Bahaso Aceh
Bahaso Aceh adolah sabuah bahaso nan ditutuakan dek urang Aceh nan tingga di wilayah pasisia, sabagian padalaman, jo sabagian kapulauan di Aceh.
Bahaso Aceh tamasuak dalam rumpun bahaso Chamic, cabang dari rumpun bahaso Melayu-Polinesia, nan iyonyo sandiri cabang dari rumpun bahaso Austronesia.
| Aceh | |
|---|---|
| Bahsa Acèh | |
| Ditutuakan di | Indonesia |
| Rantau | Wilayah pasisia Aceh |
| Etnis | Aceh |
| Jumalah panutua | 3.500.000 (2000) (indak ado tanggal) |
| Rumpun bahaso | Austronesia
|
| Kode-kode bahaso | |
| ISO 639-3 | ace |
Silsilah
Bahaso Aceh tamasuak dalam kalompok bahaso Chamic; bahaso-bahaso nan punyo patalian arek jo bahaso Aceh adolah bahaso Cham, Roglai, Jarai, Rade jo anam bahaso lain dalam rumpun bahaso Chamic. Bahaso-bahaso lainnyo nan juo takaik jo bahaso Aceh adolah bahaso Melayu jo bahaso Minangkabau.
Pasebaran
Bahaso Aceh tasebar tarutamo di wilayah pasisia Aceh. Bahaso ko ditutuakan muloi dari Manyak Payed, Aceh Tamiang di pasisia timur sampai ka Trumon, Aceh Selatan di pasisia barat.
Pantai Timur Aceh
- Kota Sabang
- Banda Aceh
- Aceh Besar
- Pidie
- Pidie Jaya
- Bireuen
- Aceh Utara
- Lhokseumawe
- Aceh Timur (kacuali di 3 kecamatan, Serba Jadi, Peunaron jo Simpang Jernih di mano bahaso Gayo dipakai)
- Langsa
- Aceh Tamiang, di kecamatan Manyak Payed
Pantai barat Aceh
- Aceh Jaya
- Aceh Barat
- Nagan Raya
- Aceh Barat Daya (kacuali di kecamatan Susoh di mano bahaso Jamee ditutuakan)
- Aceh Selatan (bacampua jo bahaso Kluet sarato bahaso Jamee)
Fonologi
Barikuik adolah fonem-fonem bahaso Aceh.
| Muko | Tangah | Lakang | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| muluik | sengau | muluik | sengau | muluik | sengau | |
| Tatutuik | i | ĩ | ɨ | ɨ̃ | u | ũ |
| Tangah tatutuik | e | ɛ̃ | ə | ʌ̃ | o | ɔ̃ |
| Tangah tabuko | ɛ | ʌ | ɔ | |||
| Tabuko | a | ã | ||||
Vokal biasonyo ado di pasangan muluik/sengau, walaupun hanyo ado tigo vokal sengau patangahan jo ado vokal oral patangahan nan jumlahnyo duo kali labiah banyak. /ʌ/ indak batua-batua di tangah, walaupun nan nampak di siko dek alasan estetika. Baitu pulo, /ɨ/ juo ditampakan sabagai ([ɯ] nan labiah ka balakang.[rujuakan?] Salain vokal monoftong di atas, bahaso Aceh juo mampunyoi 5 diftong oral, surang-surang jo pasangan sengau:
- /iə ɨə uə ɛə ɔə/
- /ĩə ɨ̃ə ũə ɛ̃ə ɔ̃ə/
| Bibia | Rongga-gigi | Langik-langik | Langik-langik balakang | Celah suaro | |
|---|---|---|---|---|---|
| Sengau | m | n | ɲ | ŋ | |
| Letup | p b | t d | c ɟ | k g | ʔ |
| Desis | s | ʃ | h | ||
| Hampiran | w | l | j | ||
| Getar | r |
/s/ adolah alveodental laminal. /ʃ/ sacaro teknis barupo post-alveolar tetapi dikalompokkan dalam kolom langik-langik untuak alasan estetika.
Contoh
- Peue haba? = Apo kaba?
- Haba gèt = Kaba baiak.
- Lôn piké geutanyoë han meureumpök lé = Den kiro wak indak ka basuo lai do.
- Lôn jép ië u muda = Den minum aia karambia mudo.
- Agam ngön inöng = laki-laki jo padusi
- Lôn = Ambo/Den/Awak
- Kah, droë , Gata = waang, awak, sanak
- H'an = indak
- Na = ado
- Pajôh = makan
- Jih, dijih, gobnyan = inyo
- Ceudah that gobnyan. = Gagah bana inyo.
- Lôn meu'en bhan bak blang thô. = Awak bamain bola di sawah kariang.
Rujuakan
Pautan lua
| Ado edisi Bahaso Aceh di Wiki |
| Caliak katarangan manganai bahaso aceh di Wikikato. |
- Bahaso Aceh di Ethnologue
- (Indonesia) Portal Baraja Bahaso Aceh
- (Indonesia) Baraja Bahaso Aceh
This article uses material from the Wikipedia Minangkabau article Bahaso Aceh, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Konten tasadio di bawah CC BY-SA 4.0 kacuali dinyatoan lain. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Minangkabau (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.