Acid Nitric: Component quimic

Dins lei condicions normalas de temperatura e de pression, es un liquid incolòr e sensa odor que desgatja de fums roges ò jaunes en causa d'una reaccion fotoquimica de descomposicion parciala en diazòt. Dins lo cas de la preséncia d'impuretats, l'acid nitric se colora de jaune ò de brun. Es generalament utilizat en solucion aquosa. Se sa concentracion es superiora a 86%, aquela solucion es dicha « acid nitric fumadís ». Dins una solucion aquosa, la molecula se dissocia totalament e forma un anion nitrat NO₃^– e un proton idratat (cation idronium H₃O⁺). Aquò es a l'origina de la formacion de saus que contènon l'anion nitrat e que son dichs nitrats. La quasi totalitat d'aquelei saus son fòrça solubles dins l'aiga.

L'acid nitric foguèt sintetizat per lo premier còp a la fin dau sègle VIII per l'alquimista Jabir Ibn Hayyan a partir d'una mescla de saunitre KNO₃, de sulfat de coire idratat CuSO₄, 5 H₂O e d'alun KAl(SO₄)₂, 12 H₂O. Au sègle XVII, Johann Rudolf Glauber descurbiguèt una sintèsi, totjorn utilizada a l'ora dins lei laboratòris, per lo produrre a partir de la destillacion de saunitre en preséncia d'acid sulfuric. La produccion industriala acomencèt de se desvolopar au sègle XIX e divèrsei procès de sintèsi foguèron desvolopats coma lo procès Haber-Bosch (oxidacion d'amoniac en preséncia de platin) ò lo procès Ostwald (oxidacion d'amoniac) qu'es vengut lo procès industriau pus espandit dins lo corrent dau sègle XX. La produccion mondiala actuala es d'aperaquí 60 milions de tonas.

L'acid nitric a d'utilizacions variadas. Dins lei laboratòris, es un reactiu fòrça utilizat, especialament per de reaccions de nitracion de compausats organics. Dins l'industria, es utilizat per la fabricacion d'engrais que consuma 75% de la produccion mondiala d'acid nitric, dins la metallurgia e en microelectronica en causa de sei reaccions ambé la màger part dei metaus (levat d'aur, de platin e d'iridi) ò dins la fabricacion d'explosius. Aguèt tanben uneis utilizacions disparegudas ò en declin coma la conservacion de carn au sègle XIX ò la fabricacion d'ergòus fins ais annadas 1990.

Regardant lei condicions de seguritat, es un produch que presenta certanei riscs en causa de sei proprietats acidas que pòdon entraïnar de cremaduras grèvas de pèu e de sei proprietats oxidantas que pòdon entraïnar de reaccions explosivas ambé de metaus ò de compausats organics.

• Acid sulfuric.