Ulama Minangkabau

Ulama Minangkabau marujuak kapado ahli-ahli agamo Islam nan barasa dari daerah Minangkabau.

Tokoh-tokoh tu sajak awal abad ka-7 hingga kini, alah baperan dalam babagai paristiwa sajarah pakambangan Islam di Nusantara, baiak sabagai panyiar agamo ataupun sabagai pajuang dalam malawan kolonialisme.

Ulama Minangkabau
Surang tantara Balando jo tatua adaik sarato ulama di Sumatera Barat (1926). Balando bausaho mambaiki hubuangan sasudah pacahnyo Parang Balastiang nan dimotori kalangan ulama, tarutamo di Kamang Magek, Agam.

Sajarah awal

Bilo sarato dari ma masuaknyo Islam ka Sumatera Barat masih manjadi padebatan para ahli sajarah. Tadapek indikasi baso pantai timur Sumatera alah disinggahi saudagar-saudagar Islam sajak abaik ka-7, sadangkan kronik Cino Xin Tangsu manyabuik-an baso pado taun 675 urang-urang Ta-Shih (Arab) alah punyo pakampuangan di pantai barat Sumatera. Pihak nan mangatoan Islam masuak ka Minangkabau dari pantai timur Sumatera mampakiroannyo masuak dari Siak, samantaro pihak nan mangatoan masuak dari pantai barat mampakiroannya masuak dari Aceh. Budayawan A.A. Navis bapandapek baso Islam alah masuak dari Aceh sajak abaik ka-8.

Para geografer muslim abaik ka-9 jo 10, sarupo Ibnu Khurdadbih jo Al Biruni, menulih-an baso Sumatera (nan mareka sabuik Zabaj) adolah bagian rute padagangan mareka manuju Cino. Pangelana Venesia Marco Polo (1292) nan singgah di Sumatera manulih baso panduduak padalaman pado umumnyo masih alun baagamo Islam, sadangkan pangelana Maroko Ibnu Batutah (1345) manamuan baso Mazhab Syafi'i alah diamalkan dek masyarakaik Pasai. Pangelana Portugis Tomé Pires (1512-1515) sacaro khusuih manyatoan baso hanyo surang dari "tigo rajo Minangkabau" nan katiko itu alah mamaluak Islam.

Salah surang ulama takamuko partamo Minangkabau iolah Syekh Burhanuddin (1646-1692), nan adolah palopor panyebaran Islam di daerah padalaman Karajaan Pagaruyuang. Syekh Burhanuddin nan manatap di nagari Ulakan, Pariaman adolah murik dari ulama basa asa Aceh, Syekh Abdurrauf Singkil. Sabaliaknyo ado pulo ulama Minangkabau nan banamo Syekh Halilullah (bahaso Aceh: Teungku di Ujong) nan sato mambantu Kasultanan Aceh dalam manyebaan Islam di Pulau Simeulue.

Syiar Islam

Filipina

Tokoh Minangkabau alah tacatat dalam Tarsilah Sulu parnah sampai ka Sulu di Filipina Selatan, di antaronyo Raja Bagindo (Rajah Baguinda) nan sampai di Sulu kiro-kiro tahun 1397 sasudah nan sabalumnyo singgah di Zamboanga jo Basilan. Salain Filipina Selatan (Mindanao), Rajo Bagindo nan dipakiroan hiduik pado akhia abaik ka-14 itu disabuikkan pulo turuik manyebarkan Islam ka Kalimantan bagian utara, yakni Brunei, Serawak, jo Sabah. Inyo msarpoan pulo pandiri Kasultanan Sulu.

Antropolog Mochtar Naim manyatokan bahsonyo saurang tokoh lain banamo Rajo Sulaeman, nan dipakirokan katurunan Minangkabau, alah manyiarkan Islam sampai ka Manila (1570) sabalum kadatangan kolonialis Spanyol di situ.

Sulawesi, Kalimantan, jo Nusa Tenggara

Masarakaik Sulawesi parnah lo manarimo para panyiar Islam Minangkabau ka tanah urang tu. Limo urang datuak dari Minangkabau, Datuak Ri Bandang, Datuak Ri Tiro, Datuak Patimang, Datuak Karama sarato Datuak Mangaji alah manyiarkan agamo nan mereka anuik pado akhia abaik ka 16 atau awal abaik ka-17. Dalam Lontara Gowa, Lontara Tallo, jo Lontara Sukkuna Wajo, Datuak Ri Bandang, Datuak Ri Tiro, jo Datuak Patimang disabuikkan barasal dari Koto Tangah, Payakumbuah.

Agamo Islam di Karajaan Kutai disebarkan pulo dek Datuak Ri Bandang basamo-samo jo Tuan Tunggang Parangan pado maso pamarintahan Rajo Aji Mahkota, nan mamarintah antaro tahun 1525 hinggo 1589. Samantaro Datuak Ri Bandang baliak ka Sulawesi, Tuan Tunggang Parangan manatap di situ sarato baperan gadang dalam manyebarkan Islam sahingga rakyat Kutai, Kalimantan Timur akhianyo banyak nan mamaluak agamo Islam.

Datuak Ri Bandang jo Datuak Ri Tiro disabuikkan pulo sabagai duo urang tokoh nan mambawo agamo Islam ka Bima, Nusa Tenggara Barat. Masarakaik Bima manyalanggarokan sabuah upacara banamo Hanta Ua Pua untuak mamparingati Maulik Nabi sarato masuaknyo Islam ka Bima dek para panyeba agamo tu.

Jawa

Indak tatutuik kamungkinan pulo bahsonyo di tanah Jawa ado ulama katurunan Minangkabau. Masarakaik di kota Lasem, Jawa Tengah, mangenal saurang tokoh banamo Sultan Mahmud atau disabuik pulo Sul­tan Minangkabaui. Manuruik carito rakyaik, Sultan Mahmud tadampar di Lasem, kamudian manjadi murik Sunan Bonang (1565-1525). Manuruik cucu KH Ma’shum, Mu­hammad Zaim bin Ahmad, kakeknyo marupokan ka­turunan dari tokoh Sultan Mahmud tu.

Garakan Paderi jo intervensi Balando

Tigo urang ulama nan baliak dari ibadah haji mereka pado tahun 1803, yaitu Haji Miskin, Haji Piobang, jo Haji Sumanik, manjadi nan mangusulkan garakan puritanisme agamo Islam di Sumatra Barat. Mereka manyarang adaik jo kabiasaan lamo nan mereka anggap indak sasuai, sarato mandasak masarakaik untuak malakukan kawajiban formal agamo Islam. Tajadilah parang saudaro antaro Kaum Paderi (kalompok pandukuang) jo Kaum Adaik (kalompok panantang) garakan tu.

Ulama Minangkabau 
Tuanku Imam Bonjol; ulama Minangkabau abad ke-19

Tuanku Imam Bonjol (1772–1864) adolah ulama dari Bonjol, Pasaman, nan kamudian manjadi salah surang pamimpin dalam Perang Paderi. Inyo manjadi pamimpin sasudah maningganyo Haji Miskin jo Tuanku Nan Renceh nan mamimpin Kaum Paderi sabalumnyo. Tuanku Imam Bonjol kamudian mandapek gala Pahlawan Nasional Indonesia dek pajuangannyo dalam malawan kolonialisme. Salain Tuanku Imam Bonjol, dalam pagerakan iko bagabuang pulo Tuanku Tambusai jo Tuanku Rao nan kamudian manyebarkan agamo Islam di Tapanuli, Sumatera Utara.

Pado tahun 1821, Kaum Adaik mamintak dukungan Balando untuak mangatasi Kaum Paderi. Namun Balanda malah mamanfaatkannyo untuak mampalueh daerah kakuasaannyo surang sahinggo pado tahun 1833, Kaum Adaik bagabuang basamo jo Kaum Paderi malawan Balando. Maskipun pado akhianyo paparangan iko dimanangkan dek Balando, sajarawan Merle Ricklefs bapandapek bahsonyo Parang Paderi maninggakan kasan nan mandalam di tangah-tangah masarakaik Minangkabau. Masarakaik manjadi bakomitmen kapado ajaran Islam nan ortodoks, sarato paranan Islam sabagai bagian dalam adaik jo kabiasaan masarakaik manjadi kuat bana.

Pado abaik ka-19, di Malaya banyak pulo ulamo-ulamo Minangkabau nan manjabaik sabagai kadi jo imam. Di antaronyo iolah Muhammad Saleh Al-Minangkabawi nan diangkek sabagai hakim di Kasultanan Perak sarato saudaranyao Utsman bin Abdullah nan manjadi kadi partamo Kuala Lumpur. Sasudah Muhammad Saleh Al-Minangkabawi, mufti Perak salanjuiknyo jo tibo dari kalangan ulamo Minangkabau, yakni Muhammad Zain Simabur. Salain sabagai mufti, ulama Minangkabau lainnyo Ismail al-Khalidi al-Minangkabawi, manjadi panyebar ajaran Tarekat Naqsyabandiyah di Kesultanan Johor.

Gaerakan pembaruan Islam

Para ulama Minangkabau sajak tahun 1900-an cindaruang labiah bafokus pado pandidikan jo aktivitas intelektual daripado palawanan fisik. Garakan modernisme Islam di Timur Tengah, nan antaro lain digerakkan dek Syekh Muhammad Abduh jo Syekh Rasyid Ridha, barimbas pulo pado alim ulama Minangkabau pado maso itu. Pado awal abaik ka-20, mereka nan mandukuang corak reformis disabuik sabagai "Kaum Mudo", sadangkan para ulama pandukuang tradisi disabuik "Kaum Tuo".

Syekh Ahmad Khatib Al-Minangkabawi (1860–1916) adolah saurang ulama kalahiran Koto Gadang, Agam, nan manjadi imam gadang non-Arab partamo di Masjidil Haram, Mekkah. Inyo marupokan guru dek ulama-ulama gadang Nusantara pado zamannyo, sarato sangaik kritis kapado adaik-istiadaik jo tarikat nan dianggapnyo batantangan jo ajaran agamo. Sapupunyo, Syekh Tahir Jalaluddin (1869–1956), banyak pulo manganjuakan gagasan pambaharuan jo manabikkan majalah reformisme Islam Al-Imam (1906) di Singapura nan isinyo sajalan jo majalah Al-Manar tabitan Rasyid Ridha di Mesir. Sasudah Ahmad Khatib, ulama Minangkabau lainnyo nan bakiprah di Masjidil Haram iolah Djanan Thaib. Inyo ditunjuak sabagai panghulu (ma'dzun syar'i) dek urang-uang Nusantara di Mekkah.

Syekh Muhammad Jamil Jambek (1860–1947) adolah ciek dari banyak palopor ulama reformis di Minangkabau. Inyo banyak manganjuakan pambaharuan jo psmurnian Islam mslalui ceramah atau dakwah sacaro lisan, sarato manulih buku-buku nan manantang praktik tarikat nan balabiahan. Haji Abdul Karim Amrullah (atau dipanggia Haji Rasul atau Inyiak Dotor, 1879–1945) barasa dari Sungai Batang, Maninjau adolah tokoh lainnyo nan mandirikan saakolah Islam modern Sumatra Thawalib (1919), sarato basamo jo Haji Abdullah Ahmad (1878–1933) marupokan urang Indonesia paliang partamo nan mandapekkan gala doktor kahormatan dari Universitas Al-Azhar, Mesir. Salain itu, Haji Abdullah Ahmad manarbikkan majalah Al-Munir (1911) di Padang, nan mangusuang ide kasesuaian Islam jo sains sarato rasionalitas modern. Ulama lainnyo Syekh Ibrahim Musa (Inyiak Parabek, 1882–1963), barasa dari Parabek, Bukittinggi, turuik mandirikan Sumatra Thawalib; di mano Syekh Ibrahim Musa mangalola sakolah cabang di Parabek, Bukittinggi, sadangkan Haji Rasul mangalola cabang di Padangpanjang.

Caliak pulo

Rujuakan

Pautan lua

Tags:

Ulama Minangkabau Sajarah awalUlama Minangkabau Syiar IslamUlama Minangkabau Garakan Paderi jo intervensi BalandoUlama Minangkabau Gaerakan pembaruan IslamUlama Minangkabau Caliak puloUlama Minangkabau RujuakanUlama Minangkabau Pautan luaUlama MinangkabauIslamNusantaraUrang Minang

🔥 Trending searches on Wiki Minangkabau:

Akabiluru, Lima Puluh KotaInternational Standard Book NumberTumbuahan1999 DB2Valencia CFKroasia199691PanamaCubadakArsen1446Irman GusmanPeruBawan, Ampek Nagari, AgamTiranaHeru Joni PutraFotografiMeggy ZParetas1961SimpanseHelikopterManchesterKristen OrtodoksZigotDetergenIndeks Pambangunan Manusia1980Bahaso IbraniKarambiaPapuaLangkitang cucuikPakaian bundo kanduangAbdul Madjid IbrahimGenusGodok obuihAgronomiBantenTanjung Betung, Rao Selatan, Pasaman1950Lubuak akaPygocoelis strigosifronsPadusiPolitikJaapiella calophacifloraeKimBiologiGurun SuriahPanjek Pinang1997ParangLorazepamKazanUniversitas Muhammadiyah Prof. Dr. HamkaOtoZalmonLapangan KantinKue talamKalimantan UtaraKarbonLuakAteismeCatharsius quadridentatus1999 BOPiluruTari perintangSumatera Barat (daerah pamilihan)IndonesiaKota TanjungpinangLeBron JamesMaimun ZubairRumah GadangLiv and Maddie🡆 More