Bobowate, motylkowate (Fabaceae Lindl., Papilionaceae Giseke) – rodzina roślin należąca do rzędu bobowców (Fabales Bromhead).
Obejmuje 766 rodzajów i ok. 19,6 tys. gatunków. Obejmuje w tropikach często rośliny drzewiaste, w klimacie umiarkowanym – głównie rośliny zielne. Występują w rozmaitych siedliskach, z wyjątkiem wodnych. Symbioza z bakteriami brodawkowymi wielu przedstawicieli umożliwia wykorzystanie azotu atmosferycznego. Mimo wielkiego zróżnicowania taksonomicznego cechują się zbliżoną budową kwiatów (zwanych motylkowymi), jednym typem owocu – strąkiem, liśćmi złożonymi wspartymi przylistkami.
Różne gatunki bobowatych | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | bobowate | ||
Nazwa systematyczna | |||
Fabaceae Lindl. Edwards's Bot. Reg. 22: ad t. 1845. 1 Apr 1836, nom. cons. | |||
Synonimy | |||
|
Ogromna liczba gatunków ma duże znaczenie ekonomiczne dostarczając drewna, pożywienia i paszy, wykorzystywane są także jako m.in. rośliny lecznicze, kosmetyczne, włókniste, miododajne. Jako rośliny jadalne dla człowieka ustępują znaczeniem tylko trawom (zboża). Jadalnych jest co najmniej 4800 gatunków z tej rodziny.
Zasięg rodziny obejmuje wszystkie kontynenty poza Antarktydą. Rośliny drzewiaste występują niemal wyłącznie w strefie międzyzwrotnikowej, poza tym na cieplejszych obszarach w strefie umiarkowanej, zwłaszcza na półkuli południowej. Rośliny zielne występują głównie w strefach umiarkowanych i najbardziej zróżnicowane są w obszarach o klimacie śródziemnomorskim – z łagodnymi zimami i suchymi latami. Najszerszy zasięg, pokrywający się z zasięgiem rodziny, ma podrodzina Faboideae. Brezylkowe Caesalpinioideae występują w całej strefie międzyzwrotnikowej, umiarkowanej na półkuli południowej (bez południowych krańców Ameryki Południowej) oraz w cieplejszym klimacie umiarkowanym na półkuli północnej (brak ich w północnej części Ameryki Północnej i Azji oraz w Europie). Pozostałe, bardziej bazalne podrodziny występują tylko w strefie tropikalnej i subtropikalnej, rzadko (Cercidoideae) z przedstawicielami w cieplejszym klimacie umiarkowanym.
Do polskiej flory należy ok. 100 gatunków z tej rodziny.
Rodzina bywała w przeszłości wąsko ujmowana (jako bobowate Fabaceae sensu stricto) z odrębnie wyróżnianymi spokrewnionymi rodzinami mimozowatych (Mimosaceae) i brezylkowatych (Caesalpiniaceae). Taki podział obecny był jeszcze w systemie Reveala z lat 1993–1999. Czasem wymienione rodziny traktowano jako podrodziny. W miarę poznawania złożonej filogenezy tej grupy roślin okazało się, że bobowate (Fabaceae sensu lato) dzielą się na siedem-osiem głównych linii rozwojowych i dlatego rodzina obecnie definiowana jest szeroko, a poszczególne klady mają rangę taksonomiczną podrodzin, plemion lub określane są po prostu mianem grupy.
bobowce |
| ||||||||||||||||||
W obrębie rodziny tradycyjnie wyróżniano trzy grupy w randze podrodzin lub nawet wynoszone do rangi osobnych rodzin: brezylkowe Caesalpinioideae, mimozowe Mimosoideae i motylkowe (bobowate właściwe) Faboideae (=Papilionoideae). Analizy molekularne ujawniły, że brezylkowate stanowią w tradycyjnym ujęciu takson polifiletyczny. Na początku XXI wieku potwierdzono, że należące do podrodziny brezylkowych plemiona Cercideae (4–12 rodzajów) i Detarieae (ok. 81 rodzajów) stanowią klady bazalne rodziny. Izolowaną pozycję systematyczną zajmuje monotypowy rodzaj Duparquetia z pochodzącym z zachodniej Afryki gatunkiem D. orchidacea. W 2017 roku ustalono klasyfikację rodziny wyodrębniając 6 podrodzin, podnosząc do tej rangi część plemion brezylkowych i umieszczono z kolei w tej podrodzinie zagnieżdżone w niej mimozowe. Klasyfikacja uwzględniająca znane relacje filogenetyczne w obrębie rodziny przedstawia się następująco:
bobowate |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Rodzina o bardzo dużym znaczeniu użytkowym dla człowieka.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Bobowate, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.