ब्रह्मगुप्त

ब्रह्मगुप्त (५९८ - ६६८) प्रसिद्ध भारतीय गणितज्ञ छल । ओ तत्कालीन गुर्जर प्रदेश (भीनमाल) क अन्तर्गत आबयवाला प्रख्यात शहर उज्जैन (वर्तमान मध्य प्रदेश, भारत) क अन्तरिक्ष प्रयोगशालाक प्रमुख छल आ एहि दौरान ओ दूटा विशेष ग्रन्थ लिखलनि: ब्राह्मस्फुटसिद्धान्त (सन् ६२८ मे) आ खण्डखाद्यक वा खण्डखाद्यपद्धति (सन् ६६५ मे) ।

ब्रह्मगुप्त
ब्रह्मगुप्त
जन्म५९०/५९८ CE
मृतुc.६७० CE
क्षेत्रगणित,खगोल शास्त्र
प्रसिद्धि 
  • शून्य
  • ब्रह्मगुप्त प्रमेय
  • ब्रह्मगुप्त सर्वसमिका
  • ब्रह्मगुप्तक सूत्र

ई सभ नीक शोधकर्ता छल आ ओ सभ शोधक अनुकूल भागक कल्पना कयने अछि। प्रसिद्ध गणितज्ञ ज्योतिषी भास्कराचार्य अपन सिद्धान्तक आधार मानने छथि आ बहुत ठाम हिनकर विद्वताक प्रशंसा कएल गेल अछि। मध्यकालीन यात्री अलबरुनी सेहो ब्रह्मगुप्तक उल्लेख कएने छथि।

जीवन परिचय

ब्रह्मगुप्त आबू पर्वत आ लुनी नदीक बीच स्थित भीनमाल नामक गामक निवासी छल । हिनकर पिताक नाम जिष्णु छल। हुनकर जन्म सन् ५२० मे भेल छल । ओ प्राचीन ब्रह्मपितामहसिद्धांतक आधार पर ब्राह्मस्फुटसिद्धान्त तथा खण्डखाद्यक नामक करण ग्रन्थ लिखने छल, जेकर अनुवाद अरबी भाषामे, अनुमानतः खलीफा मंसूरक समय, अलफजारीद्वारा अल - हिन्द वल - हिन्द आ याकूब इब्न तारिकद्वारा अल अरकंदक नामसँ भेल । हिनकर एकटा दोसर ग्रन्थ 'ध्यानग्रहोपदेश' नामसँ सेहो अछि। एहि ग्रन्थसभक किछु परिणामसभक विश्वगणितमे अभूतपूर्व स्थान अछि ।

आचार्य ब्रह्मगुप्तक जन्म राजस्थान राज्यक भीनमाल शहरमे ईस्वी सन् ५९०/५९८ मे भेल छल । एही कारण हुनका 'भिल्लमालाआचार्य' नामसँ सेहो उल्लेख कएल गेल अछि । ई शहर तत्कालीन गुजरात प्रदेशक राजधानी तथा हर्षवर्धन साम्राज्यक राजा व्याघ्रमुखक समकालीन मानल जाइत अछि।

शून्य (०)

शून्यक उपयोगक नियम ब्रह्मगुप्तक ब्रह्मस्फुट सिद्धान्त (सातम शताब्दी) मे देखाइ देलक, जे शून्यक योग स्वयं शून्यक रूपमे कहैत अछि, आ निम्नलिखित तरीकासँ शून्य द्वारा गलत विभाजनक वर्णन करैत अछि:

कोनो धनात्मक वा ऋणात्मक संखिक शून्य सँ भाग देबय पर, ओ अंश अछि जकर विभाजक शून्य अछि। कोनो ऋणात्मक वा धनात्मक संखिक द्वारा शून्य केँ भागब या तँ शून्य अछि अथवा एकरा अंशक रूप मे व्यक्त कएल जाइत अछि जकर अंकक रूप मे शून्य आ संखिक रूप मे परिमित मात्रा होइत अछि। शून्य केँ शून्य सँ विभाजित कयनाइ शून्य अछि।

एहो सभ देखी

सन्दर्भ सामग्रीसभ

बाह्य जडीसभ

Tags:

ब्रह्मगुप्त जीवन परिचयब्रह्मगुप्त शून्य (०)ब्रह्मगुप्त एहो सभ देखीब्रह्मगुप्त सन्दर्भ सामग्रीसभब्रह्मगुप्त बाह्य जडीसभब्रह्मगुप्तउज्जैनमध्य प्रदेश

🔥 Trending searches on Wiki मैथिली:

५८जोन अफ अर्ककश्मीरी भाषानितिन गडकरीअन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक कोषसार्वभौम सम्पन्न राष्ट्रसभक सूचीरतन राजपूतएडल्फ हिटलरमार्गरेट थ्याचरआइभोरी कोस्टक्ष१४ नवम्बररामानन्द सागरबेलथाइल्याण्डआइएसबिएनचहल गोत्रमाइक्रोसफ्ट१९००कराचीसर्वाधिकाररोमेलु लुकाकुपटनाजगत प्रकाश नड्डापारुल यादवडेल कार्नेगी२० सितम्बरसुमित्रा महाजनआशका गोरडियाविराट कोहलीमेरी कोममहावीरमोराहाङरियो दी जेनेरियोघोड़ासमाजवादचिराग पासवानप्यालेस्टाइन राज्यदिशा वकानीजन गण मनसुजाता कोइरालारिले रेडकानूनअरब सागरकन्नड़ भाषासर्गी ब्रिनहिमा दासलुइस स्वारेजफाक्चामाराकिस्ट कलेज अफ म्यानेजमेन्टलता मंगेशकरशरतचन्द्र चट्टोपाध्यायनागी, भोजपुरमादक पेयईसाई धर्मविवियन डीसेनाक्यालिफोर्नियाचलचित्रवराहक्षेत्र धामडोनाल्ड ट्रम्पश्री कृष्णएभा डिभाइनसाउथ डेकोटातबुफुटबलनमस्ते झरनाएमी नुथरखेसारी लाल यादवएसियाक सार्वभौम सम्पन्न राष्ट्र आर निर्भर प्रदेशक सूचीअदिति राव हैदरी🡆 More