1992

Aquesta pagina concernís l'an 1992 del calendièr gregorian.

Occitània

França

• 7 de febrièr - França signa lo Tractat de Maastricht.

Euròpa

• 13 de genièr - Reeleccion de Mário Soares coma president de Portugal.
• 15 de genièr - Començament de la fin de la Iogoslavia, amb l'independéncia de Croàcia e Eslovènia.
• 5 d'abril - Declaracion d'independéncia de Bòsnia e Ercegovina.
• 23 de mai - Assassinat del jutge italian Giovanni Falconi per la mafia, dins la província de Palèrme.
• 25 de junh - La Carta Europèa de las Lengas Regionalas o Minoritàrias es aprovada coma Convencion pel Comitat dels Ministres del Conselh d'Euròpa, a Estrasborg.

Georgia

Començament de la Guèrra Civila de Georgia après la pèrda dau poder per Zviad Gamsakhourdia. Opausèt divèrsei faccions : partisans dau govèrn centrau novèu, partisans de Gamsakhourdia, independentistas d'Abcazia e Ossetia dau Sud.

America

Peró

Lo 5 d'abriu, lo president Alberto Fujimori decidèt de reversar lo sieu govèrn. Capitèt d'obtenir una dissolucion inconstitucionala dau Congrès e una restructuracion dau sistèma judiciari. Foguèt sostenguda per la populacion qu'esperava probablament un melhorament de sa situacion economica e qu'èra ostila a un parlament fòrça opausat au president. Plusors país suspendèron seis ajudas e sei politicas de cooperacion (Argentina, Chile, França, Espanha, Reiaume Unit ... etc.) mai lo sostèn dau president George H. W. Bush permetèt a Fujimori de legitimar sa posicion. L'arrestacion de Abimael Guzmán, cap de la guerilha comunista dau Sendier Luminós l'ajudèt tanben d'un biais decisiu (12 de setembre). D'efèct, aquò foguèt un succès important car lo cap novèu dau Sendier, Óscar Ramírez, aviá pas son influéncia de son predecessor. La guerilha se devesiguèt ansin entre divèrsei frònts rivaus e de còps enemics marcant l'acomençament de son declin. Enfin, lo 13 de novembre, una temptativa de còp d'estat militar mau capitèt permetent au president de neutralizar una partida de seis adversaris (→ 1993).

Arts

Sciéncias e tecnicas

Economia

• 1 de genièr - Frans Tähkävuori, saltaire amb esquís finlandés
• 5 de febrièr - Neymar, fotbolaire brasilièr
• 7 de febrièr - Jain, cantaira francesa
• 11 de febrièr - Taylor Lautner, actor american
• 23 de març - Kyrie Irving, basquetbolaire american
• 12 d'abril - Chad le Clos, nataire sudafrican
• 14 d'abril - Tory Nyhaug, ciclista canadian
• 26 d'abril - Sebastian Klinga, saltaire amb esquís finlandés
• 9 de junh - Yannick Agnel, nataire francés
• 14 de junh - Daryl Sabara, actor american
• 24 de junh - David Alaba, fotbolaire austrian
• 22 de julhet - Selena Gomez, cantaira americana
• 20 d'agost - Demi Lovato, cantaira e actritz americana
• 7 de setembre - Martin Hinteregger, fotbolaire austrian
• 15 de setembre - Camelia Jordana,cantaira provençala de lenga francesa
• 20 d'octobre - Ksenia Semenova, gimnasta russa
• 23 de novembre - Miley Cyrus, cantaira americana

• 3 de genièr - Judith Anderson, actritz australiana (n. 1897)
• 9 de genièr - Michel Miniussi, escrivan occitan (n. 1956)
• 16 de febrièr - Jânio da Silva Quadros, president de Brasil (n. 1917)
• 9 de març - Menachem Begin, primièr ministre d'Israèl, Prèmi Nobel de la Patz (n. 1913)
• 23 de març - Friedrich Hayek, economista e filosòf britanic, Prèmi Nobel en 1974 (n. 1899)
• 6 d'abril - Isaac Asimov, escrivan rus-american (n. 1920)
• 8 d'abril - Daniel Bovet, farmacològ soís, Prèmi Nobel en Fisiologia o Medecina (n. 1907)
• 10 d'abril - Peter Dennis Mitchell, quimista britanic, Prèmi Nobel (n. 1920)
• 21 d'abril - Väinö Linna, escrivan finlandés (n. 1920)
• 23 d'abril - Satyajit Ray, realizator indian (n. 1921)
• 23 d'abril - Tanka Prasad Acharya, primièr ministre de Nepal (n. 1912)
• 28 d'abril - Francis Bacon, pintor britanic (n. 1909)
• 6 de mai - Marlene Dietrich, actritz e cantaira alemanda-americana (n. 1901)
• 23 de mai - Atahualpa Yupanqui, cantautor, musician e escrivan argentin (n. 1908)
• 30 de mai - Karl Carstens, president d'Alemanha (n. 1914)
• 21 de junh - Joan Fuster, escrivan valencian en lenga catalana (n. 1922)
• 4 de julhet - Ástor Piazzolla, musician argentin de tango (n. 1921)
• 15 de julhet - Hammer DeRoburt, president de Nauru (n. 1922)
• 23 de julhet - Suleiman Frangieh, president de Liban (n. 1910)
• 12 d'agost - John Cage, compositor american (n. 1912)
• 2 de setembre – Barbara McClintock, geneticiana americana, Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (n. 1902)
• 12 de setembre - Anthony Perkins, actor american (n. 1932)
• 29 de setembre - Paul Jabara, actor, cantaire e compositor american (n. 1948)
• 8 d'octobre – Willy Brandt, cancelièr d'Alemanha (n. 1913)
• 25 d'octobre - Adelino da Palma Carlos, primièr ministre de Portugal (n. 1905)
• 5 de novembre - Jan Oort, astronòm neerlandés (n. 1900)
• 7 de novembre – Alexander Dubček, politician checoslovac (n. 1921)
• 15 de decembre - Sven Delblanc, escrivan suedés (n. 1931)
• 21 de novembre - Kaysone Phomvihane, president de Laos (n. 1920)
• 25 de novembre - Joseph Arthur Ankrah, president de Ghana (n. 1915)
• 3 de decembre - Nureddin al-Atassi, president de Siria (n. 1929)
• 21 de decembre - Nathan Milstein, violonista ucraïnés (n. 1903)

• Prèmi Nobel de Fisica : Georges Charpak
• Prèmi Nobel de Quimia : Rudolph A. Marcus
• Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina : Edmond H. Fischer e Edwin G. Krebs
• Prèmi Nobel de Literatura : Derek Walcott
• Prèmi Nobel de la Patz : Rigoberta Menchú
• Prèmi Nobel d'Economia : Gary S. Becker