البیرونی
ابو ریحان محمد بن احمد المعروف البیرونی (973ء- 1048) اک بہت وڈا محقق ، سائنسدان سی ۔ اوہ خوارزم ، ہُن دے قراقل پاکستان دے ضلع بیرونی دے بیرونی (شہر) وچ جمیا اس لئی اسنوں البیرونی آکھدے نیں ۔ البیرونی ابوعلی سینا دا ہم عصر سی ۔ خوارزم چ البیرونی دے سرپرستاں یعنی آل عراق دی حکومت ختم ہوئی تے ایہ جرجان آگیا تے اپنی عظیم کتاب آثار الباقیہ مکمل کیتی ۔ حالات ٹھیک ہون تے البیرونی مڑ اپنے وطن واپس آ گئیا تے اوتھے ای دربار چ ابن سینا نال ملاقات ہوئی ۔
 ابو ریحان البیرونی 1973 دی سوویت یونین دی ڈاک ٹکٹ تے | |
| ناں | ابو ریحان محمد بن احمد البیرونی |
|---|---|
| جم | 4/5 ستمبر 973 خوارزم، دولت سامانیہ (موجودہ قراقل پاکستان) |
| وفات | ۱۳ دسمبر ۱,۰۴۸ (عمر 75 سال) غزنی، سلطنت غزنویہ (موجودہ افغانستان) |
| دور | اسلامی عہدِ زریں |
| علاقہ | خوارزم، وسطی ایشیا زیاری خاندان (رے) سلطنت غزنویہ (غزنی) |
اہم موضوعات | طبیعیات، انسانیات، تقابلی سماجیات، فلکیات، علم نجوم، کیمیاء، تاریخ، جغرافیہ، ریاضی، طب، نفسیات، اسلامی فلسفہ، الہیات |
افکار | بانی ہندویات، مساحیات |
ذکر جوگ کم | کتاب الہند، قانون مسعودی، Understanding Astrology |
مؤثر
| |
متاثر
| |
کارنامے
البیرونی نے ریاضی ، علم ہیئت تے جغرافیہ تے ایداں دیآں ودھیاں کتاباں لکھیاں جہڑیاں ہن تک وی پڑھیاں جاندیاں نیں ۔ اینہاں چ کتاب " الہند" وی شامل اے جس چ البیرونی نے ہندوآں دے مذہبی عقیدے ، اینہاں دی تریخ تے ہندستان دے جغرافیائی حالات وڈی تحقیق دے بعد لکھے نیں ۔اس کتاب چوں ہندوآں دی تریخ دے متعلق جہڑیاں معلومات حاصل ہندیاں نیں اینہاں چ بہت ساریاں اوہ نیں جہڑیاں اس کتاب دے علاوہ ہور کتےاوں نئیں لبھدیاں ۔ اس اکتاب نوں لکھن چ البیرونی نے بہت محنت کیتی ۔ ہندو برہمن اپنا علم کسے ہور نوں نئیں سکھاندے سن پر البیرونی نے کئی سال ہندستان چ رہ کے سنسکرت سکھی تے ہندوآں دے علماں چ ایہو جہی مہارت حاصل کیتی جس تے برہمناں نوں وی حیرت ہندی سی ۔ البیرونی دی اک ہور مشہور کتاب " قانون مسعودی " جہڑی اس نے سلطان محمود غزنوی دے پتر سلطان مسعود دے ناں تے لکھی ۔ ایہہ کتاب فلکیات تے ریاضی دی بہت اہم کتاب اے ۔ اس دی وجہ توں البیرونی نوں اک عظیم سائنسدان تے ریاضی دان سمجھیا جاندا اے ۔
البیرونی نے پنجاب دے بہت سارے علاقےآں دی سیر کیتی تے "کتاب الہند" لکھی ، علم ہیئت تے ریاضی چ البیرونی نوں مہارت حاصل سی ۔ اس نے ریاضی ، علم ہیئت ، طبیعات ، تریخ ، تمدن ، جگ دے مذہباں ، ارضیات ، کیمسٹری تے جغرافیہ وغیرہ چ ڈیڈھ سو توں ودھ کتاباں لکھیاں ۔
پنجاب چ پنڈ دادن دے کول نندنہ چ اک پہاڑی ٹیلے تے بیٹھ کے اس نے زمین دے قطر دا حساب لایا سی جہڑا کہ زمین دے قطر دی جدید پیمائیش نالوں صرف کجھ کلومیٹر گھٹ سی ۔
کتاباں
- کتاب استخراج الاوتار فی الدائرہ۔
- کتاب استیعاب الوجوہ الممکنہ فی صفہ الاسطرلاب۔
- کتاب العمل بالاسطرلاب۔
- کتاب التطبیق الی حرکہ الشمس۔
- کتاب کیفیہ رسوم الہند فی تعلم الحساب۔
- کتاب فی تحقیق منازل القمر۔
- کتاب جلاء الاذہان فی زیج البتانی۔
- کتاب الصیدلہ فی الطب۔
- کتاب رؤیہ الاہلہ۔
- کتاب جدول التقویم۔
- کتاب مفتاح علم الہیئہ۔
- کتاب تہذیف فصول الفرغانی۔
- کتاب ایضاح الادلہ علی کیفیہ سمت القبلہ۔
- کتاب تصور امر الفجر والشفق فی جہہ الشرق والغرب من الافق۔
- کتاب التفہیم لاوائل صناعہ التنجیم۔
- کتاب المسائل الہندسیہ۔
- مقالہ فی تصحیح الطول والعرض لمساکن المعمورہ من الارض۔
ناں توں منسوب
البیرونی دے کارنامےآں دی وجہ توں چند دے اک دہانے دا ناں "البیرونی کریٹر" رکھیا گیا اے ۔
تاشقند ازبکستان چ زیر زمین ریلوے یا میٹرو دے اک تاشقند سٹیٹ یونیورسٹی دے لاگے آلے سٹیشن دا ناں وی البیرونی دے ناں تے " بیرونی سٹیشن" اے ۔
ہور دیکھو
| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Abu Rayhan al-Biruni |
باہرلے جوڑ
تحریر : شفیق منہاس : البیرونی دا شہرہ آفاق کارنامہ
حوالے
This article uses material from the Wikipedia شاہ مکھی پنجابی (Shāhmukhī Pañjābī) article البیرونی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). لکھت CC BY-SA 4.0 لسنس تھلے ہیگا اے۔ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki شاہ مکھی پنجابی (Shāhmukhī Pañjābī) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.