ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ (ਜਨਮ 1957) ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਲਘੂ ਗਲਪ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਚਾਲੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਕੰਮ ਹਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਥੀਏਟਰ ਕਲਾਕਾਰ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਪੂਰੀ-ਲੰਬਾਈ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਗਤੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ।
ਨਈਅਰ ਨੇ 1980 ਤੋਂ 1990 ਤੱਕ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਸੇਂਟ ਬੇਡੇਜ਼ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। 1990 ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਬਣਿਆ। ਉਸਨੇ ਪੀਟਰ ਵਾਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਐਡਵਾਂਸਡ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਆਲੋਚਕ, ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਵਜੋਂ ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਲਾਸਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ, ਰਘੁਬੀਰ ਢੰਡ, ਮੋਹਨ ਭੰਡਾਰੀ ਅਤੇ ਬੀਬਾ ਬਲਵੰਤ ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਦੇ ਦੋ ਨਾਵਲਾਂ, “ਨਾਇਟ ਆਫ ਦ ਹਾਫ਼-ਮੂਨ” ਅਤੇ “ਪਰਸਾ” ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਦੀਆਂ 14 ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ‘ਅਰਥੀ ਟੋਨਜ’ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਅਜੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਵਰਗੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਨਾਮਵਰ ਮਹਿਲਾ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਚੰਦਨ ਨੇਗੀ ਵਰਗੇ ਘੱਟ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਡੋਗਰੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਅਤੇ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
ਉਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ) ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬ੍ਰੀਥਿੰਗ ਸਪੇਸਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰਕਲ ਵਿੱਚ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸਮੀਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ ਹੈ।
ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ ਦੀਆਂ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ "ਐਡਵਰਡ ਐਲਬੀ: ਟੂਵਰਡਸ ਏ ਟਾਇਪੋਲੋਜੀ ਆਫ ਰਿਲੇਸ਼ਨਸ਼ਿਪ" 2003 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਸਟੀਜ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ "ਮੇਡੀਏਸ਼ਨਜ: ਸੇਲਫ ਐਂਡ ਸੋਸਾਇਟੀ", ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ 'ਤੇ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਅਤੇ "ਥਰਡ ਵਰਲਡ ਨੇਰੇਟਿਵ": ਥਿਊਰੀ ਐਂਡਪ੍ਰੈਕਟਿਸ " ਹੈ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤਕ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ।
ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਉਂਸਿਲ ਅਤੇ ਕਥਾ ਤੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚਾਰਲਸ ਵੈਲੇਸ (ਇੰਡੀਆ) ਟਰੱਸਟ ਅਵਾਰਡੀ ਰਹੇ ਹਨ। 2007 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ ਸਾਹਿਤਕ ਅਨੁਵਾਦ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਵੱਕਾਰੀ ਲੇਕਵਿਊ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਜਰਨਲ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਨ।
This article uses material from the Wikipedia ਪੰਜਾਬੀ article ਰਾਣਾ ਨਈਅਰ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ CC BY-SA 4.0 ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ਪੰਜਾਬੀ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.