საჭადრაკო ოლიმპიადა 1933

თავიდან ფიდემ ოლიმპიადის ჩატარება ესპანეთის ფედერაცია მიანდო, მაგრამ მალე ესპანეთმა აწონ-დაწონა რა თავისი შესაძლებლობები და ოლიმპიადის ორგანიზაციაზე უარი განაცხადა. მაშჳნ 1932 წლის ფიდეს კონგრესზე ამერიკელებმა ისურვეს ტურნირის მასპინძლობა. ფიდე მათ უარი არ უთხრა და დაადგინა: მორიგი ოლიმპიადა ჩიკაგოში გამართულიყო 1933 წელს. დრო გადიოდა, ახლოვდებოდა ტურნირის დაწყების ვადა და ამერიკიდან არაფერი ისმოდა. მაშინ ფიდემ ოფიციალური შეკითხვა გაუგზავნა აშშს საჭადრაკო ფედერაციას და ოფიციალური პასუხიც მიიღო: ამერიკელები ოლიმპიადის ჩატარებაზე უარს ამბობდნენ. ფიდეს მხსნელად ინგლისელები მოევლინნენ. მათ იკისრეს ოლიმპადის პატარა საკურორტო ქალაქ ფოლკსტონში ჩატარება და ჩაატარეს კიდეც, თუმცა ეს ისეთ მოკლე დროში მოხდა რომ, ბევრი ქვეყნის საჭადრაკო ფედერაციას არც კი ეგონა თუ ოლიმპიადა საერთოდ ჩატარდებოდა. ფოლკსტონში 15 ქვეყნის ნაკრები შეიკრიბა. გუნდი არ გამოგზავნა გერმანიამ, სადაც უკვე ფაშისტები იყვნენ ქვეყნის სათავეში მოსულნი. ის კი არა გერმანია საერთოდ გამოვიდა ფიდედან. ტურნირში მონაწილე გუნდების თითქმის ნახევარი ფავორიტებად შეიძლებოდა ჩაგვეთვალა. უპირველეს ყოვლისა ეს იყვნენ ამერიკელები, პოლონელები და უნგრელები. ძლიერი გუნდები ჰყავდათ ჩეხებს, შვედებს და ავსტრიელებს.

ენერგიულად აიღეს სტარტი ამერიკელებმა. ისინი მატჩს მატჩზე იგებდნენ და ნელ-ნელა შორდებოდნენ მდევრებს. მდევრები კი შვედები და ჩეხები იყვნენ. ბოლო ტურში ამერიკელები, რომლებსაც 37,5 ქულა ჰქონდათ ჩეხებს ხვდებოდნენ. ჩეხებს ამ დროისათვის 35 ქულა და მეორე ადგილი გარანტირებული ჰქონდათ. თუ აღმოსავლეთევროპელები შეძლებდნენ და 3,5 ქულას აართმევდნენ ამერიკელებს ჰამილტონ-რასელის თასი კვლავ ევროპაში დაბრუნდებოდა. ამიტომაც ჩეხებმა დიდი ბრძოლა გაუმართეს ლიდერს. ხუთი საათის შემდეგ სამ დაფაზე თამაში დამთავრებული იყო და ჩეხები 2,5-0,5 იგებდნენ. ფლორმა და ოპოჩენსკიმ დაამარცხეს კეჟდენი და სიმონსონი. ხოლო რეიფირჟი ყაიმზე შეუთნხმდა ფაინს. დარჩენილი იყო მარშლ - ტრეიბლის პარტია. მოჭადრაკეები ბევრს ნერვიულობდნენ და შეცდომებსაც უშვებდნენ. ბოლო შეცდომა ჩეხმა დაუშვა და ამერიკელმა ვეტერანმა პარტიაში გამარჯვებასთნ ერთად გუნდის ჩემპიონობაც იზეიმა. მესამე ადგილზე მხოლოდ დამატებითი (მეტი მოგებული მატჩი) მაჩვენებლების წყალობით შვედები გავიდნენ.

კვლავ დიდი ინტერესი გამოწვია ტურნირში მსოფლიოს ჩემპიონის ალექსანდრე ალიოხინის გამოსვლა. მსოფლიოს გარშემო ხანგრძლივი და მმომქანცველი ტურნედან დაბრუნებულმა ალიოხინმა მძიმედ დაიწყო და მეორე ტურში ტარტაკოვერთან დამარცხდა კიდეც. გარდამტეხი აღმოჩნდა პარტია სულთნ-ხანთან, რომელიც ჩემპიონმა 11 საათიანი ბრძოლის შემდეგ მოიგო. ამის შემდეგ ალიოხინი ჩვეული ძალით ათმაშდა და საბოლოოდ მოიგო კიდეც პირველი დაფა.

მონაწილეობდა 15 ქვეყნის ნაკრები. ტურნირი ჩატარდა წრიული სისტემით.

• 1   პოლონეთი - 39
• 2   ჩეხოსლოვაკია - 37,5
• 3   შვედეთი - 34
• 4   პოლონეთი - 34
• 5   უნგრეთი - 34
• 6   ავსტრია - 33,5
• 7   ლიეტუვა - 30,5
• 8   საფრანგეთი - 28
• 9   ლატვია - 27,5
• 10   ინგლისი - 27
• 11   იტალია - 24,5
• 12   დანია - 22,5
• 13   ისლანდია - 17
• 14   ბელგია - 17
• 15   შოტლანდია - 14

•   აშშ

ისააკ კეჟდენი 10 (7=6-1), ფრენკ ჯეიმზ მარშალი 7 (+4=6-0), როიბნ ფაინი 9 (+6=6-1), არტურ უილიამ დეიკი 10 (+9=2-2), ალბერტ სიმონსონი 3 (+2=2-2)

•   ჩეხოსლოვაკია

სალო ფლორი 9 (+6=6-2), კარელ ტრეიბლი 6,5 (+4=5-3), იოზეფ რეიფირჟი 7,5 (+4=7-1), კარელ ოპოჩენსკი 11,5 (+10=3-0), კარელ სკალიჩკა 3 (+3=0-2)

•   შვედეთი

გედეონ შტალბერგი 7,5 (+3=9-2), გოსტა შტოლცი 8 (+5=6-3), ერიკ ლუნდინი 10 (+7=6-1), კარლ ბერიზდტსონ-კულბერგი 8,5 (+6=5-3).

პირველი დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ალექსანდრე ალიოხინი	საფრანგეთი	9,5	12	79,2
ისააკ კეჟდენი	აშშ	10	14	71,4
საველი ტარტაკოვერი	პოლონეთი	9	14	64,3
სალო ფლორი	ჩეხოსლოვაკია	9	14	64,3

მეორე დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ფრენკ ჯეიმზ მარშალი	აშშ	7	10	70,0
ლუის ბეტბედერ - მატიბეტი	საფრანგეთი	8	12	66,7
პაულინ ფრიდმანი	პოლონეთი	7,5	12	62,5

მესამე დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ერიკ ლუნდინი	შვედეთი	10	14	71,4
როიბნ ფაინი	აშშ	9	13	69,2
მოუსეს ფაიგინსი	ლატვია	9	14	64,3

მეოთხე დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
კარელ ოპოჩენსკი	ჩეხოსლოვაკია	11,5	13	88,0
არტურ უილიამ დეიკი	აშშ	10	13	76,9
ჰანს მიულერი	ავსტრია	9	13	69,2

სათადარიგო დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ანდრე ლილიენტალი	უნგრეთი	10	13	76,9
ლეონარდს აბრამავიჩუსი	ლიეტუვა	6	9	66,7
კონელ ალექსანდერი	ინგლისი	7	11	63,6

ლიტერატურა

• Ю. Авербах, Б. Туров Шахматные олимпиады. Москва. изд. ,,ФиС’’ 1974
• Шахматы. Энциклопедический словарь. Москва. изд. ,,Советская Энциклопедия’’ 1990
• Шахматная Энциклопедия. Москва. 2004.
• Ханамирян Г. Всемирные шахматные Олимпиады. 1927-2006. Ереван: 2006

• შედეგები