Meteorizacion

I a tres formas principalas de meteorizacion: fisica o mecanica, quimica e biologica.

La meteorizacion fisica se produtz quand lei ròcas se rompon en fragments, sensa s'alterar quimicament. Es causada, subretot, per lei cambiaments de temperatura.

• La gelivacion es l'accion dau gèu e de la fusion de l'aiga: es una dei causas principalas que fa que se rompan e se desagrègan lei ròcas. L'aiga s'introdutz dins lei fissuras o fendas pichonas dei ròcas; quand se gèla, aumenta de volum e fa coma un conhet qu'alarga lei fendas. S'aquest procès se repetís sovent e lòngtemps, la ròca finís que se romp.
• Efèctes de la dilatacion e de la contraccion: lei ròcas tanben se pòdon rompre quand se produtz de variacions importantas de temperatura entre lo jorn e la nuech, coma se passa dins lei zonas d'auta montanha e dins lei desèrts. Lei ròcas se dilatan pendent lo jorn, quand se rescaufan, e se contractan pendent la nuech quand se refrejan. Se se repetís fòrça còps aquest procès, finisson que se rompon.

 

La meteorizacion quimica produtz d'alteracions dins la composicion quimica dei mineraus que compausan lei ròcas. L'agent principau d'aquest tipe de meteorizacion es l'aiga. Entre lei procès de meteorizacion quimica ressòrton l'oxidacion e la carbonatacion.

Leis èssers vius tanben provòcan la meteorizacion, durbent de fendas e alterant lei ròcas. Citem l'accion mecanica dei rasics dei plantas e deis animaus foseires (coma lei darbons e leis invertebrats nombrós que vivon dins lo sòu), e l'accion quimica d'organismes coma lei bactèris, lei bolets o lei liquèns, que produson de substàncias acidas qu'atacan lei ròcas.