการให้ทุนการศึกษาเพื่อให้คนขยันเรียนมากขึ้น