Gepard: Rodzaj ssaków

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Afryce i południowo-zachodniej Azji.

Długość ciała (bez ogona) 121–145 cm, długość ogona 63–76 cm, wysokość w kłębie 79–94 cm; masa ciała samic 36–48 kg (średnio 43 kg), samców 39–89 kg (średnio 54 kg) (dotyczy gatunku występującego współcześnie).

Rodzaj zdefiniował w 1828 roku brytyjski przyrodnik Joshua Brookes w katalogu sprzedażowym własnego autorstwa. Na gatunek typowy Brookes wyznaczył (oznaczenie monotypowe) geparda grzywiastego (A. jubatus).

Etymologia

• Acinonyx (Acinomyx): gr. ακαινα akaina ‘cierń, kolec’, od ακις akis, ακιδος akidos ‘punkt’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur’.
• Cynailurus (Cynaelurus): gr. κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’; αιλουρος ailouros ‘kot’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis jubata von Schreber, 1775.
• Guepardus (Guepar, Gueparda): fr. guepard „polujący lampart”, prawdopodobnie od fr. guet „obserwator” i łac. pardus „pantera, lampart”. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis jubata von Schreber, 1775.
• Cynofelis: gr. κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’; rodzaj Felis Linnaeus, 1758, (kot). Gatunek typowy: Lesson wymienił dwa gatunki – Felis jubata von Schreber, 1775 i Felis guttata Hermann, 1804 (= Felis jubata von Schreber, 1775) – nie wskazując gatunku typowego; typ nomenklatoryczny (późniejsze oznaczenie) – Felis jubata von Schreber, 1775.
• Paracinonyx: gr. παρα para ‘blisko, obok’; rodzaj Acinonyx Brookes, 1828. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Acinonyx rex Pocock, 1927 (= Felis jubata Schreber, 1775).
• Abacinonyx: łac. przedrostek ab- ‘z’; rodzaj Acinonyx Brookes, 1828. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Cynailurus pleistocaenicus Zdansky, 1925 (= †Felis pardinensis Croizet & Jobert, 1828).
• Valdarnius: dolina Valdarno, Toskania, Włochy. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Cynailurus etruscus del Campana, 1915 (= †Felis pardinensis Croizet & Jobert, 1828).
• Sivafelis: hindi siva ‘szczęśliwy’; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Sivafelis potens Pilgrim, 1932 (= †Felis pardinensis Croizet & Jobert, 1828).
• Brachyprosopus: gr. βραχυς brakhus ‘krótki’; προσωπον prosōpon ‘twarz’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Brachyprosopus vireti Schaub, 1943 (= †Felis pardinensis Croizet & Jobert, 1828).
• Schaubia: Samuel Schaub (1882–1962), szwajcarski paleontolog.

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek:

• Acinonyx jubatus (Schreber, 1775) – gepard grzywiasty

Opisano również gatunki wymarłe:

• Acinonyx aicha Geraads, 1997 (Afryka; pliocen)
• Acinonyx pardinensis (Croizet & Jobert, 1828) (Europa; fanerozoik)

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
• M. Kretzoi. Felida-tanulmányok. „A Magyar Királyi Földtani Intézet Hazinyomdaja”. 24, s. 1–22, 1930. (orm.). 
• E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).