Genipa Americana: Sebbangan ti mula

Genipa americana
	Sabong ti Genipa americana
Taksonomia
Pagarian:	Plantae
Klado:	Tracheophytes
Klado:	Angiospermae
Klado:	Eudicotidae
Klado:	Asterids
Urnos:	Gentianales
Pamilia:	Rubiaceae
Henero:	Genipa
Sebbangan:	G. americana
Dua a nagan
	Genipa americana; L.
Kapada a nagan
	Genipa americana var. caruto K.Schum.; Genipa americana var. riobranquensis Kuhlm.; Genipa americana f. grandifolia Chodat & Hassl.; Genipa americana f. jorgensenii Steyerm.; Genipa americana f. parvifolia Chodat & Hassl.; Genipa barbata Presl; Genipa brasiliana A.Rich.; Genipa brasiliensis (Spreng.) Baill.; Genipa caruto Kunth; Genipa codonocalyx Standl.; Genipa excelsa K.Krause; Genipa grandifolia Pers.; Genipa humilis Vell.; Genipa oblongifolia Ruiz & Pav.; Genipa oleosa Rojas; Genipa pubescens DC.; Genipa venosa Standl.;

Daytoy ket patneng kadagiti tropikal a bakir iti Amianan ken Abagatan nga Amerika.

Deskripsion

Dagiti kayo nga Genipa americana ket agtayagda aginggana iti 30 m ken aginggana iti 60 cm dbh. Dagiti ukis ti kayoda ket nalamuyot ken bassit laeng dagiti rengngat. Dagiti bulong ket agsinnublat, arinduyog, wenno immatiddog, 10–35 cm iti kaatiddog, 6–13 cm iti kaakaba, ken nasileng a nangisit a berde, nga agraman iti intero a paraigid, natirad wenno timmirad nga ungto, ken umakikid iti baba. Dagiti inploressensia ket rimpuok aginggana iti 10 cm iti kaatiddog. Dagiti sabong ket puraw aginggana iti maraduyaw, nabanglo bassit, ti calyx ket sukog kampana, ti corolla ket 2–4.5 cm iti kaatiddog, sukog trumpeta, ken lima wenno innem ti pingirna. Dagiti lima nga ababa nga estambre ket naiseksek iti ngato ti tubo ti corolla. Ti bunga ket napuskol ti ukisna a makan a maris-dapo a berry a 10–12 cm iti kaatiddog, 5–9 cm iti diametro.

Pannakaiwarwaras ken habitat

Ti Genipa americana ket patneng kadagiti tropikal a bakir iti Kaamerikaan, manipud iti tropikal a Florida iti abagatan aginggana iti Arhentina. Daytoy ket adda manipud iti pantar ti baybay aginggana iti 1200 m iti kangato, ngem adda met dagiti mangibagbaga a ti kasisigud a sakup ket ti akin-abagatan nga Abagatan nga Amerika.

Dagiti bernakular a nagan

Iti Ingles, ti kayo ket ammo a kas genip /ˈdʒɛnɪp/ ken ti bunga a kas genipap /ˈdʒɛnɪpæp/.

Colombia: jagua, caruto, huito; Brasil: jenipapo, dati a genipapo; Costa Rica: guaitil, tapaculo; Nicaragua: tapaculo, yigualtí; Mehiko: shagua, xagua; Perú: huito, vito; Arhentina: ñandipá; Bolivia: bí

Daytoy ket matawtawagan a kas we'e (*weʔe) iti Proto-Tucanoan.

Dagiti kemikal a kompuesto

Dagiti sumaganad a kompuesto ket naisinan manipud iti G. americana: genipic acid, genipinic acid, genipin (amin dagiti tallo ket manipud iti bunga) ken ti geniposidic acid (bulbulong).

Dagiti usar

Ti naganos a bunga ti G. americana ket makaiyaon iti likod a maus-usar a kas tina para kadagiti batek, pinintaan iti kudil ken panagpassiat iti insekto.

Daytoy a sebbangan ket naimulmula para kadagiti makan a bunga, a makmakan kadagiti preserba wenno maaramid kadagiti mainum, jelly, wenno sorbetes.

Naresistansia ti kayo, natibker, ken nalaka maiyobra ken inus-usar a panagaramid kadagiti alikamen ken iti konstruksion ken panagallawagi.

Dagiti nagibasaran

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Genipa americana iti Wiki Commons

This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Genipa americana, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.