Iluminati: Shoqëria sekrete e epokës së iluminizmit themeluar më 1 maj 1776

Historikisht, emri zakonisht i referohet Iluminati bavarez, një shoqëri sekrete e epokës së Iluminizmit e themeluar më 1 maj 1776 në Bavari, sot pjesë e Gjermanisë. Qëllimet e shoqërisë ishin të kundërshtonin bestytninë, errësimin, ndikimin fetar mbi jetën publike dhe abuzimet e pushtetit shtetëror. "Rendi i ditës", shkruajtën ata në statutet e tyre të përgjithshme, "është për t'i dhënë fund makinacioneve të furnizuesve të padrejtësisë, për t'i kontrolluar ato pa i dominuar ata". Iluminati - së bashku me masonerinë dhe sekrete të tjera shoqërore — u nxorrën jashtë ligjit me dekret nga Charles Theodore, zgjedhës i Bavarisë me inkurajimin e Kishës Katolike, më 1784, 1785, 1787 dhe 1790. Në disa vitet në vijim, grupi u poshtërua nga kritikë konservatorë dhe fetarë të cilët pretenduan se ata vazhduan nën tokë dhe ishin përgjegjës për revolucionin francez.

Shumë intelektualë me ndikim dhe politikanë përparimtarë e llogaritën veten si anëtarë, duke përfshirë Ferdinandin e Braunshvajgut dhe diplomatin Franz Xaver von Zwackh, i cili ishte komandanti i dytë i Urdhrit. Ajo tërhoqi njerëz letrarë si Johan Volfgang Gëte dhe Johan Gotfrid Herder.

Në përdorimin pasues, "Iluminati" u është referuar organizatave të ndryshme të cilat kanë pretenduar ose janë pretenduar të jenë të lidhura me Illuminatin origjinal bavarez ose shoqëri të ngjashme sekrete, megjithëse këto lidhje kanë qenë të pabazuara. Këto organizata shpesh janë pretenduar të komplotojnë për të kontrolluar çështjet botërore, duke organizuar ngjarje dhe duke mbjellë agjentë në qeveri dhe korporata, në mënyrë që të fitojnë pushtet dhe ndikim politik dhe të vendosin një Rend të Ri Botëror. Në qendër të disa prej teorive më të njohura dhe të hollësishme të konspiracionit, Illuminati janë përshkruar si përgjojnë në hije dhe tërheqin fijet dhe levat e pushtetit në dhjetëra romane, filma, shfaqje televizive, komike, video lojëra dhe video muzikore.

Sipas historiografisë zyrtare, ajo u krijua në Ingolstadt, Gjermani, më 1 maj 1776 nga Adam Weishaupt (1748 - 1830), si një alternativë ndaj Masonerisë, duke supozuar një strukturë të ngjashme.

Emri Illuminati është përdorur shpesh në teoritë e konspiracionit për grupe të dyshuara që do kontrollojnë botën.

Organizimi i sektit ishte i ngjashëm me atë masonik, pati strukturë piramidale dhe shkallë të ndryshme të inicimit të cilat përgjigjej në një ndërgjegjësim progresiv të sekretet e sektit dhe një fuqi më të lartë. Vetëm adeptët e klasave të larta kanë qenë në dijeni të qëllimit të fundit të Urdhrit të vërtetë Iluminatit.

Më 16 korrik 1782, nën mbrojtjen dhe bashkëpunimin e princit Ferdinand, Duka i Brunswick "Aaronit," kokë "formale" e Frimasonerisë, mblodhi në Wilhelmsbad (Gjermani) një takim të përgjithshëm të anëtarëve masonik. Udhëheqësi i Illuminati nuk mori pjesë personalisht, por dërgoi krahun e djathtë, Knige, një mason i njohur.

Mendohet që masonët janë njerëz të një shtrese politike dhe sociale shumë të lartë nga të gjitha vendet..

• Manfred Agethen: Geheimbund und Utopie. Illuminaten, Freimaurer und deutsche Spätaufklärung. Oldenbourg, München 1987, ISBN 3-486-54171-4.
• Richard van Dülmen: Der Geheimbund der Illuminaten. Frommann-Holzboog, Stuttgart 1977, ISBN 3-7728-0674-0 (Textauszug online). In: Zeitschrift für Bayerische Landesgeschichte. 36/1973, S. 793–833.
• Karl-Heinz Göttert: Knigge oder von den Illusionen des anständigen Lebens. dtv, München 1995, ISBN 3-423-04672-4.
• Stephan Gregory: Wissen und Geheimnis: Das Experiment des Illuminatenordens. Stroemfeld, Frankfurt am Main 2009, ISBN 978-3-86109-183-7.
• Thomas Grüter: Freimaurer, Illuminaten und andere Verschwörer. Wie Verschwörungstheorien funktionieren. Scherz, Frankfurt am Main 2006, ISBN 3-502-15047-8.
• Ludwig Hammermayer: Entwicklungslinien, Ergebnisse und Perspektiven neuerer Illuminatenforschung. In: Alois Schmid, Konrad Ackermann (Hrsg.): Staat und Verwaltung in Bayern. Festschrift für Wilhelm Volkert zum 75. Geburtstag. Beck, München 2003, ISBN 3-406-10720-6, S. 421–463.
• Jochen Hoffmann: Bedeutung und Funktion des Illuminatenordens in Norddeutschland. In: Zeitschrift für Bayerische Landesgeschichte. 45/1982, S. 363–380.
• Christoph Hippchen: Zwischen Verschwörung und Verbot. Der Illuminatenorden im Spiegel deutscher Publizistik (1776–1800). Böhlau, 1998, ISBN 3-412-04296-X.