Kalimah salancar diwangun ku hiji jejer (J) jeung hiji caritaan (C).
Topik basa Sunda |
---|
|
Kalimah Salancar | Pola | Conto | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Basajan | J C (O+) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jembar | (K+) J C (O+) (K+) |
|
Dina kalimah salancar jembar, rupa-rupa katerangan anu bisa diwuwuhkeun bisa dipasing jadi sababaraha rupa, nyaéta
Kalimah ngantét (id:kalimat majemuk) diwangun ku dua kalimah atawa leuwih anu dikantétkeun atawa diréndonkeun. Dumasar kana susunanana, aya dua rupa kalimah ngantét:
Kalimah ngantét satata ngabogaan pola: p(K+) p(J+) C p(O+) p(K+)
Gumantung kana kecap panyambungna (p), bisa disusun sababaraha hubungan:
Hubungan | Conto |
---|---|
1. Hubungan nambah
|
|
2. Hubungan lalawanan
|
|
3. Hubungan pilihan
|
|
Dina kalimah ngantét sélér-sumélér, kalimah lulugu nyaéta anu ngabogaan pola samodél kalimah salancar. Sedengkeun kalimah sélérna ngabogaan fungsi pikeun ngajembaran salah sahiji élémén kalimah lulugu, bisa dina jejerna, obyekna, atawa kateranganana. Contona, (A) Awéwé téh maké baju batik. (B) Awéwé téh geulis kacida.
Gumantung kana kumaha nyélérkeunana, (A) atawa (B) bisa jadi kalimah lulugu.
Gumantung kana kecap panyambungna (p), bisa disusun sababaraha hubungan:
Hubungan | Conto |
---|---|
1. Hubungan waktu: saprak, ti mimiti, basa, nepi ka, saméméh, sanggeus, waktu, jsb. |
|
2. Hubungan sarat: saupama, lamun, asal, jsb. | Manéh pasti junun sakola lamun diajarna rajin. |
3. Hubungan tujuan: sangkan, supaya, ambéh | Ambéh teu ceurik deui, budak téh dipangku geura. |
4. Hubungan babandingan: saperti, ibarat, kawas, tibatan | |
5. Hubungan sabab: sabab, lantaran, alatan | |
6. Hubungan akibat: nepi ka, akibatna, nu matak, ku kituna | |
7. Hubungan cara: kalawan, ku cara, bari | |
8. Hubungan kanyataan: padahal, ari, sedengkeun | |
9. Hubungan pangjéntré yén | |
10. Hubungan atributip: anu ..., nu ...-na | |
11. Hubungan konsésip: sanajan, sakumaha/kalah kumaha/naon/saha .. (baé) ogé |
Dina conto-conto kalimah salancar jeung kalimah ngantét saacanna, kabéhanana mangrupa kalimah wawaran, nyaéta kalimah anu ngawawarkeun atawa ngabejaan ka batur ngeunaan hiji kajadian atawa kalakuan. sedengkeun ari kalimah wawaran dina basa sunda teh dibagi jadi dua rupa, nyaeta wawaran basajan jeung wawaran jembar.
Kalimah pananya nyaéta kalimah anu mibanda fungsi pikeun nanyakeun hiji hal, bisa mangrupa jalma, kajadian, kalakuan, sabab, jsb.
Pikeun ngawangun kalimah pananya, aya sababaraha cara:
(1) Lentong (id:intonasi) dirobah jadi lentong kalimah pananya jeung dina tulisan ditungtungan ku tanda tanya.
|
(2) Maké kecap naha enya di hareupeun kalimah wawaran.
|
(3) Malikkeun susunan kalimah wawaran, anu asalna J C, jadi C J.
(4) Maké kecap pananya, gumantung kana anu rék ditanyakeunana.
|
(5) Maké kecap lain atawa sanés (ragam hormatna)
|
pananya jalma:
Kalimah paréntah nyaéta kalimah anu eusina mah nitah ka nu lian sangkan migawe pagawéan. Kalimah parentah sok ditungtungan ku tanda panyeluk (!)
Kalimah parentah bisa dipasing-pasing jadi sababaraha bagian, saluyu jeung eusi atawa maksud nu dikandungna:
Contona:
Contona:
1. Kalimah aktif nyaéta kalimah anu jejerna migawé hiji pagawéan.
2. Kalimah pasif nyaéta kalimah anu jejerna kakeunaan hiji pagawéan.
Kalimah resiprokatif nyaéta kalimah anu subyekna migawe pagawéan kalawan pabales-bales. titénan contona:
Kalimah-kalimah di handap téh nuduhkeun pagawéan anu pabales-bales. Rarangken anu digunakeun dina caritaan kalimah nyaéta silih- jeung pa- + dwilingga
Conto: Ceuk Icih, " Jang, pangmeserkeun patlot ka warung!"
Conto:Icih nitah ka si Jajang yén manéhna hayang dipangmeserkeun patlot ka warung.
Kalimah Transitip nyaéta kalimah anu caritaanna merlukeun Udagan (Objek) Conto : Nuni/S nuju maca/P buku/O
Kalimah Intransitip nyaéta kalimah anu caritaanna teu merlukeun ayana Udagan (Objek) Conto : Itoh/S nuju maca/P
Kalimah barang nyaéta kalimah anu caritaanana mangrupa kecap barang.
Conto:
Kalimah pagawéan nyaéta kalimah anu caritaanana mangrupa kecap pagawéan.
Contona :
Kalimah sipat nyaéta kalimah anu caritaanana mangrupa kecap sipat atawa kaayaan.
Contona:
Kalimah bilangan nyaéta kalimah anu caritaanana mangrupa kecap bilangan.
Contona:
Kalimah Pangantet nyaéta kalimah anu caritaanana ngandung kecap pangantet.
Conto kecap pangantet:
• Ti ( dari )
• Pikeun ( untuk )
• Siga ( seperti )
-Jaketna *tina* kulit =
-Baju seragam téh aya *dina* lomari =
-mahmud *siga* bapana =
This article uses material from the Wikipedia Basa Sunda article Kalimah (basa Sunda), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eusi nu nyangkaruk ditangtayungan ku CC BY-SA 4.0 iwal lamun disebutkeun béda. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Basa Sunda (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.