یوم کپور لڑائی

عرب اسرائیل تنازع

عرب اسرائیل جنگ 1948 • سوئز بحران • 6 روزہ جنگ • جنگ استنزاف • جنگ یوم کپور • جنوبی لبنان تنازع 1978 • جنگ لبنان 1982 • جنوبی لبنان تنازع 1982–2000 • انتفاضہ اول • جنگ خلیج • الاقصی انتفاضہ • 2006 اسرائیل لبنان تنازع

نہر سوئز نوں مصر دی معیشت وچ بنیادی اہمیت حاصل سی لیکن ایہ نہر 6 روزہ جنگ وچ اسرائیلی قبضے دے بعد توں بند پئی سی۔ آمدنی دے اس ذریعے توں محروم ہوجانے دے بعد مصر نوں سعودی عرب، کویت تے لیبیا دی اقتصادی امدد اُتے انحصار کرنا پے رہیا سی۔ اس مسئلے نوں حل کرنے دے لئی مصر دے صدر انور سادات نے ایہ پیشکش کیتی کہ اگر اسرائیلی نہر دے مشرقی ساحل توں واپس ہوجان تو نہر سوئز کھول دتی جائے گی لیکن ایہ مطالبہ تسلیم نہ کیتا گیا جس اُتے مصر نے حملے دا فیصلہ کر لیا۔

واقعات جنگ

کوششاں وچ کامیابی نہ ملنے اُتے مصر نے تو 6 اکتوبر 1973ء نوں مصر نے حملہ کر دتا تے مصری افواج نے نہر پار کرکے اسرائیلی فوجاں نوں مشرقی ساحل توں بے دخل کر دتا۔

اگرچہ 24 اکتوبر نوں جنگ بندی توں پہلے اسرائیلی افواج نے جوابی حملہ کرکے نہر دے جنوب مغربی کنارے اُتے 300 مربع میل اُتے مشتمل مصری علاقے اُتے قبضہ کر لیا سی لیکن مذاکرات دی میز اُتے اسرائیل نوں ناکامی ہوئی تے اسنوں نہ صرف نو مفتوحہ علاقہ چھڈنا پیتا بلکہ ستمبر 1975ء وچ اک معاہدے دے تحت اسرائیلی جزیرہ نما سینا دے ڈھائی ہزار مربع میل دے علاقے توں وی محروم ہو گیا۔ اس طرح مصر نے 27 سال دی کشمکش دے بعد پہلی مرتبہ اسرائیل دے مقابلے وچ ایسی کامیابی حاصل دی جس نے 1967ء دی شرمناک شکست دی جزوی طور اُتے تلافی کردتی۔ انور سادات نے مصر دا قومی دن 23 جولائی دی بجائے 6 اکتوبر مقرر کرکے اس شاندار کامیابی نوں یادگار دن بنادیا۔ 1975ء وچ نہر سوئز بین الاقوامی جہاز رانی دے لئی کھول دتی گئی تے اس توں ہونے والی آمدنی توں مصر عرباں ملکاں دی مالی امداد دی محتاجی توں آزاد ہو گیا۔

کہیا جاندا اے کہ جنگ یوم کپور وچ اگر امریکا پس پردہ اسرائیل دی بھر پور امداد نہ کردا تو فلسطین کامسئلہ حل ہو چکیا سی۔ امریکا بظاہر جنگ وچ حصہ نئی‏‏ں لے رہیا سی مگر اس دا طیارہ بردار بحری جہاز جزیرہ نما سینا دے شمال وچ بحیرہ روم وچ ہر طرح توں لیس موجود سی اس دے راڈاراں تے ہوائی جہازاں نے اسرائیل دے دفاع دے علاوہ مصر وچ پورٹ سعید دے کول ہزاراں اسرائیلی کمانڈو اتارنے وچ وی رہنمائی تے مدد دی ۔

اسرائیلی کمانڈوز نے پورٹ سعید دا محاصرہ کر لیا جو کئی دن جاری رہیا۔ اوتھے مصری فوج موجود نہ سی کیونجے اسنوں جغرافیائی لحاظ توں کوئی خطرہ نہ سی۔ اپنے دور حکومت وچ جمال عبدالناصر نے ہر جوان دے لئی 3 سال دی ملٹری ٹریننگ لازمی دی سی جو اس وقت کم آئی۔ پورٹ سعید دے شہریاں نے اسرائیلی کمانڈوز دا بے جگری توں مقابلہ کیتا تے انہاں شہر وچ داخل نہ ہونے دتا۔ فیر امریکا، روس تے اقوام متحدہ نے زور ڈال کر اقوام متحدہ دی قرارداد 338 دے ذریعے جنگ بندی کرا دی۔

اس جنگ وچ اسرائیل دے 2656 فوجی ہلاک تے 7250 زخمی ہوئے۔ 400 ٹینک تباہ تے 600 نوں جزوی نقصان پہنچا۔ اسرائیل دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق مصری افواج نے اسرائیل دے 102 طیارے مار گرائے۔ اس دے مقابلے وچ عربی

پاک فضائیہ دا کردار

اس جنگ دے دوران پاکستان نے مصر تے شام دی مدد دے لئی 16 ہوا باز مشرق وسطی بھیجے لیکن انہاں دے پہنچنے تک مصر جنگ بندی کرچکا سی پر شام حالے وی اسرائیل توں حالت جنگ وچ سی۔ اس لئی 8 پاکستانی ہوا بازاں نے شام دی جانب توں جنگ وچ حصہ لیا تے مگ-21 طیاریاں وچ پروازاں کیتیاں۔ پاکستان دے فلائٹ لیفٹیننٹ عبد الستار علوی یوم کپور جنگ وچ پاکستان دے پہلے ہویا باز سن جنہاں نے اسرائیل دے اک میراج طیارے نوں مار گرایا۔ انہاں شامی حکومت دی جانب توں اعزاز توں وی نوازا گیا۔ انہاں دے علاوہ پاکستانی ہوا بازاں نے اسرائیل دے 4 ایف 4 فینٹم طیارے تباہ کیتے جدونکہ پاکستان دا کوئی جانی جاں مالی نقصان نئی‏‏ں ہویا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

ایہ پاکستانی ہوا باز 1976ء تک شام وچ موجود رہے تے شام دے ہوا بازاں نوں جنگی تربیت دیندے رہے ۔

ہور ویکھو

• جنگ ویت نام