Mangustolisek Afrykański: Gatunek drapieżnego ssaka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1829 roku francuski przyrodnik Georges Cuvier, nadając mu nazwę Herpestes penicillatus. Holotyp pochodził z Przylądka Dobrej Nadziei, w Południowej Afryce. Jedyny przedstawiciel rodzaju mangustolisek (Cynictis), który opisał w 1833 roku irlandzki przyrodnik William Ogilby. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Duża zmienność ubarwienia futra spowodowała, że opisano aż dwanaście podgatunków, które obecnie w większości uznawane są za nieważne. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki.

Etymologia

• Cynictis: gr. κυων kuōn, κυνος kunos „pies”; ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”.
• penicillata: łac. penicillatus „z kępkami jak szczotka”, od łac. penicillus „szczotka”, od zdrobnienia peniculus „szczota”, od penis „ogon”.
• bradfieldi: Rupert Dudley Bradfield (1882–1949), południowoafrykański rolnik, przyrodnik, kolekcjoner.
• coombsi: Cecil Henry Coombs (1887–1953), południowoafrykański przedsiębiorca, kolekcjoner.

Mangustolisek afrykański występuje w Afryce Południowej, zamieszkując w zależności od podgatunku:

• C. penicillata penicillata – Południowa Afryka i Lesotho.
• C. penicillata bradfieldi – południowa Angola, północna Botswana, Namibia i zachodnie Zimbabwe.
• C. penicillata coombsi – południowa Botswana i północno-wschodnia Południowa Afryka.

Jeden z mniejszych przedstawicieli rodziny mangustowatych; długość ciała (bez ogona) 26,5–46 cm, długość ogona 15–29,2 cm, długość tylnej stopy 6,1–7,8 cm, długość ucha 2,4–3,9 cm; masa ciała 715–900 g. Podgatunki występujące na południu mają sierść żółtą, a na północy szarawą.

Aktywne głównie w ciągu dnia, czasem w nocy. Ukrywają się w norach wykopanych w ziemi lub zajmują opuszczone nory innych zwierząt, często wraz z surykatkami (Suricata suricatta) i afrowiórkami pręgowanymi (Xerus erythropus). Mangustolisek afrykański jest zwierzęciem socjalnym, żyje w stadach złożonych z 8-20 osobników. Żywi się owadami i drobnymi kręgowcami. Jego siedliskiem są otwarte obszary półpustynne i tereny trawiaste.

• W. Ogilby. Characters of a New Genus of Carnivorous Mammalia, from the collection of Mr. Steedman. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1, s. 48–49, 1833. (ang.). 
• A. Smith. African Zoology. „South African quarterly journal”. 2 (1), s. 113–128, 1834. (ang.). 
• A. Roberts. Some additions to the list of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 59–76, 1924. (ang.). 
• Light, J: Cynictis penicillata. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2007-12-31]. (ang.).
• D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Cynictis penicillata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-01].
• Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 151. ISBN 83-01-14344-4.
• J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).