Արբանյակ Սետեբոս
Սետեբոս (Uranus XIX), Ուրանի արտաքին անկանոն արբանյակներից մեկն է։ Հայտնաբերվել է Մեթյու Հոլմանի ղեկավարած թիմի կողմից 1999 թվականին։
.png) Սետեբոս (Ուրան XIX) Setebos | |
|---|---|
 Արբանյակի հայտնաբերման լուսանկար | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | 18 հուլիս 1999 թ. (Մեթյու Հոլմանի, Ջոն Կավելարսի, Բրետ Գլեդմանի, Ժան-Մարկ Պետիի և Հանս Շոլի կողմից) |
| Հեռավորությունը Ուրանից | 17 418 000 կմ |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Պերիհելին | 7 451 800 կմ |
| Ապոհելին | 27 386 730 կմ |
| Մեծ կիսաառանցք | 17 418 000 կմ |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,5914 |
| Սիդերիկ պարբերություն | 2225,21 օր |
| Թեքվածություն | 140,11° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ) 158° (Խավարածրի հարթության նկատմամբ) |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | ~24 կմ |
| Մակերևույթի մակերես | ~7200 կմ² |
| Ծավալ | ~58 000 կմ³ |
| Զանգված | ~7,5 × 1016 կգ |
| Միջին խտություն | ~1,5 գ/սմ³ |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | ~0,0063 մ/վ² |
| 2-րդ տիեզերական արագություն | ~0,0204 կմ/վ |
| Ալբեդո | 0,04 |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
| Մթնոլորտի ջերմաստիճան | 64 Կ (−209 °C) |
Հայտնաբերում
Հայտնաբերվել է Մեթյու Հոլմանի, Ջոն Կավելարսի, Բրետ Գլեդմանի, Ժան-Մարկ Պետիի և Հանս Շոլի կողմից 1999 թվականի հուլիսի 18-ին։ Արբանյակը ստացել է ժամանակավոր S/1999 U 1 անվանումը։ Հաստատումից հետո ստացել է նաև Ուրան XIX անվանումը։
2000 թվականի օգոստոսի 21-ին արբանյակը ստացել է իր պաշտոնական Սետեբոս անվանումը, Շեքսպիրի Փոթորիկ պիեսի հերոսներ Կալիբանի և Սիկորաքսի դավանած աստծո անունով։ Ուրանի բոլոր արբանյակները անվանվել են Վիլյամ Շեքսպիրի և Ալեքսանդր Փոփի ստեղծագործությունների կերպարների անուններով։
Ուրանի Ումբրիել արբանյակի վրա գտնվող խառնարանը նույնպես անվանվել է Սետեբոսի անունով, սակայն այն գրառվում է Սետիբոս։
Ուղեծիր
Սետեբոսը պտտվում է Ուրանի շուրջ մոլորակի պտույտին հակադարձ ուղղությամբ 17 418 000 կմ մեծ կիսաառանցքով, համեմատաբար ձգված էլիպտիկ ուղեծրով, պերիկենտրոնը և ապոկենտրոնը իրարից չափազանց տարբեր են՝ 7 451 800 - 27 386 730 կմ։ Արբանյակը պտտվում է մոլորակի ամպերի շերտից միջինում 17 393 700 կմ հեռավորության վրա։ Ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը կազմում է 0,5914, իսկ թեքումը խավարածրի նկատմամբ 158°։ Սետեբոսը պտտվում է մոտ 30 անգամ Ուրանից հեռու քան արտաքին մեծ արբանյակ Օբերոնը։
Սետեբոսը պատկանում է Սիկորաքսի դինամիկ խմբին, որում նույնպես գտնվում են Պրոսպերոն ու Ֆերդինանդը, և հավանաբար ունեն նույն ծագումը։ Խմբի արբանյակները ունեն մեծ էքսցենտրիսիտետ և մեծ ուղեծրի թեքում՝ 140-ից 170°։
Սետեբոսը պտտվում է Ուրանի շուրջ 2196 օր 8 ժամ 24 րոպեի ընթացքում, որը կազմում է մոտ 6,013 երկրային տարի։ Սետեբոսի մեկ պտույտը Ուրանի շուրջ մի փոքր ավելին է քան Յուպիտերի պտույտից ժամանակահատվածի կեսից Արեգակի շուրջ։
Ֆիզիկական տվյալներ
Սետեբոսի տրամագիծը գնահատվում է մոտ 47 կմ, գնահատումը կատարվել է հիմնվելով նրա լուսատվության վրա 4%։ Մակերևույթը չափազանց մուգ է։ Արբանյակի խտությունը գնահատվում է 1,3 - 1,5 գ/սմ³։ Այսպիսով այն պետք է կազմված լինի առավելապես ջրային սառույցից և քարային ապարներից։ Սետեբոսի մակերևութային ձգողությունը կազմում է 0,0063 մ/վ²։
Արբանյակը երևում է բնական (գորշ) գույնով տեսանելի սպեկտրում, նույնը ինչպես և Պրոսպերոն, սակայն այլ քան Սիկորաքսը (որը բաց կարմիր է)։
Ծագում
Ենթադրվում է, որ Սետեբոսը որսացվել է Ուրանի կողմից, և ի սկզբանե հանդիսացել է Կոյպերի գոտու մարմին։ Հնարավոր է, որ այս արբանյակը սկզբում դարձել է կենտավրոս և ապա նոր միայն որսացվել է մոլորակի կողմից։ Այնուամենայնիվ, որսման մեխանիզմը հայտնի չէ։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Fraser, Wesley C. (2004 թ․ սեպտեմբերի 20). «Photometry of Irregular Satellites of Uranus and Neptune». The Astrophysical Journal. 613 (1): L77–L80. arXiv:astro-ph/0405605. Bibcode:2004ApJ...613L..77G. doi:10.1086/424997.
- Sheppard, S. S.; Jewitt, D.; Kleyna, J. (2005). «An Ultradeep Survey for Irregular Satellites of Uranus: Limits to Completeness». The Astronomical Journal. 129: 518. arXiv:astro-ph/0410059. Bibcode:2005AJ....129..518S. doi:10.1086/426329.
Արտաքին հղումներ
- Prospero Profile Արխիվացված 2007-06-08 Wayback Machine by NASA's Solar System Exploration (անգլ.)
- David Jewitt pages (անգլ.)
- Uranus' Known Satellites (by Scott S. Sheppard) (անգլ.)
- MPC: Natural Satellites Ephemeris Service (անգլ.)
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Սետեբոս (արբանյակ), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.