Aksara Sunda (ᮃᮊ᮪ᮞᮛ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ) nujul ka hiji sistim ortografi hasil karya masarakat Sunda nu ngawengku aksara jeung sistim kaaksaraan pikeun nuliskeun basa Sunda.
Alfabét Latin |
Aksara Sunda ngarujuk ka aksara Sunda kuna nu kungsi dipaké sahenteuna ti abad ka-14 nepi ka abad ka-18.
Aksara Sunda Baku ᮃᮊ᮪ᮞᮛ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ ᮘᮊᮥ | |
---|---|
Jenis aksara | Abugida |
Basa | Sunda |
Periode | sakitar abad ka-17 nika ayeuna |
Silsilah | Abjad Proto-Sinaitik
|
Aksara dulur | Bali Batak Baybayin Buhid Hanunó'o Lontara Sunda Kuna Réncong Rejang Tagbanwa |
ISO 15924 | Sund, 362 |
Arah panulisan | Citakan:ISO 15924 direction |
ngaran Unicode | Citakan:ISO 15924 alias |
Jarak Unicode | U+1B80–U+1BBF |
Topik basa Sunda |
---|
|
Dumasar kana catetan sajarah, aksara Sunda geus di paké ti abad ka-14. Buktina kudipakéna aksara Sunda dina Prasasti Kawali (prasasti Astana Gede) jeung Prasasti Kabantenan. Salian ti aksara Sunda Kuna, kaadaban Sunda ogé kungsi wanoh jeung sababaraha sistim aksara lianna, di antarana:
Sacara resmi, pamaréntah Jawa Kulon ngaliwatan Perda taun 2003 geus ngarojong aksara Sunda pikeun pakéun sapopoé.
Komputerisasi aksara Sunda nalika medarna publikasi resmi ngeunaan aksara Sunda ti Pamaréntah Jawa Kulon. Conto mimiti nyaéta "Aksara Pakuan" dina wanda OTF.
Salian ti éta, dina taun 2008 geus medal Aksara Sunda Unicode meunang nyampurnakeun tina Unicode 2008 anu disusun ku Dian Tresna Nugraha jeung Kusnet (2005). Unicode téh proses digitalisasi anu bisa mantuan ka pamaké ngetik aksara Sunda dina komputer, sanajan can bisa maca naskah aksara Sunda sacara otomatis.
Aksara Sunda diwangun ku sababaraha komponén, di antarana:
ᮃ = a | ᮆ = é | ᮄ = i | ᮇ = o | |
ᮅ = u | ᮈ = e | ᮉ = eu | ᮻ = reu | ᮼ = leu |
ᮊ = ka | ᮌ = ga | ᮍ = nga | ᮎ = ca | ᮏ = ja | ᮑ = nya |
ᮒ = ta | ᮓ = da | ᮔ = na | ᮕ = pa | ᮘ = ba | ᮙ = ma |
ᮚ = ya | ᮛ = ra | ᮜ = la | ᮝ = wa | ᮞ = sa | ᮠ = ha |
ᮖ = fa | ᮋ = qa | ᮗ = va | ᮟ = xa | ᮐ = za | |
ᮮ = kha | ᮯ = sya |
Dumasar kana patempatanana, 14 rarangkén dibagi jadi:
A. Rarangkén Luhur
Panghulu, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [i]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮤ = ki. | |
Pamepet, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [ə]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮨ = ke. | |
Paneuleung, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [ɤ]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮩ = keu. | |
Panglayar, nambahan konsonan [r] dina tungtung engang. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮁ = kar. | |
Panyecek, nambahan konsonan [ŋ] dina tungtung engang. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮀ = kang. |
B. Rarangkén Handap
Panyuku, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [u]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮥ = ku. | |
Panyakra, nyalusupkeun sora [r] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮢ = kra. | |
Panyiku, nyalusupkeun sora [l] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮣ = kla. | |
᮰ᮬ | Pamintel, nyalusupkeun sora [m] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto :ᮊ = ka → ᮊᮬ = kma. |
᮰ᮭ | Papasangan, nyalusupkeun sora [w] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto :ᮊ = ka → ᮊᮭ = kwa. |
C. Rarangkén Sajajar
Panéléng, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [ɛ]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮦ = ké. | |
Panolong, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [ɔ]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮧ = ko. | |
Pamingkal, nyalusupkeun sora [j] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮡ = kya. | |
Pangwisad, nambahan sora [h] kana sora asalna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮂ = kah. | |
Patén atawa Pamaéh, ngaleungitkeun sora [a] dina aksara Ngalagena. Conto: ᮊ = ka → ᮊ᮪ = k. |
᮱ = 1 | ᮲ = 2 | ᮳ = 3 | ᮴ = 4 | ᮵ = 5 |
᮶ = 6 | ᮷ = 7 | ᮸ = 8 | ᮹ = 9 | ᮰ = 0 |
Dina tulisan, angka diwatesan ku tanda pipa ajeg | ... |.
Conto: |᮲᮰᮲᮲| = 2022
Ladrang
Aya hiji rupa sato leutik,
Éngkang-éngkang, éngkang-éngkang,
Sok lulumpatan di cai,
Ari bangun arék sarupa jang lancah.
Artikel ngeunaan Sunda ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan. |
This article uses material from the Wikipedia Basa Sunda article Aksara Sunda Baku, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eusi nu nyangkaruk ditangtayungan ku CC BY-SA 4.0 iwal lamun disebutkeun béda. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Basa Sunda (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.