Unaŋat Suli Iñuit Uqautchiŋat

Aŋayuqaaġiitim uqautchiŋat makua Tannapta Nunaanilu, (Alaaskaq) Kanatamilu (Iñuit Nunaŋat) iḷagiruq Nunavut-nilu Kaŋiġniġit Nunanilu (Qakmalialuit Nunaat) salliñiq Kaapiaŋmilu (Nunavik) salliñiq Lapuraturaġlu (Nunatchiavut). Allat nunat-ni: Kalaałłit Nunaanilu Uruusiġlu (Qullim Qikiqtaġruŋa).

Una aŋayuqaaġiit uqautchiġniñ taapkunuqaqtuq malġunik: Iñuit-lu Unaŋat-lu. Unaŋam taapkunuŋa uqautchiqaqtuq atausinik - Unaŋatun, Unaŋat Qikiqtaŋat-nilu Amiġlu uqaġuuruaq. Iñuit taapkunuŋa autaaqtuq malġuukkun: Yupiit uqautchiŋat, ikaġñiġlu kiluaġñiġlu Alaaskaġmilu Qulliġmilu uqaġuurut, suli Iñuit uqautchiŋat, salliñiq Alaaskaġmilu Kanatamilu Kalaałłit Nunaanilu uqaġuurut -- autaaqtut uqautchit-kun iñugiaktuat.

Ini atausiq uqautchiġniñ atausiq, Sirinitun, inillaŋaŋitchuq.

Unaŋatun

• Unaŋatun (Unangam Tunuu / Унаӈам тунуу) (40-80-nik unaŋaraaqtuqtit)
  • Ikaġñiq-Qitiq uqausit: Atkamiutun, Attumiutun † (1997), Piariŋaġmiutun † (2021), Kivaliġñiq Unaŋatun
  • Kivaliġñiġit uqausit: Unalaskamiutun, Amiġmiutun

Iñuit

• Sirinitun naagaa Uqaġlistun (Uqeghllistun) † (1997)
• Yupiitun
  • Alutiiq (80-nik uqaġuuruat)
    • Kuniagalutiiq (Alutiit’stun)
    • Chugachiġmiutun (Sugt’stun)
  • Yupiitun Qitiq Alaaskaġniñ (5,000-nik uqaġuuruat ±50%)
    • Sivaaġmiutun (Cugtun)
    • Nunivaaġmiutun (Cugtun) (5–25-nik uqaġuuruat)
  • Nuvuqaġmiutun (Nuvuqaghmiistun) (70-nik uqaġuuruat)
  • Yuitun (Yuit/Yupigestun) ("Yuit" Uruusiġmi, "Yupigestun" Alaaskaġmi; Chaplino-lu (Sapulinu) Sivuqaġlu)
    • Uŋasiġmiutun (Ungazighmiistun) (200-nik uqaġuuruat)
    • Sivuqaġmiutun (Sivuqaghmiistun) (400–750-nik uqaġuuruat)
• Iñuit uqautchiŋat (100,000-nik uqaġuuruat)
  • Iñupiatun (salliñiq Alaaskaġmi, 5,000-nik uqaġuuruat ±50%)
    • Qawiaraġmiutun naagaa Kiŋikmiutun
    • Iñupiatun Salliñiq Alaaskaġniñ (iḷagiruq Uummaġmiutun (Aklavik, Inuvik))
  • Qakmalialuktun (ikaġñiq Kanatami; 1,020-nik uqaġuuruat, 2016-m atchiiñiŋami)
    • Saliġmiutun (Paulatuk, Sachs Harbour, Tuktoyaktuk)
    • Inuinnaqtun (Ulukhaktoŋmi tairuqmiuq Kaŋiġruaġmiutunmik)
    • Natchiliŋmiutun (Natchiliŋmiut Nunaat, Nunavut-ni)
  • Inuktitun (kivaliġñiq Kanatami; 36,000-nik uqaġuuruat, 2016-m atchiiñiŋami)
    • Inuttitun naagaa Nunatchiavummiutitun (Nunatchiavut-ni, 550-nik uqaġuuruat)
    • Nunaviŋmiutitun (Nunaviŋmi)
    • Qikiqtaaluk nigiani (Kiluliñiq Qikiqtaaluŋmi)
    • Qikiqtaaluk uannaŋani naagaa Igluliŋmiutun (Salliñiq Qikiqtaaluŋmi)
    • Aiviliŋmiutun (kivaliġñiq qitiq Nunavut-ni)
    • Kivalliŋmiutun (uŋalaaġñiq Nunavut-ni)
    • Inuktun naagaa Avaniarsuaq (iñuġuit, Kalaałłit Nunaani, 800-nik uqaġuuruat)
  • Kalaałłitun (Kalaałłit Nunaani: 50,000-nik uqaġuuruat Kalaałłit Nunaani, 7,000 uqaġuuruat Tianmarġmi
    • Kalaałłitun Ikaġñiġniñ (44,000-nik uqaġuuruat)
    • Tunumiutun (kivaliġñiq Kalaałłit Nunaani, 3,000-nik uqaġuuruat)

Uqałhaaqtuq uqautchiŋa Iñuit ukua Kalaałitun.