वामनः

वामनाद्याश्च पण्डिताः ॥ इति पद्येन काश्मीरस्य राज्ञः जयापीडस्य आस्थाने वामनः आसीदिति ज्ञायते । एकः महान् आलङ्कारिकः, वैय्याकरणः च वर्तते । एतस्य कालांशः...

यद् याच्यते तत् दातव्यम् एव इति तु यागनियमः। अतः वामनः यत् याचेत तत् दातुं सिद्धः आसीत् महाबली। वामनः त्रिपादपरिमितां भूमिं याचितवान्। महाबली दानम् अङ्गीकृत्वान्।...

चान्द्रमानदिनदर्शिकायाम् अयं मासः अमावास्यायाम् आरप्स्यते । वैष्णवदिनदर्शिकायां वामनः अस्य मासस्य अधिपतिः । अस्य मासस्य पूर्णिमादिने गुरुपूर्णिमा आचर्यते । एतस्मात्...

मूर्धा -सि० कौ० “टः पुमान् वामने पादे निःस्वनेऽपि क्वचिन्मतः” – मेदिनीकोशः वामनः पादः निस्वनति(शब्दः) “पुमान् करटे धूमे चापेऽर्ककिरणे ध्वनौ। कवाटावर्तयोस्सूनौ...

मत्स्यः कूर्मो वराहश्च नारसिंहोऽथ वामनः । रामो रामश्च रामश्च कृष्णः कल्किश्च ते दशः ॥ दशावताराः के के- 1. मत्स्यः (सरलशरीरम्, जलेन विना न जीवेत्) 2. कूर्मः...

सन्ति । तत्र प्रथम ५ अध्यायान् जयादित्यः लिखितवान् । अन्तिमाऽध्यायत्रयं वामनः लिखितवान् । वामनेन लिखितः भागः अतीव प्रौढतरः वर्तते । पुनरेतस्य उपरि न्यासमञ्जरीव्याख्या...

शिमुकेनान्ध्रभृत्यकुलोत्पन्नेन सहास्याभेदं कल्पयन्तोऽस्य समयं विक्रमप्रथमशतकं कल्पयन्ति । वामनः स्वग्रन्थे शूद्रकं स्मरति । वामनपूर्ववर्त्ती दण्डी स्वीये काव्यादर्शे ‘लिम्पतीव...

विद्यानाथोऽवैषम्येण भणनं समता (Samata)- इत्यकथयत् । मार्गाऽभेदस्समता- इति वामनः, अविषमबन्धत्वं समता इति दण्डी च निरवोचताम् । वदान्यतरुमञ्जरी सुरभयश्श्रवः...

इति शुक्राचार्यः विवृणोति । शुक्रबल्योः संवादः भवति । बलितः दानं प्राप्य वामनः तस्मै एककल्पप्रयाणस्य दीर्घायुं दत्तवान् । एतस्मिन् वैवस्वतमन्वन्तरस्य अनन्तरस्य...

कुबेरः सोमः कामः गायत्री अदितिः उषा सरस्‍वती मत्‍स्‍यः कूर्मः वराहः नृसिंहः वामनः परशुरामः रामः कृष्‍णः बुद्घः कल्‍किः गणेशः पार्वती कार्त्तिकेयः सीताः हनूमान्...

हिरण्याक्षं हत्वा भुवम् अरक्षत्। नृसिंहः - नारयणः असुरं हिरण्यकशिपुम् अमारयत्। वामनः - दानशूरस्य बले: गर्वहरणं कृत्वा तम् पातालं प्रति प्रेषितवान्। परशुरामः...

सरस्‍वती देवी(मयूर:) विष्‍णो: दशावतारा: मत्‍स्‍यः कूर्मः वराहः नृसिंहः वामनः परशुरामः रामः कृष्‍णः बुद्घः कल्‍किः(श्वेताश्व:) अन्‍ये गणेशः(मूषक:)...

रीतिसम्प्रदायस्य प्रतिपादकः प्रधानाचार्यो वामनः अस्ति । अस्य काव्यालङ्कारसूत्रनाम्ना ग्रन्थः स्वोपज्ञवृत्तिसहितः प्रसिद्धः । अस्मिन् ग्रन्थे काव्यात्मरूपेण...

काव्यशरीरस्य सौन्दर्यमभिवर्धयन्तीति कथयामास । सः रसमपि रसवदलङ्काररुपेण पर्यगणयत् । वामनः काव्यालङ्कारसूत्रवृत्तौ काव्यस्यात्मा रीतिरिति, अलङ्काराः काव्यसौन्दर्यमतिशाययन्तीति...

‘आग्रहपरिग्रहादपि पदस्थैर्व्यवसायः, तस्मात्पदानां परिवृत्तिवैमुख्यं पाक इति वामनः । ‘इयमशक्तिर्न पुनः पाकः’ इत्यवन्तिसुन्दरी । हेमचन्द्रः देशीयनाममालायाम्...

रीतिमतं प्रथमं दण्डिनैवाऽऽविष्कृतं तथापि तस्य हेतुवादबलेन दार्ढ्यसम्पादको वामनः एव । सः विशिष्टा (गुणसहिता) पदरचना रीतिरिति, सूक्ष्मैस्तन्तुभिः रज्जुरिव...

चित्तैकाग्र्यम् अवधानम् इति वामनः काव्यालङ्कारसूत्रवृत्तौ उल्लिखति। अवधानम् इत्यस्य व्युत्पत्तिलभ्यः अर्थः एकाग्रता इति। तथापि भारतीयसंस्कृतौ अवधानं कलारूपेण...

कर्णाटकसर्वकारवसतिगृहं, होटेलमयूर हळेबीडु नन्दी गणेशः विष्णुः अर्जुनः वराही वामनः होय्सळेश्वरदेवालयः होय्सळेश्वरदेवालयस्य शिल्पकृतिः हळेबीडु होय्सळेश्वरदेवालयः...

यत्र भवति तत् शास्त्रकाव्यम् । उभयत्रापि काव्यशास्त्रयोर्लक्षणानि भवन्ति । वामनः काव्यालङ्कारसूत्रवृत्तौ गद्यपद्यात्मकं काव्यं निबध्दाऽनिबध्दभेदेन द्विधा...

भिन्नं द्विधा समासोक्तिर्वक्रोक्तिश्चेति वाङ्मयम्।। दण्डिनः सूत्रमादाय एव वामनः अग्रे वृद्धिं प्राप्नोति इति केचति् वदन्ति। प्रायो भामहादर्वाचीनाः सर्वे...