Σλοβακία: χώρα της κεντρικής Ευρώπης

Η Σλοβακία (σλοβάκικα: Slovensko, ή Slovenská Republika) είναι δημοκρατία στην κεντρική Ευρώπη. Η χώρα έχει σύνορα με την Τσεχία και την Αυστρία στα δυτικά, την Πολωνία βόρεια, την Ουκρανία στα ανατολικά και την Ουγγαρία στα νότια. Ο πληθυσμός της είναι 5.424.687 κάτοικοι, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2023. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της χώρας είναι η Μπρατισλάβα και δεύτερη μεγαλύτερη πόλη το Κόσιτσε στην ανατολική πλευρά της χώρας. Εθνική εορτή είναι η 1η Σεπτεμβρίου (του 1992, η Ημέρα του Συντάγματος).

Δημοκρατία της Σλοβακίας Slovenská Republika
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικός ύμνος: Nad Tatrou sa blýska Αστραπή πάνω από τα Τάτρας
Η θέση της Σλοβακίας (σκούρο πράσινο)
-στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (πράσινο και σκούρο γκρι) -στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πράσινο)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Μπρατισλάβα 48°08′41″N 17°06′46″E / 48.1447°N 17.1128°E / 48.1447; 17.1128 (Μπρατισλάβα)
Επίσημες γλώσσες	Σλοβακικά
Πολίτευμα	Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Πρόεδρος Πρωθυπουργός	Ζουζάνα Τσαπούτοβα Ρόμπερτ Φίτσο
Ανεξαρτησία από την Τσεχοσλοβακία Ισχύον Σύνταγμα	1η Ιανουαρίου 1993
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα	49.035 km2 (129η) αμελητέο 1.474 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 12-2023   • Απογραφή 2011   • Πυκνότητα	5.424.687 (119η)  5.397.036   110,6 κατ./km2 (104η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2019)  • Κατά κεφαλή	201,799 δισ. $ (60η)   37.021 $ (41η)
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	109,863 δισ. $ (61η)   20.155 $ (40η)
ΔΑΑ (2021)	0,848 (45η) – πολύ υψηλός
Νόμισμα	ευρώ1 (€ EUR)
Ζώνη ώρας  • Θερινή ώρα	CET (UTC +1) (UTC +2)
ISO 3166-1	SK
Internet TLD	.sk και .eu ως κράτος μέλος της ΕΕ
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+421
1 Πριν το ευρώ η Κορόνα Σλοβακίας

Η Σλοβακία είναι μέλος της Ομάδα του Βίσεγκραντ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ, του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Στα δυτικά της χώρας βρίσκονται τα Καρπάθια όρη και στα ανατολικά έχει πεδιάδες. Η υψηλότερη κορυφή είναι η Γκερλαχόφσκι στιτ (2.655 μ.), τμήμα της οροσειράς Τάτρας. Σημαντικότεροι ποταμοί που διαρρέουν τη χώρα είναι οι: Βα, Χρον, Χόρναντ και Οντάβα. Ο Δούναβης αποτελεί τμήμα των νότιων συνόρων με την Ουγγαρία, ενώ ο Μοράβας αποτελεί τμήμα των συνόρων με την Τσεχία. Το κλίμα της Σλοβακίας είναι ηπειρωτικό.

Το 1918 η Σλοβακία και οι περιοχές της Βοημίας και της Μοραβίας ενώθηκαν για να σχηματίσουν την Τσεχοσλοβακία. Στο χάος που προέκυψε μετά τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας, δημιουργήθηκε για ένα πολύ μικρό διάστημα μια σλοβάκικη σοβιετική Δημοκρατία. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, η δημοκρατική και ακμάζουσα Τσεχοσλοβακία απειλείτο μόνιμα από τις ρεβιζιονιστικές κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ουγγαρίας, έως ότου τεμαχίστηκε τελικά με τη Συμφωνία του Μονάχου του 1938, όταν η Σλοβακία έγινε χωριστό κράτος που ελεγχόταν από τη ναζιστική Γερμανία. Εντούτοις, το αντιναζιστικό αντιστασιακό κίνημα οργάνωσε μια σφοδρή ένοπλη εξέγερση, γνωστή ως σλοβάκικη εθνική έγερση, το 1944. Μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Τσεχοσλοβακία επανενώθηκε και περιήλθε στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Την ειρηνική «βελούδινη επανάσταση» και την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1989 ακολούθησε η διάλυση της Τσεχοσλοβακίας και η ανάδειξη δύο διαδόχων κρατών το 1993. Σλοβακία και Τσεχία έχουν παραμείνει, ωστόσο, στενοί εταίροι, καθώς επίσης και με τις άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης μέσα στην ομάδα του "Visegrad".

Η Σλοβακία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την 1η Μαΐου του 2004. Το Κοινοβούλιο της χώρας υπερψήφισε στις 10 Απριλίου του 2008 τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά από έντονη πολιτική διαμάχη εβδομάδων. Από την 1η Ιανουαρίου 2009, το νόμισμα της χώρας έγινε το ευρώ, σε αντικατάσταση της Κορόνας. Η Σλοβακία ήταν η μοναδική χώρα της Ευρωζώνης, που απέρριψε με ψηφοφορία στο κοινοβούλιο της Σλοβακίας σχεδόν ομόφωνα στις 12 Αυγούστου του 2010, τη συμμετοχή της χώρας στον μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας.

Προϊστορία

 

Τα αρχαιότερα επιζώντα αρχαιολογικά καλλιτεχνήματα από τη Σλοβακία βρέθηκαν κοντά στο Νόβε Μέστο ναντ Βάχομ και χρονολογούνται από το 270.000 π.Χ., στην Πρώιμη Παλαιολιθική εποχή. Αυτά τα αρχαία εργαλεία, που κατασκευάστηκαν με την τεχνική της Κλακτονίας, μαρτυρούν την αρχαία κατοίκηση της Σλοβακίας.

Άλλα πέτρινα εργαλεία από τη Μέση Παλαιολιθική εποχή (200.000 - 80.000 π.Χ.) προέρχονται από το σπήλαιο Πρέβοτ (Πρεπόστσκα) κοντά στο Μπόινιτσε και από άλλες κοντινές τοποθεσίες. Η πιο σημαντική ανακάλυψη από εκείνη την εποχή είναι ένα κρανίο νεάντερταλ (που χρονολογείται από το 200.000 π.Χ.) που ανακαλύφθηκε κοντά στο Γκάνοβτσε, ένα χωριό στη βόρεια Σλοβακία.

Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει προϊστορικούς ανθρώπινους σκελετούς στην περιοχή, καθώς και πολλά αντικείμενα και απομεινάρια του Γραβεττιανού πολιτισμού, κυρίως στις κοιλάδες των ποταμών Νίτρα, Χρον, Ιπέλ, Βαχ μέχρι και την πόλη Ζίλινα και κοντά στους πρόποδες του Βίχορλατ, του Ίνοβετς και του Τρίμπετς, καθώς και στα βουνά Μιγιάβα. Τα πιο γνωστά ευρήματα περιλαμβάνουν το παλαιότερο γυναικείο άγαλμα από οστά μαμούθ (22.800 π.Χ.), τη διάσημη Αφροδίτη του Μοραβάνι. Το άγαλμα βρέθηκε στη δεκαετία του 1940 στο Μοραβάνι ναντ Βάχομ κοντά στο Πιεστάνι. Πολυάριθμα περιδέραια από κοχύλια από θερμοστατικά γαστερόποδα Σιπράκα προέρχονταν από τις περιοχές Ζακοβσκά, Ποντκόβιτσε, Χουμπίνα και Ραντόσινα. Αυτά τα ευρήματα παρέχουν την πιο αρχαία απόδειξη των εμπορικών ανταλλαγών που πραγματοποιούνταν μεταξύ της Μεσογείου και της Κεντρικής Ευρώπης.

Εποχή του Χαλκού

Η Εποχή του Χαλκού στη γεωγραφική επικράτεια της σύγχρονης Σλοβακίας πέρασε από τρία στάδια ανάπτυξης, τα οποία εκτείνονταν από το 2000 έως το 800 π.Χ. Σημαντική πολιτισμική, οικονομική και πολιτική εξέλιξη μπορεί να αποδοθεί στη σημαντική αύξηση της παραγωγής χαλκού, ιδιαίτερα στην κεντρική Σλοβακία (για παράδειγμα στη Σπάνια Ντόλινα) και στη βορειοδυτική Σλοβακία. Ο χαλκός έγινε μια σταθερή πηγή ευημερίας για τον τοπικό πληθυσμό.

Μετά την εξαφάνιση των πολιτισμών Τσακάνι και Βελάτιτσε, οι Λουζατιανοί επέκτειναν την οικοδόμηση ισχυρών και σύνθετων οχυρώσεων, με μεγάλα μόνιμα κτίρια και διοικητικά κέντρα. Οι ανασκαφές των Λουζατιανών λόφων καταγράφουν την ουσιαστική ανάπτυξη του εμπορίου και της γεωργίας κατά την περίοδο αυτή. Ο πλούτος και η ποικιλία των τάφων αυξήθηκαν σημαντικά. Οι κάτοικοι της περιοχής κατασκευάζουν όπλα, ασπίδες, κοσμήματα, πιάτα και αγάλματα.

 

Εποχή του Σιδήρου

Περίοδος Χάλστατ

Η άφιξη φυλών από τη Θράκη επηρέασε τους ανθρώπους του πολιτισμού Καλέντερμπεργκ, που ζούσαν στα χωριά που βρίσκονταν στην πεδιάδα (Σερεντ) και στα οχυρά λόφων όπως ο Μολπίρ, κοντά στο Σμολένιτσε, στα Μικρά Καρπάθια. Κατά τη διάρκεια των χρόνων της εποχής Χάλστατ, στη δυτική Σλοβακία ανεγέρθηκαν μνημειώδη ταφικά νεκροταφεία, με πριγκιπικό εξοπλισμό που αποτελείται από πλούσια διακοσμημένα αγγεία, στολίδια και διακοσμήσεις. Οι ταφικές τελετές αποτελούνταν εξολοκλήρου από την καύση των νεκρών. Ο κοινός λαός θάφτηκε σε νεκροταφεία επίπεδης επιφάνειας. Ιδιαίτερος ρόλος δόθηκε στην ύφανση και την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η τοπική εξουσία των «πριγκίπων» της περιόδου Χάλστατ εξαφανίστηκε στη Σλοβακία κατά τον τελευταίο αιώνα πριν από τα μέσα της πρώτης χιλιετίας π.Χ., μετά από διαμάχη μεταξύ των Σκυθο-Θρακιανών και των ντόπιων, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των παλαιών λόφων. Οι σχετικά αποδημητικές περιοχές επηρέασαν σύντομα το ενδιαφέρον των αναδυόμενων φυλών της Κελτικής, οι οποίες προχώρησαν από το νότο προς τα βόρεια, ακολουθώντας τους σλοβακικούς ποταμούς, και ενσωματώθηκαν ειρηνικά στα απομεινάρια του τοπικού πληθυσμού.

Περίοδος Λα Τεν

Γύρω στο 500 π.Χ. περίπου, στο έδαφος της σύγχρονης Σλοβακίας εγκαταστάθηκαν οι Κέλτες, οι οποίοι έχτισαν ισχυρά οπίντα στους χώρους της σύγχρονης Μπρατισλάβα και του Ντεβίν. Τα Μπιατέκ, ασημένια νομίσματα με επιγραφές στο λατινικό αλφάβητο, αντιπροσωπεύουν την πρώτη γνωστή χρήση γραφής στη Σλοβακία. Στις βόρειες περιοχές, τα υπολείμματα του τοπικού πληθυσμού που προέρχονταν από τη Λουζατία, μαζί με την κελτική και αργότερα της δακική επιρροή, δημιούργησαν τον μοναδικό πολιτισμό Πούχοφ, με προηγμένα χειροτεχνήματα και σίδερο, πολλά οχυρά και οχυρωμένους οικισμούς κεντρικού τύπου με νομίσματα του τύπου «Βελκομπιστερέτσκι» (χωρίς επιγραφές, με άλογο στη μία πλευρά και με κεφαλή από την άλλη). Αυτή η κουλτούρα συνδέεται συχνά με την κελτική φυλή που αναφέρεται στις ρωμαϊκές πηγές ως Κοτίνι.

Ρωμαϊκή περίοδος

Από το 2 μ.Χ. η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καθώς επεκτεινόταν, ίδρυσε και συντηρούσε μια σειρά από φυλάκια γύρω και ακριβώς βόρεια του Δούναβη, τα μεγαλύτερα από τα οποία ήταν το Καρνούντουμ (του οποίου τα απομεινάρια βρίσκονται στον κεντρικό δρόμο ανάμεσα στη Βιέννη και τη Μπρατισλάβα) και το Μπριγκέτιο (το σημερινό Σιόνι στα σύνορα Σλοβακίας-Ουγγαρίας). Τέτοιοι ρωμαϊκοί συνοριακοί οικισμοί χτίστηκαν στη σημερινή περιοχή του Ρούσοβτσε, που είναι σήμερα προάστιο της Μπρατισλάβας. Το στρατιωτικό οχυρό ήταν περιτριγυρισμένο από μη στρατιωτικό οικισμό (vicus) και πολλές αγροικίες (τύπου villa rustica). Το όνομα αυτού του οικισμού ήταν Γκερουλάτα. Το στρατιωτικό φρούριο ήταν έδρα μιας μονάδας επικουρικού ιππικού (ala quingenaria) περίπου 480 ιππέων, της Πρώτης Ίλης Κανανεφατών (Ala I Cannanefatum). Υπολείμματα ρωμαϊκών κτηρίων έχουν επίσης διατηρηθεί στο κάστρο Ντεβίν (σήμερα στο κέντρο της Μπρατισλάβας), στα προάστια της Ντούμπραβκα και Στούπαβα και στο λόφο του Κάστρου της Μπρατισλάβας.

 

Κοντά στη βορειότερη γραμμή που προστάτευε τη ρωμαϊκή ενδοχώρα, το Ρωμαϊκό Σύνορο (Limes Romanus), υπήρχε το χειμερινό στρατόπεδο Λαουγκαρίκιο (σημερινό Τρέντσιν) όπου τα επικουρικά στρατεύματα της Δεύτερης Λεγεώνας πολέμησαν και νίκησαν σε μια αποφασιστική μάχη επί της γερμανικής φυλής των Κουάδων το 179 μ.Χ. κατά τη διάρκεια των Μαρκομανικών πολέμων. Το Βασίλειο του Βαννίου, βασίλειο που ιδρύθηκε από τις γερμανικές σουηβικές φυλές των Κουάδων και των Μαρκομάνων, καθώς και αρκετές μικρές γερμανικές και κελτικές φυλές, μεταξύ των οποίων οι Όσοι και οι Κοτίνοι, υπήρχε στη δυτική και κεντρική Σλοβακία από το 8 με 6 π.Χ. έως το 179 μ.Χ.

Μεγάλες εισβολές από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα

Τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ., οι Ούννοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τις στέπες της Κεντρικής Ασίας. Το 377 μ.Χ. διέσχισαν το Δούναβη και κατέλαβαν την Πανονία, την οποία χρησιμοποίησαν για 75 χρόνια ως βάση για τις εισβολές τους στη Δυτική Ευρώπη. Ωστόσο ο θάνατος του Αττίλα το 453 προκάλεσε την εξαφάνιση των Ούννων. Το 568 μια Τουρκο-Μογγολική φυλετική συνομοσπονδία, οι Άβαροι, έκανε τη δική της εισβολή στην περιοχή του Μέσου Δούναβη. Οι Άβαροι κατέλαβαν τα πεδινά της πανονικής πεδιάδας και ίδρυσαν μια αυτοκρατορία που κυριαρχούσε στη λεκάνη των Καρπαθίων.

Το 623 ο σλαβικός πληθυσμός που ζούσε στα δυτικά τμήματα της Πανονίας αποχώρησε από την αυτοκρατορία τους μετά από επανάσταση με επικεφαλής τον Σάμο, έναν Φράγκο έμπορο. Μετά το 626 η ισχύς των Αβάρων άρχισε βαθμιαία να φθίνει, αλλά το κράτος τους συνέχισε να υπάρχει μέχρι το 804.

Σλαβικά κράτη

Οι σλαβικές φυλές εγκαταστάθηκαν στο έδαφος της σημερινής Σλοβακίας τον 5ο αιώνα. Η Δυτική Σλοβακία ήταν το κέντρο της αυτοκρατορίας του Σάμο τον 7ο αιώνα. Ένα σλαβικό κράτος γνωστό ως Πριγκιπάτο της Νίτρα γεννήθηκε τον 8ο αιώνα και ο ηγεμόνας Πρίμπινα ίδρυσε την πρώτη γνωστή χριστιανική εκκλησία στην επικράτεια της σημερινής Σλοβακίας το 828. Μαζί με τη γειτονική Μοραβία το πριγκιπάτο αποτέλεσε τον πυρήνα της Μεγάλης Αυτοκρατορίας της Μοραβίας από το 833. Η λαμπρότερη περίοδος της σλαβικής αυτοκρατορίας ξεκίνησε με την άφιξη των αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου το 863, κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του δούκα Ραστισλάβου, και την εδαφική επέκταση υπό τον δούκα Σβιάτοπουλκ Α΄.

Μεγάλη Μοραβία (830-πριν το 907)

 

Η Μεγάλη Μοραβία ιδρύθηκε γύρω στο 830 όταν ο Μόιμιρ Α΄ ενοποίησε τις σλαβικές φυλές που εγκαταστάθηκαν βόρεια του Δούναβη και επέκτεινε τη μοραβική υπεροχή πάνω από αυτούς. Όταν ο Μόιμιρ Α΄ προσπάθησε να αποχωρήσει από την κυριαρχία του βασιλιά της Ανατολικής Φραγκίας το 846, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο Γερμανός τον καθαίρεσε και βοήθησε τον ανιψιό του Μόιμιρ Ραστισλάβο (846-870) για την απόκτηση του θρόνου. Ο νέος μονάρχης ακολούθησε ανεξάρτητη πολιτική: αφού σταμάτησε μια φραγκική επίθεση το 855, προσπάθησε επίσης να αποδυναμώσει την επιρροή των Φράγκων ιερέων που κήρυτταν στο κράτος του. Ο δούκας Ραστισλάβος ζήτησε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ να στείλει διδασκάλους που θα ερμήνευαν τον Χριστιανισμό στη σλαβική γλώσσα.

Μετά από αίτημα του Ραστισλάβου, δύο αδέλφια, οι Βυζαντινοί αξιωματούχοι και ιεραπόστολοι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, ήρθαν το 863. Ο Κύριλλος ανέπτυξε το πρώτο σλαβικό αλφάβητο και μετέφρασε το Ευαγγέλιο στην παλαιά εκκλησιαστική σλαβική γλώσσα. Ο Ραστισλάβος ασχολήθηκε επίσης με την ασφάλεια και τη διοίκηση του κράτους του. Πολυάριθμα οχυρωμένα κάστρα που χτίστηκαν σε ολόκληρη τη χώρα χρονολογούνται από τη βασιλεία του και μερικά από αυτά (π.χ. το Ντοβίνα, που μερικές φορές ταυτίζεται με το κάστρο Ντεβίν) επίσης αναφέρονται από φραγκικά χρονικά ότι συνδέονται με τον Ραστισλάβο.

 

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ραστισλάβου το πριγκιπάτο της Νίτρα δόθηκε στον ανιψιό του Σβιάτοπουλκ ως δεσποτεία. Ο στασιαστής πρίγκιπας συμμάχησε με τους Φράγκους και ανέτρεψε τον θείο του το 870. Όπως και ο προκάτοχός του, ο Σβιάτοπουλκ Α΄ (871-894) ανέλαβε τον τίτλο του βασιλιά (rex). Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του η Μεγάλη Μοραβική Αυτοκρατορία έφτασε στη μεγαλύτερη εδαφική έκτασή της. Αποτελούνταν όχι μόνο από τη σημερινή Μοραβία και τη Σλοβακία, αλλά και από τη σημερινή βόρεια και κεντρική Ουγγαρία, την Κάτω Αυστρία, τη Βοημία, τη Σιλεσία, τη Λουζατία, τη νότια Πολωνία και τη βόρεια Σερβία. Όλες αυτές οι περιοχές ανήκαν στην αυτοκρατορία. Τα ακριβή σύνορα του κράτους του εξακολουθούν να αμφισβητούνται από τους σημερινούς συγγραφείς. Ο Σβιάτοπουλκ αντιστάθηκε επίσης στις επιθέσεις των ημινομαδικών φυλών των Μαγυάρων και της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, παρόλο που μερικές φορές ήταν αυτός που προσέλαβε ως μισθοφόρους τους Μαγιάρους, όταν διεξήγε πόλεμο ενάντια στην Ανατολική Φραγκία.

Το 880 ο πάπας Ιωάννης Β΄ ίδρυσε ανεξάρτητη εκκλησιαστική επαρχία στη Μεγάλη Μοραβία με επικεφαλής αρχιεπίσκοπο τον Μεθόδιο. Επίσης ονόμασε τον Γερμανό κληρικό Βίχινγκ αρχιεπίσκοπο της Νίτρα.

Μετά το θάνατο του πρίγκιπα Σβιάτοπουλκ το 894, οι γιοι του Μόιμιρ Β΄ (894-906;) και Σβιάτοπουλκ Β΄ τον διαδέχθηκαν ως πρίγκιπας της Μεγάλης Μοραβίας και πρίγκιπας της Νίτρα αντίστοιχα. Ωστόσο, άρχισαν τις διαμάχες για την κυριαρχία σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Αποδυναμωμένη από την εσωτερική σύγκρουση καθώς και από τον συνεχή πόλεμο με την Ανατολική Φραγκία, η Μεγάλη Μοραβία έχασε το μεγαλύτερο μέρος των περιφερειακών της εδαφών.

 

Εν τω μεταξύ, οι ημινομαδικές μαγυαρικές φυλές, πιθανόν έχοντας υποστεί ήττα από τους παρομοίως νομάδες Πετσενέγους, εγκατέλειψαν τα εδάφη τους ανατολικά από τα Καρπάθια Όρη, εισέβαλαν στη λεκάνη των Καρπαθίων και άρχισαν να καταλαμβάνουν σταδιακά έδαφος γύρω στο 896. Η προέλαση των στρατευμάτων τους μπορεί να βοηθήθηκε από τους συνεχείς πολέμους μεταξύ των χωρών της περιοχής των οποίων οι ηγεμόνες τους προσλάμβαναν περιστασιακά για να παρεμβαίνουν στους αγώνες τους.

Δεν είναι γνωστό τι συνέβη τόσο με τον Μόιμιρ Β΄ όσο και για τον Σβιάτοπουλκ Β΄ επειδή δεν αναφέρονται σε γραπτές πηγές μετά το 906. Σε τρεις μάχες (4-5 Ιουλίου και 9 Αυγούστου 907) κοντά στη Μπρατισλάβα, οι Μαγιάροι διέφυγαν τους βαυαρικούς στρατούς. Μερικοί ιστορικοί έθεσαν εκείνο το έτος ως την ημερομηνία της διάλυσης της Μεγάλης Μοραβικής Αυτοκρατορίας, λόγω της ουγγρικής κατάκτησης, ενώ άλλοι ιστορικοί τοποθετούν την ημερομηνία λίγο νωρίτερα (στο 902).

Η Μεγάλη Μοραβία άφησε πίσω της μια διαχρονική κληρονομιά στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Το γλαγολιτικό αλφάβητο και ο διάδοχός του, το κυριλλικό, διαδόθηκε σε άλλες σλαβικές χώρες, χαράσσοντας μια νέα πορεία στην κοινωνικοπολιτισμική τους ανάπτυξη. Το διοικητικό σύστημα της Μεγάλης Μοραβίας μπορεί να έχει επηρεάσει την ανάπτυξη της διοίκησης του Βασιλείου της Ουγγαρίας.

Βασίλειο της Ουγγαρίας (1000–1918)

 

Μετά την αποσύνθεση της Μεγάλης Μοραβικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 10ου αιώνα, οι Ούγγροι προσάρτησαν το έδαφος που περιλαμβάνει τη σύγχρονη Σλοβακία. Μετά την ήττα τους στον ποταμό Λεχ εγκατέλειψαν τους νομαδικούς τρόπους τους και εγκαταστάθηκαν στο κέντρο της κοιλάδας των Καρπαθίων, υιοθέτησαν τον Χριστιανισμό και άρχισαν να χτίζουν ένα νέο κράτος, το ουγγρικό βασίλειο.

Από τον 11ο αιώνα, όταν το έδαφος που κατοικούσε ο σλαβόφωνος πληθυσμός της λεκάνης του Δούναβη ενσωματώθηκε στο βασίλειο της Ουγγαρίας, μέχρι το 1918, όταν κατέρρευσε η αυστροουγγρική αυτοκρατορία, το έδαφος της σύγχρονης Σλοβακίας αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος του ουγγρικού κράτους. Η εθνοτική σύνθεση έγινε πιο διαφοροποιημένη με την άφιξη των Καρπαθιανών Γερμανών τον 13ο αιώνα και των Εβραίων τον 14ο αιώνα.

Μια σημαντική μείωση του πληθυσμού προήλθε από την εισβολή των Μογγόλων το 1241 και τον επακόλουθο λοιμό. Ωστόσο, κατά τη μεσαιωνική εποχή η περιοχή της σημερινής Σλοβακίας χαρακτηρίστηκε από τη γερμανική και εβραϊκή μετανάστευση, τις εκρηκτικές πόλεις, την κατασκευή πολυάριθμων πετρόκτιστων κάστρων και την καλλιέργεια των τεχνών. Το 1465 ο βασιλιάς Ματθίας Κορβίνος ίδρυσε το τρίτο πανεπιστήμιο της Ουγγαρίας, στο Πρέσμπουργκ (σημερινή Μπρατισλάβα), αλλά έκλεισε το 1490 μετά το θάνατό του. Οι Χουσίτες εγκαταστάθηκαν επίσης στην περιοχή μετά τους Χουσιτικούς πολέμους.

 

Λόγω της επέκτασης της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην ουγγρική επικράτεια, η Μπρατισλάβα ορίστηκε ως η νέα πρωτεύουσα της Ουγγαρίας το 1536, βόρεια της παλιάς ουγγρικής πρωτεύουσας Μπούντα που έπεσε το 1541. Έγινε μέρος της Αυστριακής μοναρχίας των Αψβούργων, σηματοδοτώντας την αρχή μιας νέας εποχής. Το έδαφος που περιελάμβανε τη σύγχρονη Σλοβακία, τότε γνωστή ως Άνω Ουγγαρία, έγινε ο τόπος κατοικίας σχεδόν των δύο τρίτων της μαγυαρικής αριστοκρατίας που εγκατέλειπε τους Τούρκους. Εν μέρει χάρη στις παλιές οικογένειες των Χουσιτών και στους Σλοβάκους που μελετούσαν στο πλαίσιο του Μαρτίνου Λουθήρου η περιοχή γνώρισε τότε ανάπτυξη στον Προντεσταντισμό. Για μια σύντομη περίοδο του 17ου αιώνα, οι περισσότεροι Σλοβάκοι ήταν Λουθηρανοί. Απέτρεψαν τους Καθολικούς Αψβούργους και ζήτησαν προστασία από τη γειτονική Τρανσυλβανία, μια αντίπαλη συνέχιση του κράτους των Μαγυάρων που ασκούσε θρησκευτική ανοχή και είχε συνήθως οθωμανική υποστήριξη. Η Άνω Ουγγαρία, η σύγχρονη Σλοβακία, έγινε ο χώρος των συχνών συνοριακών πολέμων και των αλλαγών στα σύνορα, η οποία ήταν σε συνεχή κατάσταση στρατιωτικής επιφυλακής και έντονα οχυρωμένη από κάστρα και ακροπόλεις συχνά επανδρωμένες από γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα στο πλευρό των Αψβούργων. Οι οθωμανικοί πόλεμοι, ο ανταγωνισμός μεταξύ Αυστρίας και Τρανσυλβανίας και οι συχνές εξεγέρσεις εναντίον της Μοναρχίας των Αψβούργων προκάλεσαν μεγάλη καταστροφή, ιδίως στις αγροτικές περιοχές. Στον Αυστροτουρκικό Πόλεμο (1663-1664), ένας τουρκικός στρατός με επικεφαλής τον Μεγάλο Βεζίρη κατέλυσε τη Σλοβακία. Ακόμα κι έτσι, οι Σλοβάκοι από το Πριγκιπάτο της Άνω Ουγγαρίας πολέμησαν μαζί με τους Τούρκους εναντίον των Αυστριακών στη μάχη της Βιέννης το 1683. Καθώς οι Τούρκοι αποχώρησαν από την Ουγγαρία στα τέλη του 17ου αιώνα, η σημασία της επικράτειας της σύγχρονης Σλοβακίας μειώθηκε, αν και το Πρέσμπουργκ διατήρησε το καθεστώς του ως πρωτεύουσας της Ουγγαρίας έως το 1848, όταν μεταφέρθηκε στην Μπούντα.

 

Κατά την επανάσταση του 1848-49, οι Σλοβάκοι υποστήριξαν τον αυστριακό αυτοκράτορα, ελπίζοντας για ανεξαρτησία από το ουγγρικό τμήμα της διπλής μοναρχίας, αλλά απέτυχαν να επιτύχουν το στόχο τους. Στη συνέχεια, οι σχέσεις μεταξύ των εθνικοτήτων επιδεινώθηκαν (βλέπε Μαγυαροποίηση), με αποκορύφωμα την απόσχιση της Σλοβακίας από την Ουγγαρία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τσεχοσλοβακία (1918–1939)

 

Το 1918, η Σλοβακία και οι περιφέρειες της Βοημίας, της Μοραβίας, της Τσεχικής Σιλεσίας και της Καρπάθιας Ρουθηνίας δημιούργησαν ένα κοινό κράτος, την Τσεχοσλοβακία, με επιβεβαιωμένα σύνορα από τη Συνθήκη του Αγίου Ζερμαίν και τη Συνθήκη του Τριανόν. Το 1919, κατά τη διάρκεια του χάους που ακολούθησε τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας, σχηματίστηκε η Τσεχοσλοβακία με πολλούς Γερμανούς και Ούγγρους μέσα στα νέα σύνορα. Ένας Σλοβάκος πατριώτης, ο Μίλαν Ραστισλάβ Στεφανίκ (1880-1919), ο οποίος βοήθησε στην οργάνωση τσεχοσλοβακικών συνταγμάτων κατά της Αυστρίας-Ουγγαρίας κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, πέθανε σε αεροπορικό δυστύχημα. Στην ειρήνη μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τσεχοσλοβακία αναδείχθηκε σε κυρίαρχο ευρωπαϊκό κράτος. Τότε παρείχε αρκετά εκτεταμένα δικαιώματα στις μειονότητες της και παρέμεινε η μόνη δημοκρατία σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου.

Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, η δημοκρατική Τσεχοσλοβακία ήταν σύμμαχος με τη Γαλλία, αλλά και με τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία (Μικρή Αντάντ). Ωστόσο, οι Συνθήκες του Λοκάρνο του 1925 άφησαν ανοιχτή την ασφάλεια στην Ανατολική Ευρώπη. Οι Τσέχοι και οι Σλοβάκοι απολάμβαναν μια περίοδο σχετικής ευημερίας. Υπήρξε πρόοδος όχι μόνο στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας, αλλά και στις πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Οι Γερμανοί της μειοψηφίας αποδέχθηκαν το ρόλο τους στη νέα χώρα και οι σχέσεις με την Αυστρία ήταν καλές. Ωστόσο, η Μεγάλη Ύφεση προκάλεσε έντονη οικονομική ύφεση, ακολουθούμενη από πολιτική αναστάτωση και ανασφάλεια στην Ευρώπη.

Στη συνέχεια η Τσεχοσλοβακία δέχθηκε συνεχή πίεση από τις ρεβιζιονιστικές κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ουγγαρίας. Τελικά αυτό οδήγησε στη Συμφωνία του Μονάχου του Σεπτεμβρίου 1938, η οποία επέτρεψε στη Ναζιστική Γερμανία να αποσυνθέσει εν μέρει τη χώρα καταλαμβάνοντας τη λεγόμενη Σουντέτενλαντ, περιοχή με γερμανόφωνη πλειοψηφία. Το υπόλοιπο της Τσεχοσλοβακίας μετονομάστηκε σε Τσεχο-Σλοβακία και περιλάμβανε μεγαλύτερο βαθμό πολιτικής σλοβακικής αυτονομίας. Η νότια και ανατολική Σλοβακία, ωστόσο, αποκαταστάθηκε από την Ουγγαρία στο Πρώτο Βραβείο της Βιέννης του Νοεμβρίου 1938.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939–1945)

 

Μετά τη Συμφωνία του Μονάχου και την Απονομή της Βιέννης, η Ναζιστική Γερμανία απειλούσε να προσαρτήσει μέρος της Σλοβακίας και να επιτρέψει στις υπόλοιπες περιοχές να χωριστούν από την Ουγγαρία ή την Πολωνία, εκτός αν δηλώσουν ανεξαρτησία. Έτσι, η Σλοβακία αποχώρησε από την Τσεχοσλοβακία το Μάρτιο του 1939 και συμμάχησε, όπως ζήτησε η Γερμανία, με τη συμμαχία του Χίτλερ. Η απόσχιση είχε δημιουργήσει το πρώτο σλοβακικό κράτος στην ιστορία. Η κυβέρνηση της Πρώτης Σλοβακικής Δημοκρατίας, υπό την ηγεσία του Γιόζεφ Τίσο και του Βόιτεχ Τούκα, επηρεάστηκε έντονα από τη Γερμανία και σταδιακά έγινε καθεστώς μαριονέτα από πολλές απόψεις.

Εν τω μεταξύ, η Τσεχοσλοβακική εξόριστη κυβέρνηση επιχείρησε να αναστρέψει τη συμφωνία του Μονάχου και την επακόλουθη γερμανική κατοχή της Τσεχοσλοβακίας και να επιστρέψει τη Δημοκρατία στα σύνορα του 1937. Η κυβέρνηση λειτούργησε από το Λονδίνο και τελικά θεωρήθηκε από τις χώρες που την αναγνώρισαν ως η νόμιμη κυβέρνηση για την Τσεχοσλοβακία κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

 

75.000 Εβραίοι από τους 80.000 που παρέμειναν στη σλοβακική επικράτεια αφού η Ουγγαρία είχε καταλάβει τις νότιες περιοχές απελάθηκαν και μεταφέρθηκαν στα γερμανικά στρατόπεδα θανατώσεων. Χιλιάδες Εβραίοι, Τσιγγάνοι και άλλοι πολιτικά ανεπιθύμητοι άνθρωποι παρέμειναν στα σλοβακικά στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στο Σερέντ, Βίχνε και Νοβάκι. Το Tiso, μέσω της χορήγησης προεδρικών εξαιρέσεων, επέτρεψε να παραμείνουν ανάμεσα σε 1.000 και 4.000 άτομα ζωτικής σημασίας για την πολεμική οικονομία να αποφύγουν τις απελάσεις. Υπό την κυβέρνηση του Τίσο και την κατοχή της Ουγγαρίας, η συντριπτική πλειοψηφία του προϊσταμένου εβραϊκού πληθυσμού της Σλοβακίας (ανάμεσα στα 75.000 με 105.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχασαν τη ζωή τους στο κατεχόμενο έδαφος) δολοφονήθηκαν. Το σλοβακικό κράτος πλήρωσε 500 γερμανικά μάρκα για κάθε εκτοπισμένο Εβραίο για "επανεκπαίδευση και στέγαση" (παρόμοια πληρωμή με 30 γερμανικά μάρκα πραγματοποιήθηκε από την Κροατία).

Αφού κατέστη σαφές ότι ο Σοβιετικός Κόκκινος Στρατός επρόκειτο να ωθήσει τους Ναζί από την ανατολική και κεντρική Ευρώπη, ένα αντιναζιστικό κίνημα αντίστασης ξεκίνησε μια άγρια ένοπλη εξέγερση, γνωστή ως Σλοβακική Εθνική Εξέγερση, κοντά στα τέλη του καλοκαιριού του 1944. Έτσι ξεκίνησε μια αιματηρή γερμανική κατοχή και ένας αντάρτικος πόλεμος. Οι Γερμανοί και οι τοπικοί συνεργάτες τους κατέστρεψαν εντελώς 93 χωριά και έσφαξαν χιλιάδες πολίτες, συχνά εκατοντάδες κάθε φορά. Το έδαφος της Σλοβακίας απελευθερώθηκε από τις σοβιετικές και ρουμανικές δυνάμεις μέχρι τα τέλη του Απριλίου 1945.

Σοβιετική επιρροή και κυριαρχία του Κομμουνιστικού κόμματος (1948–1989)

 

 

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τσεχοσλοβακία ανασυγκροτήθηκε και ο Γιόζεφ Τίσο εκτελέστηκε το 1947 για συνεργασία με τους Ναζί. Περισσότεροι από 80.000 Ούγγροι και 32.000 Γερμανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Σλοβακία, σε μια σειρά μετακινήσεων πληθυσμού που ξεκίνησαν από τους Συμμάχους στη Διάσκεψη του Πότσνταμ. Από περίπου 130.000 Καρπάθιους Γερμανούς στη Σλοβακία το 1938, μέχρι το 1947 παρέμειναν μόνο περίπου 20.000.

Ως αποτέλεσμα του Συνεδρίου της Γιάλτας, η Τσεχοσλοβακία ήρθε υπό την επιρροή και στη συνέχεια υπό την άμεση κατοχή της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας μετά από πραξικόπημα το 1948. Η χώρα δέχτηκε εισβολή από τις δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας (με εξαίρεση τη Ρουμανία και την Αλβανία) το 1968, τελειώνοντας μια περίοδο ελευθέρωσης υπό την ηγεσία του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Το 1969 η Τσεχοσλοβακία έγινε μια ομοσπονδία της Τσεχικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και της Σλοβακικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας. Η Τσεχοσλοβακία δεν έγινε ποτέ μέρος της Σοβιετικής Ένωσης και παρέμεινε ανεξάρτητη σε ένα βαθμό.

Ίδρυση της Σλοβακικής Δημοκρατίας (μετά το 1993)

Το τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην Τσεχοσλοβακία το 1989, κατά την ειρηνική Βελούδινη Επανάσταση, ακολουθήθηκε για μια ακόμη φορά τη διάλυση της χώρας, αυτή τη φορά σε δύο διαδοχικά κράτη. Η λέξη "σοσιαλιστική" αφαιρέθηκε από τα ονόματα των δύο δημοκρατιών, δηλαδή η Σλοβακική Σοσιαλιστική Δημοκρατία μετονομάστηκε σε Σλοβακική Δημοκρατία. Στις 17 Ιουλίου του 1992 η Σλοβακία, υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Βλαντιμίρ Μέτσιαρ, δήλωσε ότι είναι κυρίαρχο κράτος, πράγμα που σημαίνει ότι οι νόμοι του υπερισχύουν από τους νόμους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Καθ΄όλη τη διάρκεια του φθινοπώρου του 1992, ο Μέτσιαρ και ο πρωθυπουργός της Τσεχίας, Βάτσλαβ Κλάους, διαπραγματεύθηκαν τις λεπτομέρειες για τη διάλυση της ομοσπονδίας. Το Νοέμβριο το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο ψήφισε να διαλύσει τη χώρα επίσημα στις 31 Δεκεμβρίου του 1992.

 

Η Σλοβακική Δημοκρατία και η Τσεχική Δημοκρατία ακολούθησαν ξεχωριστούς δρόμους μετά την 1η Ιανουαρίου του 1993, ένα γεγονός που μερικές φορές ονομάζεται Βελούδινο Διαζύγιο. Η Σλοβακία παρέμεινε στενός εταίρος με την Τσεχική Δημοκρατία. Και οι δύο χώρες συνεργάζονται με την Ουγγαρία και την Πολωνία στην ομάδα του Βίζεγκραντ. Η Σλοβακία έγινε μέλος του ΝΑΤΟ στις 29 Μαρτίου του 2004 και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 1η Μαΐου του 2004. Την 1η Ιανουαρίου του 2009, η Σλοβακία υιοθέτησε το ευρώ ως εθνικό νόμισμα.

Το 56% του συνολικού πληθυσμού ζει στις πόλεις. Οι κάτοικοι είναι Σλοβάκοι σε ποσοστό σχεδόν 86%, ενώ υπάρχει και μειονότητα Ούγγρων (9%), Ρομά και Ουκρανών. Αναφορικά με τη θρησκεία, επικρατεί ο Χριστιανισμός (Καθολικοί 68,9%, Προτεστάντες 10,8, Έλληνες Καθολικοί 4,1%, Μάρτυρες του Ιεχωβά 0,2%), ενώ αξιοσημείωτο είναι και το ποσοστό των άθεων (13%, σύμφωνα με απογραφή του 2001). Επίσημη γλώσσα είναι τα σλοβακικά. Επίσης, ομιλούνται τα ουγγρικά και Ρομά. Το προσδόκιμο ζωής στον συνολικό πληθυσμό είναι τα 76,88 έτη (εκτ. 2015). Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 78,2 χρόνια (74,8 χρόνια οι άνδρες και 81,4 οι γυναίκες).

Η χώρα είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, με βάση το Σύνταγμα, το οποίο τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 1993. Αρχηγός του κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος είναι αιρετός, και δεν έχει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες. Ο πρόεδρος εκλέγεται από το λαό για πενταετή θητεία. Τη νομοθετική εξουσία ασκεί το Κοινοβούλιο και την εκτελεστική η Κυβέρνηση. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσοι και όσες είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Το 2008 λειτουργούσαν στη Σλοβακία 35 αεροδρόμια και 1 ελικοδρόμιο. Το σιδηροδρομικό δίκτυο καλύπτει 3.662 χλμ. και το οδικό 43.761 χλμ. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά. Εκτός από την πρωτεύουσα, σημαντικό λιμάνι είναι το Κομάρνο.

• Σλοβακία στο Curlie