დაღეთი

მდებარეობს თეთრიწყაროს პლატოზე, მდ. ჭივჭავის (ხრამის მარცხენა შენაკადი) მარცხენა ნაპირას, ზღვის დონიდან 860 მეტრზე, თეთრიწყაროდან დაშორებულია 10 კილომეტრით. მოსახლეობა — 101 მცხოვრები (2014).

სოფელი
დაღეთი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	ქვემო ქართლიქვემო ქართლის მხარე
მუნიციპალიტეტი	თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი
თემი	დაღეთი
კოორდინატები	41°31′38″ ჩ. გ. 44°31′49″ ა. გ. / 41.52722° ჩ. გ. 44.53028° ა. გ. / 41.52722; 44.53028
ცენტრის სიმაღლე	860 მ
მოსახლეობა	101 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	სომხები 97 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995
საქართველო ქვემო ქართლის მხარე თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი

2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 101 ადამიანი.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
2002	235	89	146
2014	101	45	56

დაღეთი პირველად 1556 წლის საბუთში მოიხსენიება, საიდანაც ირკვევა, რომ დონდარა მამადელაშვილს დაღეთის მამასახლისობა უბოძა დედოფალმა ნესტან-დარეჯანმა. XVII საუკუნის საბუთების მიხედვით, დაღეთს ორბელიშვილები ფლობდნენ.

სოფლის სამხრეთ უბანში შემორჩენილია ერთნავიანი ეკლესიის ნანგრევები. მის ირგვლივ სასაფლაოზე მრავალი ქვაჯვარია. ზედაპირზე ნაპოვნი მოჭიქული და წითელი კერამიკის ნიმუშები XI–XIII საუკუნეებს მიეკუთვნება. სოფლის ჩრდილო-დასავლეთით, დაახლოებით 1,5 კმ-ზე, ქვიან ბორცვზე აღმოჩენილია ნანგრევთა ნაშთები. მას ახლა ყალაჩას უწოდებენ, ძველ რუკებზე კი აქ ყალაჩის მონასტერია აღნიშნული. კირხსნარიანი ლოდების გროვათა გარდა, არის მშრალად ნაწყობი განიერი კედლებიც.

დაღეთის დასავლეთით, დაახლოებით 1 კმ-ზე, თეთრიწყაროსკენ მიმავალი გზის მარჯვენა მხარეს, ერთნავიანი ეკლესიის ნანგრევია. პერანგშემოძარცული შენობის კედლები რეგულარული წყობით იყო ნაგები. სამხრეთ შესასვლელზე ჯვრებით, კოპებითა და წარწერით შემკული დიდი არქიტრავის ქვა იდო, რომლის ასომთავრული წარწერა X საუკუნისაა და ასე იკითხება: „ქრისტე, შეიწყალე ქობულ ჴევისუფალი, ესე და კარკნალი წყაროჲ მან ქმნა“. წარწერაში ნახსენები კარკნალი (საბას მიხედვით, „დიდი ქვავნარი“) ზემოაღწერილ ყალაჩას უნდა გულისხმობდეს. ამავე ეკლესიის ქვებში ნაპოვნია წნული ჩარჩოთი შემკული ასომთავრული წარწერის ნაშთი — „თამარის!“; შესაძლოა აქ თამარ მეფე იგულისხმება. დაღეთის მახლობლად შემორჩენილია უკანდაღეთის ნასოფლარი და გადაკეთებული ეკლესიის ნაშთი XI საუკუნის წარწერებით, ჩრდილო-აღმოსავლეთით კი — ნასოფლარი ორთაშუა. ყველა წარწერიანი ქვა ამჟამად საქართველოს ეროვნულ მუზეუმშია.

• დაღეთის არქეოლოგიური ძეგლი

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 402.;

• ბერძენიშვილი დ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012.;
• დოკუმენტები საქართველოს სოციალური ისტორიიდან, [ტ.] 2, ნ. ბერძენიშვილის რედ., თბ., 1953;
• ვახუშტი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, თ. ლომოურისა და ნ. ბერძენიშვილის რედ., თბ., 1941;
• ლაპიდარული წარწერები, [ტ.] 1, ნ. შოშიაშვილის გამოც., თბ., 1980; მასალები საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიისა და ტოპონიმიკისათვის, წგ. 1, ზ. ალექსიძისა და შ. ბურჯანაძის გამოც., თბ., 1964.