Parzydło Leśne: Roślina, różowate

często też: Aruncus sylvestris Kostel) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych. W Polsce objęta ochroną. Jest uprawiana jako roślina ozdobna.

Parzydło leśne

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	parzydło
Gatunek	parzydło leśne
Nazwa systematyczna
Aruncus dioicus (Walter) Fernald. Rhodora 41: 423 (1939)
Synonimy
Aruncus sylvestris Kostel Actaea dioica Walter
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wiki Commons

Dziko rośnie w Europie, Azji i Ameryce Północnej zwłaszcza w górskiej umiarkowanej strefie półkuli północnej. W Polsce roślina pospolita w Sudetach i Karpatach. Poza górami występuje często także na wyżynach, rzadziej w pozostałych obszarach południowej Polski oraz na bardzo rozproszonych stanowiskach w środkowej i północno-wschodniej części kraju.

Pokrój
Roślina o wysokości dochodzącej do 2 m, tworząca skupiska w postaci kęp o średnicy około 1,2 m.
Łodyga
Kilkanaście w kępie, wzniesione nierozgałęziające się, dochodzące do 2 m wysokości.
Liście
Łodygowe i odziomkowe długoogonkowe, o blaszkach pomarszczonych, duże, szeroko-jajowate, zaostrzone. Podwójnie, czasem potrójnie trójsiecznie pierzaste. Pojedyncze listki podłużne, jajowate, zaostrzone i ząbkowane.
Kwiaty
Drobne o średnicy 2–4 mm, na krótkich szypułkach, zebrane w wiechowatych kwiatostanach z przewieszającymi się wierzchołkami, o długości do 50 cm. Sprawiają wrażenie puszystości. Roślina dwupienna. Kwiatostany męskie są koloru białokremowego, a żeńskie czysto białe. Kwiaty męskie i żeńskie są podobne do siebie.
Owoce
Zwieszone i błoniasto obrzeżone mieszki o długości do 3 mm. Nasiona bardzo lekkie.
Korzeń
Roślina dobrze ukorzeniona, o silnie rozwiniętym systemie korzeniowym.

•  
  Pokrój
•  
  Liście
•  
  Kwiaty pręcikowe
•  
  Owoce

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w czerwcu i lipcu, kwiaty zapylane są przez drobne chrząszcze. Jest rośliną trującą – w nasionach zawiera trujące saponiny, zaś w liściach pochodne cyjanowodoru. Liczba chromosomów 2n= 14, 18.

Rośnie w lasach górskich na cienistych, stromych zboczach, na glebach wilgotnych i próchnicznych od regla dolnego po piętro kosówki. W Karpatach jej pionowy zasięg sięga po 1540 m n.p.m. (Miedziane w Tatrach), zaś w Sudetach dochodzi do 1200 m n.p.m. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Arunco-Doronicetum austriaci.

Od 2014 roku gatunek jest objęty w Polsce ochroną częściową (jako Aruncus sylvestris). W latach 1983–2014 gatunek podlegał ochronie ścisłej. Zagrożone są głównie stanowiska tej rośliny na niżu. W górach niszczeniu ulegają niektóre stanowiska podczas zrywki drewna, a w dolinach rzek, potoków i w wąwozach wskutek tworzenia nielegalnych wysypisk śmieci. Liczne stanowiska są dobrze chronione w parkach narodowych i rezerwatach przyrody.

 

• Roślina ozdobna o bardzo dużych walorach dekoracyjnych, do wysadzania w grupach na rabatach. Stosowana także jako roślina okrywowa pod drzewami w miejscach półcienistych i cienistych. Jest mrozoodporna, bez okrywy śnieżnej znosi dobrze mrozy.
• Uprawa: Wymaga stanowiska o lekkim zacienieniu (najlepiej półcień), wilgotnej próchnicznej gleby. Nie znosi suszy. Jest cieniolubna.

• Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.brak strony w książce
• Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.brak strony w książce