ಕನಕನ ಕಿಂಡಿ

ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಸಂತ ಕನಕದಾಸರಿಗೆ ದರ್ಶನ ನೀಡಿದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಜನಪ್ರಿಯ ದಂತಕಥೆಗಳಿವೆ. ಲಭ್ಯವಿರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಾವು ಈ ಪ್ರಸಂಗದ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಬಿಚ್ಚಿಡಬಹುದು. ಕನಕದಾಸರು ಯಾತ್ರಿಕರಾಗಿ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಇಷ್ಟದೇವರಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಉಡುಪಿಗೆ ಬಂದರು. ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರು ಈ ಭಗವಂತನ ಭಕ್ತನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿದ್ದರಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದ ರಸ್ತೆಬದಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗುಡಿಸಲಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ತಂಗಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದರು. ಕನಕದಾಸರು ಗುಡಿಸಲಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಂಬೂರಿಯನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಯು ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಅವರ ನಡುವೆ ಇತ್ತು. ಕೆಳವರ್ಗದವರಾದ(ಬೇಡನಾಯಕ)ಅವರಿಗೆ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ದೇಗುಲದ ಗೋಡೆಯು ಸಹಜವಾಗಿ, ಭೌತಿಕ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ತಡೆಗೋಡೆಯಾಗಿತ್ತು ಆದರೆ ಅವನ ಆಂತರಿಕ ಕಣ್ಣುಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಯಾರು ಸಾಧ್ಯ? ಅವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೆರೆದಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಕನಕದಾಸರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸಿದನು.

ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಕಳೆದು ನಂತರ ಒಂದು ರಾತ್ರಿ ಕನಕದಾಸರು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಇಚ್ಛಿಸಿದಾಗ ದೇವರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಭೂಕಂಪವಾಯಿತು ಮತ್ತು ದೇಗುಲದ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಬಿರುಕು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಪೂರ್ವದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಮಹಾನ್ ದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದನು (ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ದೇವರುಗಳು ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಮರೆಯದಿರಿ, ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಸ್ವತಃ ಶ್ರೀ ಕನಕದಾಸರನ್ನು ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಲು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದನು). ಈ ಬಿರುಕಿನ ಮೂಲಕ ಕನಕದಾಸರು ಕೃಷ್ಣನ ಪ್ರತಿಮೆಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರು ಈ ಬಿರುಕಿನ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಕನಕದಾಸರು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಅದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬ ಅಂಶದ ಅರಿವಾಯಿತು. ಬಿರುಕನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಸುವ ಬದಲು ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜರು ಅದನ್ನು ದೊಡ್ಡದಾಗಿಸಿ ಕಿಟಕಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಕನಕದಾಸರಿಗೆ ದರ್ಶನ ನೀಡಿದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ಕಿಟಕಿಯನ್ನು ಕನಕನ ಕಿಂಡಿ (ಕನಕನ ಕಿಟಕಿ) ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಭಾರತೀಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳೊಳಗಿನ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಉಡುಪಿ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಒಂದು ಅಪವಾದವಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಪೂರ್ವದಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವ ವಿಗ್ರಹದ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ದೇವಾಲಯದ ವಿಗ್ರಹವು ಮೂಲತಃ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿತ್ತು ಆದರೆ ವಿಗ್ರಹವು ತಿರುಗಿತು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದ ಗೋಡೆಯು ಬಿರುಕು ಬಿಟ್ಟಿತು ಎಂದು ಪುರಾಣ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜಾತಿ, ಪಂಗಡಗಳು ಕೆಳಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಅಂದಿನಿಂದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಪರಮಾತ್ಮನ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಮಹಾನ್ ಕನಕದಾಸರ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಅಂದಿನಿಂದ ಕನಕದಾಸರು ತಮ್ಮ ಭೌತಿಕ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಒಳಗಣ್ಣಿನಿಂದ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು. ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತಗೊಳಿಸಲು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮೊದಲು ಈ ಕಿಟಕಿಯ ಮೂಲಕ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ನೋಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಪರ್ಯಾಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಹಿಸಲು ಹೋಗುವ ಎಂಟು ಮಠಗಳ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು ಸಹ ಈ ಕಿಟಕಿಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಿಟಕಿಯ ಮೂಲಕ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರವೇ ಅವರು ದೇಗುಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ.

 

ಈ ದಿವ್ಯ ಘಟನೆಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲು ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಕಿಟಕಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇಣುಕು ರಂಧ್ರಗಳ ಹಂದರದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಕಿಟಕಿಯನ್ನು ಕನಕನ ಕಿಂಡಿ (ಕನಕನ ಕಿಟಕಿ) ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಿಟಕಿಯ ಮೂಲಕ ಇಣುಕಿ ನೋಡಿದಾಗ ಯಾತ್ರಿಕನು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸದೆಯೇ ಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಈ ಕಿಟಕಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ ಎಲ್ಲಾ ಭಕ್ತರು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮೊದಲು ಈ ಕಿಟಕಿಯ ಮೂಲಕ ಕೃಷ್ಣನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ನೋಡುವುದು ವಾಡಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

• ಉಡುಪಿ ಪುಟಗಳು
• ಪೊಟ್ಪುರಿ
• ದ್ವೈತ