Ουκρανία: Χώρα στην Ανατολική Ευρώπη

Η Ουκρανία (ουκρανικά: Україна, Ουκραΐνα [ukrɑˈjinɑ]) είναι χώρα της Ανατολικής Ευρώπης. Συνορεύει με τη Ρωσία στα νότια, ανατολικά και βορειοανατολικά, τη Λευκορωσία στα βορειοδυτικά, την Πολωνία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία στα δυτικά, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία στα νοτιοδυτικά, ενώ βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική Θάλασσα στα νότια και νοτιοανατολικά αντίστοιχα. Η έκταση της χώρας είναι 603.500 τ.χλμ., καθιστώντας την έτσι τη δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης, μετά τη Ρωσία. Πρωτεύουσα της Ουκρανίας είναι το Κίεβο. Η επίσημη γλώσσα είναι τα ουκρανικά και το νόμισμα της χώρας είναι η χρίβνια.

Ουκρανία Україна Ουκραΐνα
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: Слава Україні, Героям слава Δόξα στην Ουκρανία, Δόξα στους ήρωες
Εθνικός ύμνος: Ще не вмерла України Η Ουκρανία δεν χάθηκε ακόμα
Η θέση της Ουκρανίας (πράσινο) στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (σκούρο γκρι) Αμφισβητούμενo από τη Ρωσική Ομοσπονδία έδαφος (ανοιχτό πράσινο)
Πρωτεύουσα	Κίεβο 50°27′N 30°30′E / 50.450°N 30.500°E / 50.450; 30.500
Επίσημες γλώσσες	Ουκρανικά
Πολίτευμα	Ημιπροεδρική Δημοκρατία
Πρόεδρος Πρωθυπουργός	Βολοντίμιρ Ζελένσκι Ντενίς Σμιχάλ
Νομοθετικό σώμα	Βερχόβνα Ράντα
Ανεξαρτησία • Κηρύχθηκε • Αναγνωρίστηκε Ισχύον Σύνταγμα	Από την ΕΣΣΔ 24 Αυγούστου 1991 25 Δεκεμβρίου 1991 28 Ιουνίου 1996
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα Ακτογραμμή	603.500 km2 (46η) 7 4.566 km 2.782 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 1-2022   • Απογραφή 2001   • Πυκνότητα	41.167.336 (36η)  48.457.000   68,2 κατ./km2 (147η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2022)  • Κατά κεφαλή	622 δισ. $   15.124 $
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2022)  • Κατά κεφαλή	204 δισ. $   4.958 $
ΔΑΑ (2021)	0,773 (77η) – υψηλός
Νόμισμα	Γρίβνα (UAH)
Ζώνη ώρας  • Θερινή ώρα	EET (UTC +2) (UTC +3)
Internet TLD	.ua
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+380

Τον 9ο αιώνα, στα σημερινά εδάφη της Ουκρανίας, ιδρύθηκε από τους Βαράγγους που έμειναν γνωστοί ως Ρως του Κιέβου το κράτος των Ρως ή Κιεβινή Ρωσία. Έως τα μέσα του 14ου αιώνα τα σημερινά εδάφη της Ουκρανίας βρίσκονταν υπό την κυριαρχία τριών εξωτερικών δυνάμεων: της Χρυσής Ορδής, του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας και του βασιλείου της Πολωνίας. Μετά τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο (1700-1721) τα εδάφη διαμοιράστηκαν μεταξύ των γειτονικών δυνάμεων και, από τον 19ο αιώνα και μετά, το μεγαλύτερο μέρος τους ενσωματώθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία, με το υπόλοιπο να περιέρχεται υπό τον έλεγχο της Αυστροουγγαρίας. Μετά από μια χαοτική περίοδο αδιάκοπου πολέμου και αρκετές προσπάθειες για ανεξαρτησία (1917-1921) μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο, η Ουκρανία προέκυψε στις 30 Δεκεμβρίου 1922 ως μία από τις ιδρυτικές δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης. Η επικράτεια της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας διευρύνθηκε προς τα δυτικά λίγο πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και νότια το 1954 με τη μεταφορά της Κριμαίας στην επικράτεια της Ουκρανίας. Το 1945 η Σ.Σ. Δημοκρατία της Ουκρανίας έγινε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητη και πάλι μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Τότε άρχισε μια περίοδος μετάβασης στην οικονομία της αγοράς κατά την οποία η Ουκρανία βίωσε οκταετή ύφεση. Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000 η οικονομία σημείωσε πρόοδο, με κύριο δείκτη την αύξηση του ΑΕΠ. Με την Παγκόσμια οικονομική ύφεση 2008 όμως, η Ουκρανία υπέστη πλήγμα και η οικονομία της βυθίστηκε. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 20% από την άνοιξη του 2008 έως την άνοιξη του 2009, και μόνο στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε.

Το 2013, η απόφαση του ρωσόφιλου προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να διακόψει τη διαδικασία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτέλεσε αιτία μεγάλων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, οι οποίες έμειναν γνωστές ως Euromaidan. Αυτές οι διαδηλώσεις είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση της κυβέρνησης και τη διαφυγή του προέδρου στη Ρωσία. Λόγω της πολιτικής αστάθειας στη χώρα, η Ρωσική Άνω Βουλή αποφάσισε να επιτρέψει την αποστολή ρωσικών στρατευμάτων σε ουκρανική επικράτεια, στη χερσόνησο της Κριμαίας, όπου ο πληθυσμός είναι κυρίως ρωσόφωνος. Αυτό επιδείνωσε ακόμα περισσότερο τις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας. Η Κριμαία, μετά από μη νομίμως αναγνωρισμένο δημοψήφισμα, προσαρτήθηκε από τη Ρωσία, πράγμα ωστόσο που δεν αναγνωρίζεται τόσο από την Ουκρανία όσο και από τα Ηνωμένα Έθνη.

Από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, η χώρα αντιμετωπίζει την εισβολή της Ρωσίας στα εδάφη της.

Ανθρώπινη δραστηριότητα στην Ουκρανία καταγράφεται εδώ και πάνω από 3000 χρόνια. Στην Περιφέρεια της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας οι αρχαίοι Έλληνες ίδρυσαν πλειάδα αποικιών. Από το 700 π.Χ. μέχρι το 200 π.Χ. η Ουκρανία ήταν μέρος του Σκυθικού βασιλείου ή Σκυθία.

 

Από τον 9ο αιώνα μ.Χ. στην επικράτεια της Ουκρανίας εμφανίζεται το Κράτος των Ρως με πρωτεύουσα το Κίεβο, το οποίο δεσπόζει στην Εμπορική Οδό Βαράγγων - Ελλήνων. Ο εκχριστιανισμός των πληθυσμών της περιοχής επήλθε το 988, όταν ο πρίγκιπας Βλαδίμηρος βαπτίστηκε στα νερά του Δνείπερου από ιερείς που έφτασαν από το Βυζάντιο, με το οποίο είχε στενές εμπορικές σχέσεις. Ο Βλαδίμηρος έλαβε το χριστιανικό όνομα «Βασίλειος» προς τιμήν του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασιλείου Β'. Συμβολικά μάλιστα γκρέμισε το άγαλμα του ειδωλολατρικού θεού Περούν που δέσποζε σε λόφο πάνω από το Κίεβο. Το Κράτος των Ρως βρίσκονταν πάνω στην εμπορική οδό που ονομάζεται από τους Βαράγγους στους Έλληνες.

Από το 1325 μέχρι και 1648 το έδαφος της Ουκρανίας βρισκόταν υπό την κυριαρχία της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας. Το 1648, μετά την κατάργηση των προνομίων των Κοζάκων, ξέσπασε εξέγερση με επικεφαλής τον ηγέτη - Αταμάνο των Κοζάκων Μπογκντάν Χμελνίτσκι. Ο Χμελνίτσκι ζήτησε βοήθεια αρχικά από τους Τατάρους της Κριμαίας και ακολούθως από τους Ρώσους. Ο Τσάρος της Ρωσίας Αλέξιος συμφώνησε να βοηθήσει τους Κοζάκους υπό τον όρο ότι μετά την επικράτηση του επί των Πολωνών ο Χμελνίτσκι και οι εξεγερθέντες Κοζάκοι θα ενώνονταν με τη Ρωσία, όπως και έγινε με τη Συμφωνία του Περεγιεσλάβ το 1654. Η κυριαρχία της Ρωσίας στην περιοχή εδραιώθηκε μετά τη νίκη των Ρώσων επί των Σουηδών στη Μάχη της Πολτάβας το 1709 (οι τελευταίοι μετά την αποδυνάμωση των Πολωνών κατέλαβαν την Κοινοπολιτεία και επιτέθηκαν εναντίον της Ρωσίας), και κυρίως μετά τις Διαιρέσεις της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας το 1795.

 

Το 1917 μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία και την κατάληψη της ουκρανικής επικράτειας από τις Κεντρικές Δυνάμεις οι αυτονομιστικές τάσεις της ουκρανικής κοινωνίας συσπειρώθηκαν γύρω από το Ουκρανικό Κεντρικό Συμβούλιο, ανακηρύσσοντας την ίδρυση της Ουκρανικής Εθνικής Δημοκρατίας. Μετά την ήττα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ενδυνάμωση των μπολσεβίκικων ιδεών στην Ουκρανία, τον Μάρτιο του 1918 εγκαθιδρύεται η σοβιετική εξουσία. Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας, με πρωτεύουσα αρχικά το Χάρκοβο και αργότερα το Κίεβο, συνυπέγραψε το Ενωσιακό Σύμφωνο του 1922 και έγινε ιδρυτικό μέλος της Ε.Σ.Σ.Δ..

Στο διάστημα 1921-1923 πέθαναν από την πείνα περίπου 5 εκατομμύρια Ουκρανοί, λόγω των επιτάξεων που ελάμβαναν χώρα την περίοδο εκείνη. Το ίδιο επαναλήφθηκε 10 χρόνια μετά, με το Γολοντομόρ, το 1932-1933, όταν 6 εκατομμύρια Ουκρανοί λιμοκτόνησαν ως αποτέλεσμα μιας εσκεμμένης κρατικής πολιτικής που ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση υπό την ηγεσία του Στάλιν και ειδικότερα του προγράμματος κολεκτιβοποίησης που εφαρμόστηκε.

Τον Αύγουστο του 1939 στα πλαίσια του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ τα σοβιετικά στρατεύματα κατέλαβαν την ανατολική πολωνική επαρχία της Γαλικίας προσαρτώντας την στην Ουκρανική ΣΣΔ.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (1941-1944) υπήρχε το σχέδιο δημιουργίας ενός κρατικού μορφώματος - μαριονέτα παρόμοιου με την Κροατία του Άντε Πάβελιτς. Η γερμανική ηγεσία μετά την κατάληψη της χώρας εγκατέλειψε το παραπάνω σχέδιο και έθεσε την Ουκρανία απευθείας υπό γερμανική διοίκηση (Τομέας Ανατολή). Στην επικράτεια της κατεχόμενης Ουκρανίας οργανώθηκαν τόσο αντάρτικα σώματα πιστά στη Μόσχα όσο και εθνικιστικά. Η κυριότερη ομάδα εθνικιστών Ουκρανών ήταν ο Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός (Українська Повстанська Армія) του Στεπάν Μπαντέρα, που έδρασε κυρίως στη δυτική Ουκρανία και είχε στόχο όχι μόνο τους Γερμανούς αλλά και τους Σοβιετικούς και τους Πολωνούς. Πολλές φορές τους τελευταίους τους πολέμησε με ιδιαίτερο ζήλο, τόσο ώστε να υπάρχουν αναφορές ακόμη και συνεργασίας με τους κατακτητές για την επίτευξη του στόχου αυτού. Το 1944 η Ουκρανία απελευθερώθηκε από τις σοβιετικές ένοπλες δυνάμεις. Μεταπολεμικά η Ουκρανική ΣΣΔ επικύρωσε την προσάρτηση των δυτικών επαρχιών που είχαν καταληφθεί με το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ το 1939, έχοντας τη σύμφωνη πλέον γνώμη της σοσιαλιστικής κυβέρνησης της Πολωνίας.

 

Το 1954 στα πλαίσια των εορτασμών για τα 300 χρόνια από την Ένωση της Ρωσίας και της Ουκρανίας το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ μεταβίβασε την Κριμαία από τη ρωσική επικράτεια στην ουκρανική.

Στις 26 Απριλίου του 1986 στον Πυρηνικό Αντιδραστήρα αρ. 4 στον Πυρηνικό Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ, κοντά στο Κίεβο, έλαβε χώρα μια δοκιμή του αντιδραστήρα που είχε ως τραγική συνέπεια έκρηξη στο πυρηνικό εργοστάσιο. Ένα μεγάλο ποσοστό της ουκρανικής επικράτειας μολύνθηκε με ραδιενέργεια.

Το 1990 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές στην Ουκρανία, ενώ έναν χρόνο αργότερα, στις 24 Αυγούστου 1991, το Ανώτατο Σοβιέτ της Ουκρανικής ΣΣΔ έλαβε την απόφαση για την πλήρη ανεξαρτησία της χωράς, απόφαση που επικύρωσε ο ουκρανικός λαός σε δημοψήφισμα τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους. Τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας βρήκαν την Ουκρανία σε τραγική οικονομική κατάσταση, με κρίση εθνικής ταυτότητας, και πολιτική αστάθεια. Το 1994 ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα.

Τον Νοέμβριο του 2004 στην Ουκρανία έγιναν προεδρικές εκλογές, τις οποίες στον δεύτερο γύρο κέρδισε ο εκλεκτός του τότε προέδρου Λεονίντ Κούτσμα, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, εκπρόσωπος του φιλορωσικού Κόμματος των Περιφερειών. Η αντιπολίτευση δεν συμφώνησε με τα αποτελέσματα των εκλογών, θεωρώντας ότι πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη νοθεία κυρίως στην ανατολική Ουκρανία. Επιστρατεύοντας τους οπαδούς του, ο αρχηγός της ενωμένης στο κόμμα «Η Ουκρανία μας» αντιπολίτευσης Βίκτορ Γιούστσενκο, ζήτησε την εκ νέου την πραγματοποίηση του δεύτερου γύρου των εκλογών. Οι διαδηλωτές, οι οποίοι έφεραν πορτοκαλί διακριτικά (μπλούζες, κασκόλ, σημαίες) κατέκλυσαν την Πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο με σύνθημα «Ράζομ Νας Μπαχάτο – Νας Νι Ποντολάτι» (разом нас богато нас не подолати) δηλαδή «Μαζί Είμαστε Πολλοί – Δε Θα Μας διασπάσετε». Το ανώτατο δικαστήριο της χώρας έπειτα από συνεννόηση με τον πρόεδρο Κούτσμα αποφάσισε την επανάληψη του δεύτερου γύρου, στην οποία κέρδισε ο Γιούστσενκο και οι συνεργάτες του όπως η Γιούλια Τιμοσένκο. Τα γεγονότα αυτά ονομάστηκαν Πορτοκαλί Επανάσταση.

Η κρίση του 2014

 

Τον Νοέμβριο του 2013, ο Πρόεδρος Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να υπογράψει τη Συνθήκη σύνδεσης με τη Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν διαδηλώσεις στο Κίεβο με επίκεντρο την πλατεία Ανεξαρτησίας. Οι διαδηλωτές ζητούσαν την παραίτηση του προέδρου και της κυβέρνησής του, κατηγορώντας τους ότι εξυπηρετούν τα σχέδια της Ρωσίας, και απαιτούσαν την υπογραφή της Συνθήκης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά τις 16 Ιανουαρίου 2014, τα γεγονότα πήραν βίαιη τροπή με αφορμή την ψήφιση νόμων κατά των συγκεντρώσεων από την τότε κυβέρνηση. Οι αντικυβερνητικοί διαδηλωτές προχώρησαν σε καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων στο Κίεβο. Κατά τη διάρκεια των ταραχών από τις 18 έως τις 20 Φεβρουαρίου, σκοτώθηκαν 98 άτομα και τραυματίστηκαν χιλιάδες. Στις 21 Φεβρουαρίου, ο Γιανουκόβιτς υπέγραψε συμφωνία με τους ηγέτες της Αντιπολίτευσης για τον τερματισμό της βίας και ανακοίνωσε πρόωρες εκλογές για τον Δεκέμβριο. Οι διαδηλωτές συνέχισαν να απαιτούν την παραίτησή του. Στις 22 Φεβρουαρίου, το Ουκρανικό Κοινοβούλιο κήρυξε έκπτωτο τον Πρόεδρο Γιανουκόβιτς και προκήρυξε προεδρικές εκλογές για τις 25 Μαίου του 2014. Ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς διέφυγε στη Ρωσία, όπου έλαβε άσυλο. Την εξουσία ανέλαβε προσωρινή κυβέρνηση συνεργασίας, αποτελούμενη από τα κεντροδεξιά κόμματα Μπατίβσκινα και УДАР, το ακροδεξιό Σβόμποντα, καθώς και διάφορους φιλοευρωπαϊκούς κοινοβουλευτικούς συνασπισμούς και ανεξάρτητους βουλευτές. Ειδικά η συμμετοχή του Σβόμποντα προκάλεσε πολλά σχόλια, με διάφορους σχολιαστές να το θεωρούν ναζιστικό, και άλλους, όπως και η ίδια η ηγεσία του κόμματος, να το χαρακτηρίζουν εθνικιστικό αλλά όχι φασιστικό.

Την 1η Μαρτίου, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, έλαβε την έγκριση του ρωσικού κοινοβουλίου για την αποστολή ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία και συγκεκριμένα στη χερσόνησο της Κριμαίας. Τις επόμενες ημέρες στρατιώτες του Ρωσικού στρατού έθεσαν υπό τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο μέρος της Κριμαίας, ενώ η μεταβατική κυβέρνηση του Κιέβου κήρυξε γενική επιστράτευση, χαρακτηρίζοντας τις ρωσικές ενέργειες ως «κήρυξη πολέμου». Το τοπικό κοινοβούλιο της Κριμαίας προκήρυξε δημοψήφισμα για τις 16 Μαρτίου 2014 για την αυτονομία της περιοχής ή την ένωσή της με τη Ρωσία. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν σε ποσοστό 97% υπέρ της ένωσης της περιοχής με τη Ρωσία, κάτι που επικυρώθηκε αργότερα επίσημα. Το αμέσως επόμενο διάστημα η κρίση συνέχισε να υφίσταται, με Ρωσόφωνες επαρχίες να ζητούν η μία μετά την άλλη ανεξαρτησία ή ένωση με τη Ρωσία.

 

Τον Μάιο του 2014 εξελέγη νέος πρόεδρος ο Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα τον επόμενο μήνα.

Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (2022)

Στις 22 Φεβρουαρίου ο Ρώσος πρόεδρος, αναγνώρισε την ανεξαρτησία των δύο αποσχισθεισών δημοκρατιών στην περιοχή του Ντονμπάς, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ. Την επόμενη ημέρα, ο ηγέτης των αυτονομιστών στο Ντονέτσκ, Ντενίς Πουσίλιν, ζήτησε στρατιωτική βοήθεια από τη Ρωσία στην οποία ο πρόεδρος Πούτιν ανταποκρίθηκε, όταν στις 24 Φεβρουαρίου 2022, γύρω στις 05:00 (GMT +2), ανακοίνωσε την έναρξη στρατιωτικής επιχείρησης με στόχο την «αποστρατικοποίηση και αποναζιστοποίηση της Ουκρανίας». Κάποια λεπτά αργότερα, άρχισαν πυραυλικές επιθέσεις σε στρατηγικές τοποθεσίες σε ολόκληρη την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων περιοχών κοντά στην πρωτεύουσα Κίεβο. Ο πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη.

 

Με έκταση 603.628 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η Ουκρανία είναι η 44η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο. Είναι η μεγαλύτερη καθ' ολοκληρίαν ευρωπαϊκή χώρα. Στο τοπίο της Ουκρανίας κυριαρχούν γόνιμες πεδιάδες (στέπες), και πεδιάδες τις οποίες διασχίζουν οι ποταμοί Δνείπερος, Δνείστερος και Σέβερσκυ Ντόνετς, οι οποίοι εκβάλλουν στη Μαύρη θάλασσα και τη μικρότερη Αζοφική θάλασσα. Το δέλτα του Δούναβη στα νοτιοδυτικά οριοθετεί τα σύνορα με τη Ρουμανία. Τα μόνα βουνά της χώρας είναι τα Καρπάθια Όρη στα δυτικά, των οποίων η ψηλότερη κορυφή στην Ουκρανία είναι η Γοβέρλα, με υψόμετρο 2.061 μέτρα.

Η Ουκρανία είναι μια χώρα με εκτιμώμενο πληθυσμό 41,2 εκατομμυρίων κατοίκων, η όγδοη πολυπληθέστερη χώρα στην Ευρώπη. Είναι μια αστικοποιημένη χώρα, με τις βιομηχανικές περιοχές στον νότο και στα νοτιοανατολικά της χώρας να είναι οι πιο πυκνοκατοικημένες—περίπου το 67% του πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές. Η Ουκρανία έχει πληθυσμιακή πυκνότητα 69.49 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.

Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ο πληθυσμός της Ουκρανίας έφτασε στο ανώτατο όριο των 52 εκατομμυρίων κατοίκων το 1993. Ωστόσο, λόγω του ποσοστού θνησιμότητας που υπερβαίνει το ποσοστό γεννήσεων, της μαζικής μετανάστευσης, των κακών συνθηκών διαβίωσης και της χαμηλής ποιότητας υγειονομικής περίθαλψης, ο συνολικός πληθυσμός μειώθηκε κατά 6,6 εκατομμύρια, ή 12,8% από το ίδιο έτος έως το 2014. Προς το 2014 η μείωση του πληθυσμού είχε σχεδόν σταματήσει, οι θάνατοι είχαν μειωθεί και η μετανάστευση με τη γεννητικότητα είχαν φτάσει σε υψηλό 15 ετών, αλλά τα γεγονότα του 2014 ανέτρεψαν με εξαίρεση τη μείωση των θανάτων (η οποία συνεχίστηκε) τη θετική δημογραφική τάση.

 

Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, οι Ουκρανοί αποτελούν περίπου το 78% του πληθυσμού, ενώ οι Ρώσοι είναι η μεγαλύτερη μειονότητα, αποτελώντας το 17,3% του πληθυσμού. Οι μικρότερες μειονότητες περιλαμβάνουν τους Λευκορώσους (0,6%), τους Μολδαβούς (0,5%), τους Τάταρους της Κριμαίας (0,5%), τους Βούλγαρους (0,4%), τους Ούγγρους (0,3%), τους Ρουμάνους (0,3%), τους Πολωνούς (0,3%), τους Εβραίους (0,3%), τους Αρμένιους (0,2%), τους Έλληνες (0,2%) και τους Τάταρους (0,2%). Υπολογίζεται επίσης ότι υπάρχουν περίπου 10.000 με 40.000 Κορεάτες στην Ουκρανία, οι οποίοι ζουν ως επί το πλείστον στα νότια της χώρας, που ανήκουν στην ιστορική ομάδα των Κόριο-σάραμ, Κορεατών μεταναστών στην Άπω Ανατολή που απελάθηκαν επί Στάλιν δυτικότερα λόγω ανησυχιών ότι δούλευαν ως πράκτορες για την Ιαπωνία (τότε η Κορέα ανήκε στην Ιαπωνία).

Σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2022, ο πληθυσμός της χώρας είναι 41.167.336 κάτοικοι. Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 73,0 χρόνια (68,0 χρόνια οι άνδρες και 77,8 οι γυναίκες).

Γλώσσες

 

Με βάση το Ουκρανικό σύνταγμα, η επίσημη γλώσσα της Ουκρανίας είναι η Ουκρανική. Ωστόσο, η Ρωσική γλώσσα είναι αρκετά διαδεδομένη σε όλη τη χώρα και ειδικότερα στα ανατολικά και νότια μέρη της, εκεί που υπάρχει εθνική Ρωσική πλειονότητα. Τον Αύγουστο του 2012, ένας νέος νόμος όριζε ότι οι περιφέρειες, όπου μια τοπική γλώσσα αντιπροσωπεύει το 10% των κατοίκων της, θα πρέπει να ανακηρυχθεί ως επίσημη γλώσσα της κάθε περιφέρειας αυτή η τοπική γλώσσα. Έτσι, η Ρωσική γλώσσα έγινε αυτόματα επίσημη γλώσσα σε όλες τις ανατολικές και νότιες περιφέρειες. Τον Φεβρουάριο του 2014, μετά την ανατροπή του Ουκρανού Προέδρου Γιανουκόβιτς, το Ουκρανικό Κοινοβούλιο, αποφάσισε να ακυρώσει τον νόμο του 2012, επαναφέροντας την Ουκρανική ως μοναδική επίσημη γλώσσα σε όλα τα επίπεδα. Η ακύρωση του νόμου όμως δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα, εξαιτίας των έντονων αντιδράσεων που προκλήθηκαν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.

Η επίσημη γλώσσα της Ουκρανίας είναι η Ουκρανική. Τα ρωσικά ομιλούνται ευρέως, ειδικά στην ανατολική και νότια Ουκρανία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, 67,5% του πληθυσμού δήλωσε τα ουκρανικά ως μητρική του γλώσσα και το 29,6% δήλωσε τα ρωσικά. Οι περισσότεροι φυσικοί ομιλητές της ουκρανικής γνωρίζουν τα ρωσικά ως δεύτερη γλώσσα. Τα Ρωσικά ήταν η ντε φάκτο κυρίαρχη γλώσσα της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά η ουκρανική κατείχε επίσης επίσημη θέση και στα σχολεία της Ουκρανικής ΣΣΔ η εκμάθηση της Ουκρανικής ήταν υποχρεωτική.

Τον Αύγουστο του 2012, μπήκε σε ισχύ ένας νέος νόμος για τις περιφερειακές γλώσσες που έδινε το δικαίωμα σε οποιαδήποτε τοπική γλώσσα που ομιλείται από τουλάχιστον 10% μειοψηφίας να κηρυχθεί επίσημη γλώσσα σε αυτήν την περιοχή στην οποία ομιλούνται. Τα ρωσικά ανακηρύχθηκαν εντός εβδομάδων ως περιφερειακή επίσημη γλώσσα σε αρκετές νότιες και ανατολικές περιφέρειες (επαρχίες) και πόλεις. Τα ρωσικά μπορούσαν πλέον να χρησιμοποιηθούν σε διοικητικά γραφεία και έγγραφα αυτών των πόλεων/περιφερειών.

Στις 23 Φεβρουαρίου 2014, μετά την ουκρανική επανάσταση του 2014, το ουκρανικό κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της κατάργησης του νόμου για τις περιφερειακές γλώσσες, καθιστώντας τα ουκρανικά τη μοναδική κρατική γλώσσα σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, η κατάργηση δεν υπογράφηκε από τον προσωρινό πρόεδρο Τουρτσίνοφ ή από τον Πρόεδρο Ποροσένκο. Τον Φεβρουάριο του 2019, ο νόμος που επέτρεπε τη χρήση άλλων γλωσσών σε τοπικό επίπεδο κρίθηκε αντισυνταγματικός.

Τα ουκρανικά ομιλούνται κυρίως στη δυτική και κεντρική Ουκρανία. Στη δυτική Ουκρανία, η ουκρανική είναι επίσης η κυρίαρχη γλώσσα στις πόλεις (όπως το Λβιβ). Στην κεντρική Ουκρανία, τα ουκρανικά και τα ρωσικά χρησιμοποιούνται εξίσου στις πόλεις, με τα ρωσικά να είναι η κύρια γλώσσα στο Κίεβο, ενώ τα ουκρανικά είναι η κυρίαρχη γλώσσα στις αγροτικές κοινότητες. Στην ανατολική και νότια Ουκρανία, τα ρωσικά χρησιμοποιούνται κυρίως στις πόλεις και τα ουκρανικά σε αγροτικές περιοχές. Αυτές οι λεπτομέρειες οδηγούν σε σημαντική διαφορά μεταξύ των διαφορετικών αποτελεσμάτων στις έρευνες, καθώς ακόμη και μια μικρή επαναδιατύπωση μιας ερώτησης αλλάζει τις απαντήσεις μιας σημαντικής ομάδας ανθρώπων. Τα ουγγρικά ομιλούνται στην περιφέρεια Υπερκαρπαθίας.

Στο μεγαλύτερο μέρος της σοβιετικής εποχής, ο αριθμός των ουκρανόφωνων μειώθηκε από γενιά σε γενιά και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η χρήση της ουκρανικής γλώσσας στη δημόσια ζωή είχε μειωθεί σημαντικά. Μετά την ανεξαρτησία, η κυβέρνηση της Ουκρανίας άρχισε να αποκαθιστά την εικόνα και τη χρήση της ουκρανικής γλώσσας μέσω μιας πολιτικής εξουκρανισμού. Σήμερα, οι περισσότερες ξένες ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων των ρωσόφωνων, έχουν υπότιτλους ή μεταγλωττίζονται στα Ουκρανικά. Ο εκπαιδευτικός νόμος της Ουκρανίας του 2017 απαγορεύει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση σε δημόσια σχολεία από την πέμπτη τάξη και άνω σε οποιαδήποτε γλώσσα εκτός από την Ουκρανική. Το πρακτορείο Unian ανέφερε ότι «επεβλήθη απαγόρευση της χρήσης πολιτιστικών προϊόντων, συγκεκριμένα ταινιών, βιβλίων, τραγουδιών κ.λπ., στη ρωσική γλώσσα σε δημόσια θέα» στην Περιφέρεια Λβιβ τον Σεπτέμβριο του 2018 και μέχρι το τέλος της διαμάχης με τη Ρωσία.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας, η ουκρανική είναι η μόνη κρατική γλώσσα αυτής της δημοκρατίας. Ωστόσο, το σύνταγμα της δημοκρατίας αναγνωρίζει συγκεκριμένα τα ρωσικά ως τη γλώσσα της πλειοψηφίας του πληθυσμού της και εγγυάται τη χρήση της «σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής». Ομοίως, η γλώσσα των Τατάρων της Κριμαίας (η γλώσσα του 12% του πληθυσμού της Κριμαίας) έχει καθεστώς ειδικής κρατικής προστασίας όπως γίνεται και με τις «γλώσσες άλλων εθνοτήτων». Οι Ρωσόφωνοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της Κριμαίας (77%), με ομιλητές των ταταρικών της Κριμαίας να αποτελούν το 11,4% του πληθυσμού και οι ουκρανόφωνοι να αποτελούν το 10,1% αλλά στην καθημερινή ζωή η πλειοψηφία των Τατάρων της Κριμαίας και των Ουκρανών στην Κριμαία χρησιμοποιούν τα ρωσικά.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η εισβολή αυτή έχει σημαδευτεί από μια έντονη επιθυμία αρκετών ρωσόφωνων Ουκρανών να μάθουν ουκρανικά ενώ η προτίμηση για τη ρωσική λογοτεχνία έχει καταγράψει παρομοίως μια μείωση.

Θρησκεία

Η πλειονότητα των Ουκρανών αυτοπροσδιορίζονται ως χριστιανοί. Σε μια πανεθνική έρευνα του 2006 που πραγματοποίησε το ανεξάρτητο Κέντρο Ραζούμκοφ το 85,2% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι πιστεύουν στον Θεό και 12% απάντησαν ότι δεν πιστεύουν. Το 37,4% πηγαίνει στην εκκλησία σε τακτική βάση. Η πιο κοινή θρησκεία στην Ουκρανία είναι ο ορθόδοξος χριστιανισμός. Οι ορθόδοξοι πιστοί μοιράζονται ανάμεσα στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Μόσχας), και την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας που ανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 2019.

Σημαντική επίσης παρουσία στην Ουκρανία έχει η Ελληνόρρυθμη Καθολική Εκκλησία (Ουνίτες) που ανήκει στις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες, αποτελεί το 9-10% περίπου του πληθυσμού και ακολουθεί το ανατολικό τυπικό αλλά υπάγεται στην Αγία Έδρα, καθώς και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία με περίπου ένα εκατομμύριο πιστούς.

Οι Προτεστάντες έχουν αυξηθεί σημαντικά από τον καιρό που η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητη και σήμερα αποτελούν το 2,2% του πληθυσμού. Γύρω στους 500.000 Ουκρανοί είναι Μουσουλμάνοι, οι περισσότεροι από τους οποίους Τάταροι της Κριμαίας. Επίσης, υπάρχουν 150.905 Μάρτυρες του Ιεχωβά και 11.439 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών. Τέλος, οι Εβραίοι της Ουκρανίας είναι γύρω στους 100.000, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

 

Οι Ουκρανοί στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι Ορθόδοξοι. Η Ορθοδοξία είναι ο βασικός πυλώνας για τη λαϊκή παράδοση των Ουκρανών. Όλες οι γιορτές είναι συνδεδεμένες με αυτή. Παράλληλα όμως οι Ουκρανοί διατηρούν πολλές γιορτές που έχουν τις ρίζες στο ειδωλολατρικό τους παρελθόν (το κοινό ανατολικό - σλαβικό) που όμως έχουνε ενταχθεί και εναρμονιστεί πλήρως με τις επιταγές της χριστιανικής πίστης. Τα Χριστούγεννα και το Πάσχα είναι από τις βασικότερες οικογενειακές γιορτές των Ουκρανών. Αν και το κράτος θεωρείται κοσμικό και υπάρχει σαφής διαχωρισμός του από την Εκκλησία, οι παραπάνω μέρες είναι αργίες ενώ η Ουκρανική Τηλεόραση αναμεταδίδει τη Θεία Λειτουργία.

Η πρωτοχρονιά θεωρείται επίσημη αργία και έχει κρατικό χαρακτήρα, κληροδότημα από τη σοβιετική περίοδο. Στις 23:45 της παραμονής όλοι οι πολίτες ακούν το Διάγγελμα του Προέδρου με μια μικρή αναφορά στα γεγονότα του έτους που φεύγει και ευχές για το έτος που έρχεται. Στις 00:00 ακριβώς γίνεται η ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου της Ουκρανίας και όλοι γύρω από γιορτινό τραπέζι ανοίγουν σαμπάνιες.

 

Τα Χριστούγεννα στην Ουκρανία γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο. Την παραμονή η οικογένεια συγκεντρώνεται στο σπίτι και, λίγο πριν από την έναρξη της λειτουργίας των Χριστουγέννων, πραγματοποιείται το τελευταίο νηστίσιμο γεύμα, που περιλαμβάνει 12 νηστίσιμα πιάτα (που συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους). Ψάρια, χαβιάρι και τα παραδοσιακά Κουτιά, γκαλουπτσοί (λαχανοντολμάδες), Βαρένικοι και πολλά άλλα είναι πάνω στο γιορτινό τραπέζι.

 

Το Πάσχα για τους Ουκρανούς είναι ιδιαιτέρα πνευματική γιορτή. Το πνεύμα που επικρατεί στις εκκλησίες είναι βαθιά κατανυκτικό. Όλοι φορούν τα καλύτερα ρούχα. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο ο κόσμος να φοράει όλο και πιο πολύ τις παραδοσιακές Βυσεβάνκι (Вишиванка - παραδοσιακές μπλούζες με κεντήματα). Η ησυχία και η προσήλωση στο κείμενο είναι χαρακτηριστική. Η στιγμή της Ανάστασης, που στα Ουκρανικά ονομάζεται Βέλικντεν (Великдень) δηλαδή Μεγάλη Μέρα, δίνει το σήμα για το τέλος της Μεγάλης Νηστείας. Μετά την επιστροφή στο σπίτι τσουγκρίζουν αυγά, κόβουν το παραδοσιακό Κουλίτς και τραγουδούν πασχαλινά τραγούδια.

Εκτός από τις θρησκευτικές εορτές στην Ουκρανία συναντώνται και εορτές που είναι υπολείμματα της ειδωλολατρίας. Οι κυριότερες από αυτές είναι η Γιορτή του Πράσινου και η Γιορτή Κουπάλα. Η Γιορτή του Πρασίνου δε είναι τίποτα άλλο από τη γιορτή της Άνοιξης, που έχει ενταχθεί στη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η Γιορτή του Κουπάλα είναι η γιορτή του νερού και της φωτιάς. Σήμερα είναι συνδεδεμένη με την ημέρα γέννησης του Ιωάννη του Βαπτιστή. Νέοι και νέες κολυμπούν στα νερά των ποταμών και των λιμνών και πηδούν πάνω από φωτιές. Οι κοπέλες φορούν στεφάνια από αρωματικά βότανα και λουλούδια.

Η Ουκρανία είναι χώρα με μωσαϊκό εθνών και εθνοτήτων, που η κάθε μία από αυτές διατηρούν της παραδόσεις τους και τα ήθη τους. Γνωστοί για τις παραδόσεις τους είναι οι Τάταροι της Κριμαίας και οι Έλληνες.

Εθνικά Σύμβολα της Ουκρανίας

Τα εθνικά σύμβολα της Ουκρανίας είναι η σημαία, το εθνόσημο και ο εθνικός ύμνος.

 

Το Εθνόσημο

Η Κίτρινη Τρίαινα (ουκρ.: тризуб) σε γαλάζιο φόντο μέσα σε εραλδική ασπίδα αποτελεί το εθνόσημο της Ουκρανίας.

Υπάρχουν πολλές απόψεις αναφορικά με τη σημασία του συμβόλου. Η επικρατέστερη πάντως είναι ότι το μονόγραμμα αυτό δημιουργεί τη λέξη «ВОЛЯ – Βόλια» που στα Ουκρανικά σημαίνει «ελευθερία». Όπως και η σημαία έτσι και το παρόν εθνόσημο ήταν το επίσημο σύμβολο της χώρας την εποχή της Ουκρανικής Εθνικής Δημοκρατίας.

Ο Εθνικός Ύμνος

Ο εθνικός ύμνος της Ουκρανίας είναι το τραγούδι «Δεν πέθανε ακόμη της Ουκρανίας η δόξα και η λευτεριά» (στα ουκρανικά: Ще не вмерла України ні слава, ні воля). Οι στίχοι γράφτηκαν από τον ποιητή Πάβλο Βερμπίνσκι (1815-1870) το 1863. Πρώτη φορά εκδόθηκαν από το περιοδικό Μέτα (Ο Στόχος) του Λβιβ/Λβοφ που τότε βρισκόταν υπό την κατοχή της Αυστροουγγαρίας. Ένα χρόνο αργότερα, το 1864, ο συνθέτης Μιχάιλο Τσουμπίνσκι 1839-1884 έγραψε τους στίχους για το ποίημα του Βερμπίνσκι. Η πρώτη εκτέλεση του μουσικού αυτό κομματιού έγινε στο Ουκρανικό Θέατρο του Λβιβ/Λβοφ.

Η σημαία και το εθνόσημο χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της Ουκρανικής Εθνικής Δημοκρατίας αλλά η ιστορία τους αρχίζει στον 10 αιώνα μ.Χ.

Στις μέρες της ΕΣΣΔ στην Ουκρανία ήταν απαγορευμένη η χρήση των παραπάνω εθνικών συμβολών. Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας, στα πλαίσια της ΕΣΣΔ, είχε τα δικά της σύμβολα με χαρακτηριστικά το σφυροδρέπανο και το αστέρι, ενώ ο ύμνος ( «Ο Ύμνος της Ουκρανικής ΣΣΔ», μουσική: Αντόν Λεμπιντίνετς, στίχοι: Πάβλο Σιτσίνα, 1949) είχε πολλές αναφορές στο ΚΚΣΕ, στον Λένιν, στον σοσιαλισμό και τη φιλία του ουκρανικού λαού με τον ρωσικό.

Το Ανώτατο Συμβούλιο (Ανώτατη Ράντα) της Ουκρανίας τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 1992, αμέσως μετά την ανεξαρτησία της χώρας, θεσμοθέτησε με συνταγματικό νόμο τα εθνικά σύμβολα της χώρας όπως υφίστανται σήμερα.

 

Το πολίτευμα της χώρας είναι μια μίξη μεταξύ Ημιπροεδρικής δημοκρατίας και Προεδρικής δημοκρατίας, με πολύ ισχυρές αρμοδιότητες για τον Πρόεδρο. Την Εκτελεστική εξουσία ασκεί το Υπουργικό Συμβούλιο σε συνεργασία με τον πρόεδρο. Τη Νομοθετική Εξουσία ασκεί η Ανώτατη Ράντα ή Συμβούλιο, που αποτελείται από 450 βουλευτές.

 

Τα κοινοβουλευτικά κόμματα τις Ανώτατης Ράντας μετά τις εκλογές του 2006 είναι:

• Κόμμα των Περιφερειών. Πρόεδρος Βίκτορ Γιανουκόβιτς
• Μπλοκ της Γιούλια Τιμοσένκο: Πρόεδρος Γιούλια Τιμοσένκο
• Εθνική Ένωση «Η Ουκρανία μας». Πρόεδρος: Ρομάν Μπεσμέρτνι. Ντε φάκτο είναι το κόμμα του Πρόεδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιουστσένκο.
• Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ουκρανίας. Πρόεδρος Ολεξάντερ Μορόζ
• Κομμουνιστικό Κόμμα Ουκρανίας. Πρόεδρος της Κ.Ε. Πέτρο Σιμονένκο - (διαλύθηκε κατ' απαίτηση του προέδρου του κοινοβουλίου βάσει κανονισμού της βουλής που θεωρήθηκε ότι ήταν φωτογραφικός για το κόμμα)

Το Κόμμα των Περιφερειών, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ουκρανίας και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ουκρανίας μετά από παρατεταμένες διαπραγματεύσεις δημιούργησαν πολιτικό συνασπισμό και σχημάτισαν κυβέρνηση με επικεφαλής τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ενώ τα καθήκοντα του πρόεδρου της βουλής ανέλαβε ο Ολεξάντερ Μορόζ.

Το φθινόπωρο του 2010 το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας ενίσχυσε τις εξουσίες του Γιανούκοβιτς, ανατρέποντας μεταρρύθμιση που είχε θεσπιστεί κατά της διάρκεια της «Πορτοκαλί Επανάστασης». Νόμος του 2004, βάσει του οποίου πολλές εξουσίες του προέδρου είχαν εκχωρηθεί στο Κοινοβούλιο, κρίθηκε αντισυνταγματικός και η Ουκρανία έγινε ξανά προεδρική δημοκρατία.

Την 1η Ιουλίου 6 βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος αποχώρησαν από την κοινοβουλευτική του ομάδα, μειώνοντας την σε 24 μέλη. Με ψήφισμα νέου κανονισμού που στηρίχτηκε από 232 βουλευτές στις 22 Ιουλίου και που θεωρήθηκε ότι φωτογράφιζε το συγκεκριμένο κόμμα, δόθηκε το δικαίωμα στον πρόεδρο της Ράντα να διαλύει μια κοινοβουλευτική ομάδα που έχασε μέλη της ύστερα από την πρώτη σύνοδο μετά της εκλογές, απόφαση που επικυρώθηκε με προεδρικό διάταγμα την επόμενη μέρα.

Στις 24 Ιουλίου 2014 ο Ολεξάντρ Τουρτσίνοφ, ο πρόεδρος της Ράντα, διέταξε τη διάλυση της κοινοβουλευτικής ομάδας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Την απόφαση κατήγγειλε ως «παράνομη» ο επικεφαλής του Κόμματος των Κομμουνιστών της Ουκρανίας Πέτρο Σιμονένκο. Βάσει αιτήματος του Υπουργείου Δικαιοσύνης εξετάζεται δια της δικαστικής οδού το ζήτημα της πλήρους απαγόρευσης του Κομμουνιστικού Κόμματος, κατόπιν υποδείξεων των υπηρεσιών ασφαλείας ότι υποστηρίζουν τους αποσχιστές. Την ίδια ημέρα, ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Γιάτσενιουκ δήλωσε παραίτηση, ως αποτέλεσμα της ανακοίνωσης της αποχώρησης από τον κυβερνητικό συνασπισμό δύο κομμάτων Ουντάρ και Σβόμποντα, κάτι που θα οδηγούσε στη διενέργεια βουλευτικών εκλογών, οι οποίες θα «καθάριζαν τη Βουλή από τους πράκτορες της Μόσχας» κατά δήλωση του προέδρου της Ουκρανίας Π. Ποροσένκο. Ο ίδιος ο Γιάτσενιουκ αποκάλεσε τη διάλυση της Βουλής «ηθικό έγκλημα». Το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας, ωστόσο, δεν έκανε δεκτή την παραίτηση του Γιάτσενιουκ στις 31 Ιουλίου, με ψήφους 109 κατά της παραίτησης και μόνο 16 υπέρ, γεγονός που οδηγεί στην ανάγκη διαμόρφωσης νέου κυβερνητικού σχηματισμού ή την προκήρυξη εκλογών μετά από ένα μήνα.

Πολιτική διαίρεση

Η Ουκρανία διαιρείται σε 24 Όμπλαστ (Область) δηλαδή περιφέρειες και μια Αυτόνομη Δημοκρατία:

 

• Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας. Η Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας αν και διατηρεί το καθεστώς της αυτόνομης δημοκρατίας στα πλαίσια της Ουκρανίας, αυτό δε επηρεάζει το καθεστώς του ενιαίου κράτους (unitary state) της Ουκρανίας.
• Οι 24 περιφέρειες της Ουκρανίας
  • Περιφέρεια Βίνιτσα (Вінницька область)
  • Περιφέρεια Βολύν (Волинська область)
  • Περιφέρεια Ντνιπροπετρόφσκ (Дніпропетровська область)
  • Περιφέρεια Ντονέτσκ (Донецька область)
  • Περιφέρεια Ζιτόμιρ (Житомирська область)
  • Περιφέρεια Υπερκαρπαθίας (Закарпатська область)
  • Περιφέρεια Ζαπορόζετς (Запорізька область)
  • Περιφέρεια Ιβάνο-Φράνκοφσκ (Івано-Франківська область)
  • Περιφέρεια Κιέβου (Київська область)
  • Περιφέρεια Κιρόβγκραντ (Кіровоградська область)
  • Περιφέρεια Λουγκανσκ (Луганська область)
  • Περιφέρεια Λβοφ (Львівська область)
  • Περιφέρεια Μικολάιβ (Миколаївська область)
  • Περιφέρεια Οδησσού (Одеська область)
  • Περιφέρεια Πολτάβας (Полтавська область)
  • Περιφέρεια Ρίβνας (Рівненська область)
  • Περιφέρεια Σούμα (Сумська область)
  • Περιφέρεια Τσερκές (Черкаська область)
  • Περιφέρεια Τσερνίβτσιβ (Чернівецька область)
  • Περιφέρεια Τσερνιγιβ (Чернігівська область)
  • Περιφέρεια Τερνόπιλ (Тернопільська область)
  • Περιφέρεια Χαρκόβου (Харківська область)
  • Περιφέρεια Χερσονήσου (Херсонська область)
  • Περιφέρεια Χμελνιτσκ (Хмельницька область)

Εκλογές

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Οι πιο πρόσφατες προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν τον Απρίλιο του 2019 και οι βουλευτικές εκλογές τον Ιούλιο του 2019.

Διεθνείς σχέσεις

Από το 1999 έως το 2001, η Ουκρανία υπηρέτησε ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ιστορικά, η Σοβιετική Ουκρανία ήταν μέλος των Ηνωμένων Εθνών από το 1945 ως ιδρυτικό μέλος μετά από έναν συμβιβασμό της Δύσης με τη Σοβιετική Ένωση, η οποία είχε ζητήσει ιδιότητα μέλους για τις τότε 16 δημοκρατίες της ΕΣΣΔ. Η Ουκρανία έχει υποστηρίξει σταθερά τις ειρηνικές διευθετήσεις διαφορών

 

διαπραγματεύσεων. Έχει συμμετάσχει στις τετραμερείς συνομιλίες για τη σύγκρουση στη Μολδαβία και προώθησε μια ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων στο μετασοβιετικό κράτος της Γεωργίας. Η Ουκρανία έχει επίσης συνεισφέρει ουσιαστικά στις ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ από το 1992.

Η Ουκρανία θεωρεί την ευρωατλαντική ενσωμάτωση πρωταρχικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής της, αλλά στην πράξη πάντα εξισορροπούσε τη σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες με ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία. Η Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (ΣΕΣΣ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Ουκρανία τέθηκε σε ισχύ την 1η Μαρτίου 1998. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ενθάρρυνε την Ουκρανία να εφαρμόσει πλήρως τη ΣΕΣΣ πριν ξεκινήσουν οι συζητήσεις για μια συμφωνία σύνδεσης, η οποία εκδόθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ τον Δεκέμβριο του 1999 στο Ελσίνκι, αναγνωρίζοντας τις μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της Ουκρανίας αλλά χωρίς να συζητάται η συμφωνία σύνδεσης.

Στις 31 Ιανουαρίου 1992, η Ουκρανία προσχώρησε στην τότε Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ο σημερινός Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ)) και στις 10 Μαρτίου 1992 έγινε μέλος του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου Συνεργασίας. Οι σχέσεις Ουκρανίας-ΝΑΤΟ είναι στενές και η χώρα έχει δηλώσει ενδιαφέρον για ενδεχόμενη ένταξη. Ο στόχος αυτός αφαιρέθηκε από την ατζέντα εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης με την εκλογή του Βίκτορ Γιανουκόβιτς στην προεδρία, το 2010. Όμως, μετά την εκδίωξη του Γιανουκόβιτς τον Φεβρουάριο του 2014 και την (που η Ρωσία διαψεύδει) μετά τη ρωσική στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία, η Ουκρανία ανανέωσε την προσπάθειά της για ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Η Ουκρανία είναι το πιο ενεργό μέλος της Σύμπραξης για την Ειρήνη.

Όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα στην Ουκρανία υποστηρίζουν την ενδεχόμενη πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΕ αναμενόταν να υπογραφεί και να τεθεί σε ισχύ έως τα τέλη του 2011, αλλά η διαδικασία ανεστάλη μέχρι το 2012 λόγω των πολιτικών εξελίξεων εκείνης της εποχής. Η Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπογράφηκε το 2014.

Η Ουκρανία είχε για πολύ καιρό στενούς δεσμούς με όλους τους γείτονές της, αλλά οι σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας επιδεινώθηκαν γρήγορα το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας, την ενεργειακή εξάρτηση και τις διαφορές στις πληρωμές του φυσικού αερίου. Υπάρχουν κάποιες εντάσεις με την Πολωνία και την Ουγγαρία.

Η Βαθύς και Συνολική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2016 μετά την επικύρωση της Συμφωνίας Σύνδεσης Ουκρανίας-Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενσωματώνει επίσημα την Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά και στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Η Ουκρανία λαμβάνει περαιτέρω υποστήριξη και βοήθεια για τις φιλοδοξίες ένταξής της στην ΕΕ από το Διεθνές Ταμείο της Ομάδας του Βίσεγκραντ που αποτελείται από τα μέλη της ΕΕ της Κεντρικής Ευρώπης: την Τσεχία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.

Στις 19 Μαΐου 2018, ο Ποροσένκο υπέγραψε διάταγμα, το οποίο έθεσε σε ισχύ την απόφαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας για τον οριστικό τερματισμό της συμμετοχής της Ουκρανίας στα καταστατικά όργανα της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2019, η Ουκρανία ελαχιστοποίησε τη συμμετοχή της στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών στο κρίσιμο ελάχιστο και ουσιαστικά ολοκλήρωσε την απόσυρσή της. Το κοινοβούλιο της Ουκρανίας δεν επικύρωσε την ένταξη, δηλαδή η Ουκρανία δεν ήταν ποτέ μέλος της ΚΑΚ.

Στις 28 Ιουλίου 2020, στο Λούμπλιν της Πολωνίας, η Λιθουανία, η Πολωνία και η Ουκρανία δημιούργησαν την πρωτοβουλία του Τρίγωνου του Λούμπλιν, η οποία στοχεύει στην εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ των τριών ιστορικών χωρών της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας και στην περαιτέρω ενσωμάτωση και ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.

Στις 17 Μαΐου 2021, δημιουργήθηκε το Τρίο της Σύνδεσης με την υπογραφή κοινού μνημονίου μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών της Γεωργίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας. Το τρίο της Σύνδεσης είναι μια τριμερής μορφή για την ενισχυμένη συνεργασία, συντονισμό και διάλογο μεταξύ των τριών χωρών (που έχουν υπογράψει τη Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΕ) με την Ευρωπαϊκή Ένωση για θέματα κοινού ενδιαφέροντος που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ενισχύοντας τη συνεργασία στο πλαίσιο της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και τη δέσμευση των χωρών για την προοπτική ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ουκρανία ετοιμάζεται να υποβάλει επίσημα αίτηση για ένταξη στην ΕΕ το 2024, προκειμένου να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση τη δεκαετία του 2030.

Η χώρα έγινε επίσημα μέλος του ΠΟΕ στις 16 Μαΐου του 2008.

Η Ουκρανία έχει μια οικονομία χαμηλότερου-μεσαίου εισοδήματος, η οποία είναι η 55η μεγαλύτερη στον κόσμο ως προς το ονομαστικό ΑΕΠ και η 40η μεγαλύτερη σε ΜΑΔ. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο. Ωστόσο, η Ουκρανία παραμένει μεταξύ των φτωχότερων κρατών στην Ευρώπη και των πιο διεφθαρμένων χωρών της ηπείρου. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ουκρανίας σε ΜΑΔ είναι 14.146 δολάρια.

 

Το 2021, ο μέσος ονομαστικός μισθός στην Ουκρανία έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο στην ιστορία του, στις 14.282 ₴ (ή περίπου 470€) τον μήνα. Το 2018, ο μέσος πλούτος της Ουκρανίας ανά ενήλικα ήταν σχεδόν 36€, ένας από τους χαμηλότερους στον κόσμο. Περίπου το 1,1% των Ουκρανών ζούσε κάτω από το εθνικό όριο φτώχειας το 2019. Η ανεργία στην Ουκρανία ήταν 4.5% το 2019. Το 2019 το 5–15% του ουκρανικού πληθυσμού ανήκε στη μεσαία τάξη. Τον Σεπτέμβριο του 2020, το δημόσιο χρέος της Ουκρανίας είναι περίπου το 52% του ονομαστικού ΑΕΠ της.

Η Ουκρανία παράγει σχεδόν όλους τους τύπους μεταφορικών και διαστημικών οχημάτων. Τα αεροπλάνα Αντόνοφ και τα φορτηγά KrAZ εξάγονται σε πολλές χώρες. Η πλειονότητα των ουκρανικών εξαγωγών γίνονται προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ΚΑΚ. Από την ανεξαρτησία της, η Ουκρανία διατηρεί τη δική της διαστημική υπηρεσία, την Κρατική Διαστημική Υπηρεσία της Ουκρανίας. Η Ουκρανία συμμετείχε ενεργά σε επιστημονικές αποστολές εξερεύνησης του διαστήματος και τηλεπισκόπησης. Μεταξύ των ετών 1991 και 2007, η Ουκρανία εκτόξευσε έξι δορυφόρους που κατασκευάστηκαν στην Ουκρανία και 101 οχήματα εκτόξευσης, συνεχίζοντας να σχεδιάζει διαστημόπλοια.

Η Ουκρανία παράγει και επεξεργάζεται το δικό της φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Ωστόσο, η χώρα εισάγει το μεγαλύτερο μέρος του ενεργειακού εφοδιασμού. Το 80% των προμηθειών φυσικού αερίου της Ουκρανίας εισάγεται, κυρίως από τη Ρωσία.

Το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας (περίπου 54%) είναι πεδινό και καλλιεργήσιμο. Όρη υπάρχουν μόνο στην περιοχή των συνόρων με τη Ρουμανία (Καρπάθια Όρη). Καλλιεργούνται δημητριακά, ζαχαρότευτλα, ηλίανθοι (απ' όπου παράγεται ηλιέλαιο) ενώ ανεπτυγμένη είναι επίσης η εκτροφή βοοειδών και η παραγωγή γάλακτος.

Από πλευράς ορυκτού πλούτου η χώρα διαθέτει άφθονο σιδηρομετάλλευμα, άνθρακες, μαγγάνιο, φυσικό αέριο και πετρέλαιο, ορυκτό άλας, θείο, γραφίτη, τιτάνιο, νικέλιο, υδράργυρο και μαγνήσιο. Οι ουκρανικές βιομηχανίες ήταν από τις πλέον αναπτυγμένες στην πρώην Σοβιετική Ένωση και παράγουν (και σήμερα) μηχανήματα και προϊόντα σιδήρου, μέταλλα, εξοπλισμό μεταφορικών μέσων, χημικά προϊόντα ενώ δεσπόζουσα θέση κατέχουν οι βιομηχανίες μεταποίησης τροφίμων (και ιδιαίτερα παραγωγής ζάχαρης).

Συνολικά, οι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι της Ουκρανίας εκτείνονται σε 164.732 χιλιόμετρα. Οι κύριες οδικές αρτηρίες της Ουκρανίας, η οποίες σημειώνονται με το γράμμα «Μ» που σημαίνει «Διεθνής» ( Ουκρανικά : Міжнародний ), εκτείνονται σε εθνικό επίπεδο και συνδέουν όλες τις μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας, παρέχοντας διασυνοριακές διαδρομές προς τους γείτονες της χώρας. Υπάρχουν μόνο δύο πραγματικοί αυτοκινητόδρομοι στην Ουκρανία. Ένας αυτοκινητόδρομος 175 χιλιομέτρων από το Χάρκοβο προς το Ντνίπρο και ένα τμήμα του Μ03 που εκτείνεται σε μια απόσταση 18 χιλιομέτρων από το Κίεβο έως το Μπορισπίλ, όπου βρίσκεται το διεθνές αεροδρόμιο της πόλης.

Οι Σιδηροδρομικές μεταφορές στην Ουκρανία συνδέουν όλες τις μεγάλες αστικές περιοχές, τις λιμενικές εγκαταστάσεις και τα βιομηχανικά κέντρα με τις γειτονικές χώρες. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση σιδηροδρόμων είναι η περιοχή του Ντονμπάς της Ουκρανίας. Αν και οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές μειώθηκαν τη δεκαετία του 1990, η Ουκρανία εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους χρήστες σιδηροδρόμων στον κόσμο.

Η συνολική έκταση της σιδηροδρομικής γραμμής στην Ουκρανία εκτείνεται σε 22.473 τ.χλμ., εκ των οποίων 9.250 τ.χλμ. ηλεκτροδοτήθηκαν τη δεκαετία του 2000. Το κράτος έχει το μονοπώλιο στην παροχή επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών και όλα τα τρένα, εκτός από αυτά που λειτουργούνται με τη συνεργασία άλλων ξένων εταιρειών σε διεθνή δρομολόγια, λειτουργούν από την εταιρεία «Ουκρανικοί Σιδηρόδρομοι».

 

Το Κίεβο-Μπορισπίλ είναι το μεγαλύτερο διεθνές αεροδρόμιο της Ουκρανίας. Διαθέτει τρεις κύριους τερματικούς σταθμούς επιβατών και αποτελεί τη βάση για τον αερομεταφορέα της χώρας, την Ukraine International Airlines. Άλλα μεγάλα αεροδρόμια της χώρας περιλαμβάνουν αυτά στο Χάρκοβο, το Λβιβ και του Ντόνετσκ (το οποίο τώρα έχει καταστραφεί), ενώ αυτά στο Ντνίπρο και την Οδησσό έχουν σχέδια για αναβαθμίσεις τερματικών σταθμών στο εγγύς μέλλον. Εκτός από τον αερομεταφορέα σημαίας της, η Ουκρανία διαθέτει έναν αριθμό αεροπορικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των Windrose Airlines, Dniproavia, Azur Air Ukraine και AtlasGlobal UkraineAntonov Airlines, θυγατρική του Σχεδιαστικού Γραφείου Αεροδιαστημικής Αντόνοφ είναι ο μόνος χειριστής του μεγαλύτερου αεροσκάφους σταθερών πτερύγων στον κόσμο, του An-225.

Τα διεθνή θαλάσσια ταξίδια παρέχονται κυρίως μέσω του λιμανιού της Οδησσού, από όπου πλέουν τακτικά δρομολόγια προς Κωνσταντινούπολη, Βάρνα και Χάιφα. Η μεγαλύτερη ακτοπλοϊκή εταιρεία που εκτελεί επί του παρόντος αυτά τα δρομολόγια είναι η Ukrferry.

Τον Μάρτιο του 2020 η ΕΕ απαγόρευσε τις πτήσεις προς τις 27 χώρες της από 4 αεροπορικές εταιρείες της Ουκρανίας, για λόγους ασφαλείας κατά του κορωνοϊού. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά και με τα φώτα αναμμένα πάντα.

• О.Д. Бойко, Історія України, Aкадемивидав, Київ 2004р.
• М.С Грушевский, История Украинского Народа, Монолит Москва 2002г.
• Adam Dzlewski, Ukraina, Pascal, Warszawa 2005

• Επίσημος ιστότοπος της Ουκρανίας

• Πρόεδρος της Ουκρανίας
• Κυβέρνηση της Ουκρανίας
• Πρεσβεία της Ουκρανίας στην Ελλάδα
• Ουκρανία στο Curlie