Kolumbia Armia Wyzwolenia Narodowego

Powstała w 1964 roku w wyniku przekształcenia Liberalnego Ruchu Rewolucyjnego (MRL). Jej założycielami byli bracia Fabio i Manuel Vásquez Castaño, w styczniu 1966 przyłączył się do nich ks. Camilo Torres Restrepo.

Oddziały ELN operowały początkowo w departamencie Santander. W styczniu 1965 roku partyzanci zajęli niewielką wioskę Simacota w Santander i oficjalnie ogłosili się Armią Wyzwolenia Narodowego. Rebelianci zostali niemal całkowicie wyniszczeni w następstwie ofensywy rządowej z 1973 roku. W akcji przeciwko rewolucjonistom zginęło 135 z 200 członków ELN, w tym Fabio i Manuel Vásquez Castaño. Władzę w grupie przejęli Manuel Perez i Nicolas Rodriguez Bautista. W połowie lat 70. ELN rozpoczął porwania polityków i zamożnych właścicieli ziemskich oraz napady na banki. W latach 90. ELN zaczął pobierać haracze od firm naftowych działających na kontrolowanych przez partyzantkę terenach. W samym tylko 1998 roku ELN zarobił na wymuszeniach 225 milionów dolarów. Na ten okres przypadło zaangażowanie partyzantów w handel narkotykami. Proceder szczególnie rozwinięty był w departamencie Bolívar, gdzie znajdowała się siedziba ELN. W 1999 roku ugrupowanie osiągnęło szczyt potęgi. Liczyło wtedy od 4 do 5 pięciu tysięcy stałych członków i około 15 tysięcy współpracowników.

W pierwszych latach XXI wieku ELN utraciła większość kontrolowanych obszarów, w tym bazę w Bolívar. Było to efektem działalności sił paramilitarnych AUC. W 2001 roku partyzanci rozpoczęli rozmowy pokojowe z rządem. Do ponownych negocjacji przystąpili w 2002, 2004 i 2005 roku. Wszystkie próby zawarcia pokoju nie powiodły się. Od 2009 roku ELN wykazuje oznaki wewnętrznego podziału. Jednostki zaczęły sprzeciwiać się rozkazom dowódców i wchodziły w sojusze z handlarzami narkotyków. W 2012 roku ELN nie zostało włączone do procesu pokojowego między rządem a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii (FARC). W czerwcu 2014 roku ruszyły wstępne rozmowy z rządem, a we wrześniu 2015 roku kolejne rozmowy pokojowe.

Liczebność oddziałów partyzanckich ELN według lat:

• 1972: 200
• 1973: 65
• 1998: 4000-5000
• 2001: 3500
• 2006: 2000
• 2009: 1500
• 2010: 5000
• 2013: 1380-3000
• 2013: 3000
• 2014: 2500
• 2015: 2000-2500

Ugrupowanie współpracuje z pokrewnymi ideowo partyzantami. Odnotowano współpracę ELN z FARC, Ludową Armią Wyzwolenia i Ruchem 19 Kwietnia.

Założyciele grupy odbyli przeszkolenie na Kubie. W kolejnych latach rząd kubański przekazywał rebeliantom pieniądze i broń. Współcześnie pomoc nie ma miejsca.

Prezydent Juan Manuel Santos w 2011 roku oskarżył dyktatora Libii Mu'ammara al-Kaddafiego o wspieranie partyzantów w przeszłości.

Ideowo odwołuje się do marksizmu-leninizmu i katolickiej teologii wyzwolenia.

W XXI wieku przywiązanie ELN do ideologii wydaje się niewielkie. Pierwsi dowódcy formacji nie uznawali porwań i handlu narkotykami, które od lat 90. stały się normą.

Figuruje na listach organizacji terrorystycznych Departamentu Stanu USA, Kanady i Unii Europejskiej.

• Armia Wyzwolenia Narodowego (Boliwia)
• Armia Wyzwolenia Narodowego (Peru)

• Robert Kłosowicz: Państwa dysfunkcyjne i międzynarodowe wysiłki zmierzające do ich naprawy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014. ISBN 978-83-233-3674-7.brak strony w książce